فلج اطفال

بیماری فلج اطفال را هزار و پانصد سال قبل از مسیح می شناختند ولی از ویروس و چگونگی آن بی اطلاع بودند بعدها معلوم شد که این بیماری مسری و همه گیر است .
ویروس در خون ، مدفوع و دستگاه عصبی وجود دارد این بیماری با پیشرفت تمدن نسبت مستقیم دارد یعنی در ممالک متمدن خیلی فراوانتر از نقاط عقب افتاده است .
نشانه های فلج اطفال :
سابق بر این تصور می شد که این بیماری مخصوص کودکان است ولی این تصور اشتباه بود زیرا تمام کسانی که با ویروس روبرو می شوند به بیماری مبتلا میگردند و عده ای از مبتلایان به این بیماری ، فلج و زمین گیر می شوند . دوره نهفتگی متوسط فلج کودکان ۱۰ روز است .
گاهی ویروس این بیماری مدتها در گلو و روده ی اشخاص سالم بدون ایجاد مزاحمت زندگی می کند ولی به محض مساعد شدن زمینه مزاجی شخص از قبیل پرکاری ، واکسیناسیون ، کشیدن دندان ، درآوردن لوزه ها و بیماریهای دیگر عامل بیماری شروع به رشد و فعالیت کرده وارد دستگاه عصبی می شود و باعث فلج می گردد .
یکدسته نشانه های مقدماتی برای این ناخوشی وجود دارد مانند تب ، سردرد ، تهوع ، گلودرد که چند ساعت یا چند روز طول کشیده و سپس بکلی برطرف می گردد و بیمار بهبود کامل پیدا می کند . در برخی از افراد ناخوشی با همین علائم مقدماتی خاتمه می یابد و فلجی بوجود نمی آید ( شکل ساقط شونده ) ولی در بعضی از افراد ۵ تا ۸ روز بعد از علائم مقدماتی بیماری ، دوباره تب میکنند و علائم مننژیت کاذب پیدا می کنند مانند سفتی گردن ، سردرد شدید ، استفراغ ، درد عضلات و گاه علائم عصبی پیدا می شود . این علائم نیز در عرض ۳ تا ۸ روز بهبود کامل پیدا می کند ( نوع غیرفلجی ) گاهی هم به دنبال نشانه های یاد شده فلج های شل در گروهی از عضلات بدن عارض می شود ، وسعت و محل این فلجها با وسعت آسیب های مغزی و نخاعی مربوط می باشد یعنی هر چه ضایعات مراکز مغزی بیماری زیادتر باشد فلجهای حاصله وسیع تر خواهد بود .
در تمام موارد شدت و وسعت فلجها زیاد است و بتدریج در عرض چندین هفته یا چندین ماه و ۳ سال تخفیف پیدا می کند یعنی به آرامی تعدادی از عضلات فلج شده کار خود را باز می یابند ولی عده ای از عضلات برای همیشه فلج باقی می ماند . بطور کلی اگر تا ۳ سال فلج خوب نشود حتماً برای تمام عمر بیادگار خواهد ماند .
طریقه سرایت :
عامل بیماری گاه مستقیماً از راه ترشحات حلق و بینی به اطرافیان سرایت می کند و یا به طور غیرمستقیم یعنی بتوسط ادرار یا مدفوع و وسایل بکار رفته بیمار یا آبهای آلوده سبب ابتلاء دیگران میشود . ویروس بیماری در گلوی بیماران ۲ تا ۵ روز قبل و ۳ تا ۵ روز بعد از بروز علائم وجود دارد .
برخی عوامل رسیدن ویروس را به مرکز عصبی آسان می کنند مانند حاملگی ،‌خستگی مفرط ، ورزشهای سنگین ، کشیدن دندان ، درآوردن لوزه ها ، تزریق واکسن های مخلوط و غیره .
در دهات و مراکز دور از بهداشت ،‌افراد خردسال بیشتر در معرض آلودگی میباشند یعنی کودکان زودتر از پنج سال آلوده می شوند ولی در نقاطی که توجه زیادی به بهداشت می شود چون در زمان کودکی آلودگی کمتر ایجاد می گردد بنابراین اطفال مصونیت پیدا نمی کنند بهمین جهت در دوران جوانی که خطر بروز فلج و باقی ماندن آن زیادتر است مبتلا میگردند .
پیشگیری :
با وجود کوششهای فراوانی که انجام شده امروزه بخوبی معلوم شده است که جدا نمودن افراد و تعطیل کردن مدارس یا اردوگاه ها یا بتأخیر انداختن سال تحصیلی هیچ کدام نتوانسته اند در مشی همه گیری تغییری دهند . میتوان در مواقع همه گیری از چند توصیه زیر که بر اساس اطلاعات موجود پایه گذاری شده است استفاده نمود :
۱ - از معاشرت با خانواده ها و اجتماعاتی که بیماری در آنها شایع است باید خودداری کرد .
۲- خودداری از خستگی مفرط و لرز ( آب تنی در استخرهای سرد ) و سوختگی از نور خورشید .
۳- احتراز از خوردن میوه جات و سبزیجات خام که خوب ضدعفونی نشده اند .
۴- جلوگیری از لوزه برداری و سایر اعمال جراحی در حلق و دهان .
۵- خودداری از تزریقات بی مورد و بتأخیر انداختن واکسنهای دیفتری ، سیاه سرفه و کزاز ..
عده ای عقیده دارند که روش های زیر در پیشگیری از انتشار بیماری تا حدی مؤثر است :
بیماران را دست کم باید بمدت ۲ تا ۳ هفته جدا کرد . ضدعفونی کردن بینی و حلق با محلولهای شستشوی ضدعفونی کننده تا حدی مفید هستند .
برای ضدعفونی کردن ملحفه ها ، دستمال و پوشاک میتوان از سولفات مس ، آب آهک و آب ژاول استفاده کرد .
باید مدت ۳ تا ۴ هفته از رفتن بیمار به مدرسه ممانعت کرد . برای افراد سالم رعایت بهداشت ،‌شستشوی دست ها قبل از صرف غذا جدا نمودن وسایل بیماران از وسائل افراد سالم ،‌ خودداری از انداختن اخلاط در خارج از منزل و مصرف آبهای تصفیه شده سودمند است .
بهترین و مؤثرترین وسیله برای مبارزه با این بیماری پیشگیری از آن توسط واکسیناسیون است.
ایمنی :
مشکل کنترل فلج اطفال ( پولیومیلیت) با کشف واکسن های مؤثر و بدون خطر بر علیه این بیماری تا حد زیادی حل شده است . دو نوع واکسن در دسترس است :
۱- ( واکسن سالک ) یا واکسن تزریقی .
۲- واکسن زنده ضعیف شده ( واکسن سایین ) یا واکسن خوراکی : واکسن زنده سه ظرفیتی پولیو که از راه دهان مصرف میشود در سال ۱۹۶۳ تهیه گردید در حقیقت محتوی سه سویه ویروس پولیو میباشد . نخستین واکسیناسیون کامل با این نوع واکسن در بیشتر از ۹۰٪ افراد واکسینه شده ایجاد ایمنی می کند . این نوع واکسن ارجح می باشد . اولین نوبت مقدار واکسن در ۲ ماهگی و نوبت دیگر به فاصله ۸ هفته داده میشود و نوبت چهارم در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی و نوبت پنجم در ۴ تا ۶ سالگی و بالاخره یک نوبت تکمیلی بالینی در سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی خورانده شود .

منبع : واحد مرکزی خبر