آثار شکر

▪ پرسش: شكر نعمت های الهی چه آثاری در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد؟
▪ پاسخ:
الف) آثار شكر (ذكر، صبر و پایداری)
بدون تردید شكر نعمت های الهی آثار فراوانی در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد در رابطه با این موضوع مقام معظم رهبری می فرماید:
«خود شكر یك نعمت است. اولا وقتی شكر كردید، این شكر موجب ذكر می شود، متوجه خدا می شوید، خود شكر انسان را ذاكر می كند.
ثانیا شكر به ما صبر می دهد. شكر نعمت یكی از خواصش، دادن صبر و پایداری است. در دعا می خوانیم «اللهم انی اسئلك صبرالشاكرین لك» وقتی شما شكر می كنید، نعمت را می شناسید و موقعیت را درك می كنید امكانی را كه خدا در اختیار شما گذاشته است، به یاد می آورید و امیدوار می شوید، این امید پایداری شما را زیاد می كند. لذا لازمه شكر، صبر است.
یكی از دستاوردهای شكر، قدرت پایداری و ایستادگی در میدان های دشوار است. یكی از خواص شكر مغرور نشدن است. بعد هم خدای متعال وعده كرده است افزایش نعمت را «لازید نكم» وعده الهی صدق است و ساز و كار روشنی هم دارد.»
ب) آفات شكر (خودشیفتگی، غرور و غفلت)
مقام معظم رهبری در مقام بیان آفات شكر به نكات كلیدی و بسیار مهمی اشاره كرده و می فرماید: «در دو جای قرآن این عبارت است كه «ثم اذا خولناه نعمنا، قال انما اوتیته علی علم بل هی فتنه ولكن اكثر هم لایعلمون.» (سوره زمر آیه ۴۹ و ۸) هنگامی كه انسان را زیانی رسد، ما را (برای حل مشكلش) می خواند، پس هنگامی كه از جانب خود به او نعمتی دهیم، می گوید: «این نعمت را به خاطر كاردانی خودم به من داده اند ولی این وسیله آزمایش (آنها) است، اما بیشترشان نمی دانند.»
آری خدا نعمتی به انسان می دهد، اما انسان از دهنده نعمت غافل می شود و تصور می كند كه این خود اوست كه توانسته این نعمت، این موقعیت و این فرصت را به دست آورد. عین همین عبارت درباره قارون هست كه وقتی به او اعتراض كردند كه این نعمتها را از خدا بدان، سهم خودت را هم ببر، اما آن را در راه خدا مصرف كن. او در جواب گفت: «انما اوتیته علی علم عندی» خودم به دستش آوردم، هنر خودم بود، این همان خطای بزرگی است كه ممكن است همه ما دچارش بشویم، غره شدن به خود. عین همین قضیه، غره شدن به خدا است، آیه شریفه «فلا تغرنكم الحیاه الدنیا ولایغرنكم بالله الغرور»
درباره غره شدن به خدا است، به خدا هم غره نشوید، در دعای صحیفه سجادیه می فرماید: «فالویل الدائم لمن اغتربك ما اطول تردده فی عقابك»، «ما ابعده عن الفرج «مغرور شدن به خدا یعنی نابحق از خدا توقع كردن. بدون اینكه انسان عمل صالحی را به میدان بیاورد، از خدا پاداش بخواهد. اینكه انسان بگوید، ما كه بنده خوب خدا هستیم و خدا حتماً به ما كمك خواهد كرد، این كه انسان از حلم الهی سوءاستفاده كند و به گناه ادامه بدهد، از عذاب خدا خود را ایمن بداند. اینها همه غره شدن به خدا است. اما سجاد (ع) می فرماید: «خدایا! مصیبت دائمی برای آن كسی است كه به تو غره بشود. این غره شدن به خدا همان بلایی است كه بر سر بنی اسراییل آمد. خدای متعال آنها را ملت برگزیده قرارداده بود، اما چون به خدا غره شدند و وظایف خودشان را انجام ندادند خدای متعال درباره آنها فرمود: «ضربت علیهم الذله والمسكنه » آنها همانهایی هستند كه خدای متعال در چند جای قرآن تصریح كرده كه من اینها را مردمان برگزیده قرار دادم. «و انی فضلتكم علی العالمین» اما همین ها با عمل بدخود كاری كردند كه خدای متعال درباره آنها فرمود «ضربت علیهم الذله و المسكنه و باووابغضب من الله» و مورد خشم الهی قرار گرفتند. غره شدن به خدا، این چیزها را دنبال خودش دارد. بایستی به خودمان، دلمان و جانمان و به شستشوی روانی خودمان بپردازیم و وظایف سنگین، ما را غافل نكند. البته، راه باز است. همین نمازهای پنجگانه، همین امكان دعا، همین نافله، همین نماز شب، همه از راههای به خود پرداختن است. این راهها را در مقابل ما باز گذاشته اند اگر تنبلی نكنیم، می شود. آن وقت انسان اعتلا و نورانیت پیدا می كند و كارهایش بركت پیدا می كند.... فكر می كنم ما مسئولان در رده های مختلف، احتیاج داریم كه به گوش جسم و دل، نصیحتها، تذكرات، عیب جویی ها و انتقادهایی را بشنویم تا شاید خداوند متعال به ما فرصت اصلاح بدهد. باید به خودمان و دلمان بپردازیم دل ما بیش از جسم ما احتیاج به مراقبت دارد. اگر بخواهیم دل نورانی و مهبط رحمت و هدایت الهی باشد، باید به آن بپردازیم. رها كردن دل كه به جاذبه ها و مغناطیس های مادی به سرعت و آسانی قابل جذب است، خطرناك است، دچار خودشیفتگی، غرور و غفلت می شویم، احتیاج داریم كه بدانیم.

منبع : روزنامه کیهان