گدا پروری یا یک مشکل اجتماعی- شهری

ما صاحب فرهنگی هستیم كه در این فرهنگ دادن و گرفتن مرسوم و نهادینه شده است. شاید نوشتن این موضوع آن هم با این صراحت به مذاق خیلی ها خوش نیاید، اما این واقعیتی است كه نمی توان از آن چشم پوشی كرد.
در تحلیل معضل تكدی گری در تهران، بسیار نوشته اند اما شاید كمتر به این موضوع كه به وجود آمدن گداها به خاطر رفتار ما در برخورد با آنها بوده، توجه شده است. وجود فرهنگ خوشه چینی در تاریخ ایران كه همواره كسانی در سرزمین منتظر عنایت اربابان بوده اند؛ همیشه تشدیدكننده این معضل بوده است.
در این میان عده ای با بهره گیری از احساسات دینی و عاطفی افراد جامعه در این راه به مقاصد خود رسیده اند. توصیه هایی كه در مورد كمك به نیازمندان شده است در تركیب با نگاه ترحمی در فرهنگ ارباب رعیتی وضعیتی ایجاد كرده است كه این نوع زندگی در بین قشر خاصی از جامعه جا افتاده است.
وجود فرهنگ ایثار و بخشش در جامعه ایرانی را كه به خودی خود رفتار بهینه و مثبتی است، با قرارگرفتن در كنار عوامل دیگر می توان عامل وجود یك فرهنگ گداپرور دانست. از این رو برخورد با متكدیان و جمع آوری آنها مستلزم نگاه سیستمی و جامع است كه یك مدیریت واحد شهری می تواند آن را عملی كند.
نگاهی كه در ایران به تكدی گری وجود دارد هم غیر سیستماتیك است و هم تك بعدی و در برخوردها جزیره ای عمل می شود. وقتی بودجه ها تقسیم می شود بسیاری از سازمان ها ادعای مسئولیت می كنند و در زمان برخورد سر باز می زنند.
برخورد نامناسب با این پدیده باعث سلب اعتماد شهروندان به ساز و كارهای اجتماعی می شود و به ایجاد آسیب های اجتماعی دیگر در حل نامناسب این معضل دامن می زند. زمانی می توان در برخورد با متكدیان موفق عمل كرد كه نگرش شهروندان و خانواده ها در این باره عوض شود و برخورد اجتماعی با متكدیان استانداردسازی شود.
نبود یك نگاه اجتماعی واحد در این زمینه مشكل بزرگ دیگری تلقی می شود؛ افراد چون نگاه واحد اجتماعی به این موضوع ندارند آن نگاه را دنبال نمی كنند. برای مثال وقتی شهرداری متكدیان را جمع آوری می كند، عده ای دلسوزی می كنند.
همچنین نبود سازمان های حمایت كننده قوی كه وظیفه كمك به این افراد را دارند مشكل دیگری است كه بار اضافی به دوش معضلات برخورد با متكدیان می گذارد. مطالبات شهروندی باید توسط سازمان های مسئول پاسخ داده شود نه به وسیله مردم.
از این رو بهترین راه برخورد با فرهنگ گداپروری تغییر نگاه سنتی به نگاه مدرن و شهروندی است. در جامعه سنتی نگاه به گدا همراه با ترحم است و در جامعه مدرن و دولت رفاه همراه با اعتراض به مراجع رسیدگی كننده است.
باید با نهادینه كردن حقوق شهروندی به این باور رسید كه رشد دادن نگاه گداپروری ضایع كردن حق دیگران به وسیله تحریك عواطف و نازیبا كردن چهره شهر است.
در عین حال، بی اعتمادی به مراجع حمایتی در بین مردم به جهت عدم شفافیت است، از ویژگی های جامعه ایرانی این است كه همواره در مرز تردید است.

منبع : همشهری