عالی قاپو (اصفهان)

در ضلع غربی میدان نقش جهان یا میدان شاه اصفهان بنای بس مرتفع و زیبا مشتمل بر پنج اشكوب وجود دارد كه مدخل اصلی باغها و كاخهای سلطنتی شهر یاران صفویه بوده در كتب زمان شاه عباس بنام درگاه دولتخانه معرفی شده است.
بنای مزبور در آغاز مشتمل بر كاخ رفیع مربعی بود كه قسمت پائینی آن شامل دهلیز بسیار بلندی با پوشش ضربی و تزئینات گچبری ظریف بسیار عالی در وسط است و چهار جانب آن دهانه های طاقنما و راه ورود و خروج اطاقهای مختلف قرار داشت و در قسمت بالا بر فراز دهلیز مزبور تالار مركزی بلندی با همان تزئینات ظریف گچبری واقع گشته و بر جوانب تالار اطاقهای كوچك و ایوانهائی مرتبط به یكدیگر ساخته بودند و بالاتر از آن تالار دیگری با تزئینات مخصوص گچی به شیوه بسیار عالی و هنرمندانه موسوم به نقل دان... آن را نیز اطاق هائی با همان گونه تزئینات نقل دانی و مینیاتورهای ظریف ترتیب داده بودند.
راه بالا رفتن به اشكوب ها و قسمتهای مختلف كاخ عالی قاپو بوسیله دو پلكان از دو جانب دهانه طاقنمای جنوبی طبقه زیرین بوده است كه همانند پلكانهای مناره ها بصورت دایره اطراف ستون و محور مركزی چرخیده به طبقات بالا می رسید و سقف و دیوارهای دو پلكان عالی مزبور از همان گونه گچبریهای ظریف سایر قسمتهای كاخ تزئین یافته بود.
در سال ۱۰۲۱ هجری كه به فرمان شاه عباس طرح میدان نقش جهان ریخته شد جبهه شرقی كاخ عالی قاپو در كنار ضلع غربی میدان واقع شد و بدین مناسبت قسمت اضافی بر آن جبهه عالی قاپو افزودند و در طبقه زیرین این قسمت الحاقی چند دهانه از بازار گرداگرد میدان كه از جلو عالی قاپو می گذشت با اطاق های مربوط به مدخل كاخ احداث شد و در طبقه بالا ایوان پرشكوهی با ۱۸ ستون بلند چوبی و پوشش عالی هنری از نقاشی های روی چوب در جلو تالار بزرگ آن طبقه افزودند و برای رسیدن به ایوان بزرگ مزبور نیز اطاق های دیگری با پلكانهای ساده ساختند كه بوسیله آنها راحت تر و آسان تر می توان به ایوان رسید.

منبع : روزنامه کیهان