سد سیوند،سدی برای میراث

سد سیوند، سدی است خاكی كه بر روی رودخانه پلوار در منطقه تنگه بلاغی در بخش هخامنش شهرستان پاسارگاد در فاصله ۹۵ كیلومتری شمال شرقی شیراز و ۵۰ كیلومتری مجموعه تخت جمشید و ۱۷ كیلومتری مجموعه پاسارگاد واقع شده است و دقیقاً محل احداث سد با آرامگاه كورش كبیر ۹ كیلومتر فاصله دارد.
دریاچه پشت سد با حوضه آبگیری دارای حجم ۲۵۵ میلیون متر مكعب گنجایش نهایی می باشد و این دریاچه در شرایط معمولی ۱۱ كیلومتر مربع مساحت خواهد داشت ولی در زمان سیلابی بودن رودخانه مساحت آن تا ۱۵ كیلومتر مربع پیش بینی می گردد.
در كاوش های تنگه بلاغی تاكنون به دو روستای دوره هخامنشی برخورد شده كه با گمانه های باستان شناسان به سازه های معماری سنگی برخورد شده و این دو روستا هنوز به طور كامل شناسایی نشده اند و كار زیادی در پیش است.
در تداوم زندگی در این منطقه آثار دوره ساسانی و دوره بعد از اسلام نیز به چشم می خورد.
خلاصه آن كه از ۷۵۰۰ سال قبل تا كنون این منطقه هیچگاه از تحرك باز نایستاده و از ارزش بسیار بالایی از نظر پژوهش های تاریخ تمدن برخوردار است.
در زمان هخامنشیان جاده اصلی كاروان رو كه كاخ های شوش را به تخت جمشید متصل می كرده و ادامه آن تا سرزمین تركیه كنونی ارتباط داشته است از همین تنگه بلاغی می گذشته كه به نام راه شاهی معروف بوده و هم اكنون نیز سنگفرش كف جاده و برش كوه های اطراف جاده هنوز بر جا می باشد. نخستین گروه باستان شناسی مشترك ایران و ایتالیا در اولین گام چهار هزار سفال متعلق به دوران هخامنشی یعنی ۲۵۰۰ الی سه هزار سال قبل را فقط از سطح یكی از محوطه ها كشف و جمع آوری نمودند و در سال ۸۳ در گام دوم اكتشاف در كنار راه شاهی دهكده ای به وسعت یك هكتار را مربوط به دوران هخامنشی كشف نمودند.
در همان منطقه نیز پی یك دیوار مرزی سنگی یا دیوار دفاعی به طول هفت هزار متر نمایان و كشف گردید.
موضوع آبگیری این سد یكی از چالش های وزارت نیرو و سازمان میراث فرهنگی در سالهای اخیر بوده است. گروه های كارشناسی از مدت ها قبل در این باره كار كارشناسی خود را آغاز كرده كه آیا آبگیری این سد كه به دلیل خاكی بودن باید تدریجی و در طول دوسال انجام گیرد به میراث فرهنگی لطمه می زند یا نه؟ این گروه هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده است.
بیژن جلالی

منبع : روزنامه جوان