عناصر بصری در هنرهای دکوراسیونی

هنگامی كه وارد فضایی جدید می شوید و آن محیط در نظرتان زیبا جلوه می كند، نخستین سؤالی كه به ذهن شما خطور می كند این است كه طراح و دكوراتور این فضا كیست؟! و پس از آن در ذهن، سلیقه و هنر او را تحسین می كنید.ولی مطلبی كه باید مد نظر قرار گیرد این است: آنچه كه در یك فضا نظر ما را به خود جلب كرده، مجموعه ای از عناصر اساسی بصری (الفبای تجسمی) است كه اگر تركیب وحدت یافته باشد خوشایند و با مفهوم جلوه می كند.عناصر و كیفیات هنری و چگونگی سازمان دادن عناصر بصری و روشهای فنی برای كنار هم قرار دادن آنها (چیدمان) جملگی از مقوله های مهم زیبا شناسی هستند.
عناصر اساسی بصری كه به آنها اشاره شده، عبارتند از: نقطه، خط، شكل (فرم)، بافت و رنگ و سایه رنگ.روند سازمان دادن به این عناصر طراحی نام دارد و این در تمامی انواع هنرهای تجسمی از جمله هنرهای تزئینی و دكوراسیونی نیز صدق می كند. هنرهای تجسمی كه زیر مجموعه ای از هنرهای بصری هستند، به هنرهایی اطلاق می شوند كه از طریق حس بصری قابل دریافت هستند. و خط را می توان قاطع ترین عنصر بصری شمرد زیرا، برای همگان آشنا، صریح و روشن است و چشم بیننده را هدایت كرده و مقصد خود را به بیننده می رساند.اگر در آشپزخانه منزلتان دقت كنید، خط هایی كه كابینت ها و لوازم دیگر (یخچال، گازو غیره) را به وجود آورده اند، همچنین فرم آنها چشمان را هدایت می كند زیرا عناصر بصری دارای انرژی هستند.
خط ها اقسام مختلف دارند و هر كدام برای مقاصد خاصی به كار می روند، خط ها در بیان احساسات و عواطف نیز نقش مهمی دارند، نرمش و انعطاف خطوط منحنی و صراحت و استحكام وایستایی خطوط عمودی و افقی، هر كدام برای موضوعات و فضاهای مختلفی مناسب هستند.
تأثیرات بصری انواع خط: خطوط عمودی، گرچه بر ارتفاع فضا می افزاید ولی محیطی خشك و رسمی پدید می آورد. پس می توان برای محیط هایی با سقف های كوتاه، كاغذ دیواری ها و یا پرده های راه راه، عمودی به كار برد.به كارگیری خطوط افقی در فضا، به پهنا و وسعت محیط می افزاید، این گونه خطوط بیانگر احساس راحتی و آسایش هستند.خطوط منحنی حاصل پیام لطافت، ظرافت و آرامی خاصی است. یك خط منحنی پهن و پر، یادآور شادی و خوشی پایدار است حال آن كه یك خط منحنی كم عرض و باریك پیام آور آراستگی و ظرافت و تهذیب خواهد بود.خطوط مورب (اریب) خاصیتی دراماتیك دارند و حس حركت و فعالیت را القا می كنند. خط اریب سقف با خطوط عمودی كاغذ دیواری كنتراست (تباین) پیدا كرده و احساس حركت و یا فعالیت را متباور می سازد.خط های عمودی كاغذ دیواری، در محیط، خطای بصری ایجاد كرده و ارتفاع سقف را بیشتر نشان می دهد، در ضمن نقیصه ای كه در اثر سراشیب بودن سقف در فضا ایجاد شده بدین صورت جبران می شود.خط افقی كاشی های اطراف نیز پایه ای برای خطوط عمودی كاغذ دیواری بوده و فضای حمام را جلوه می دهد.شكل از جمله دیگر عناصر بصری: هرگاه فرمی حالتی دوبعدی داشته باشد، آن را شكل می نامیم ، انتخاب و نحوه به كارگیری فرمهای هندسی كه در طراحی محیط و دكوراسیونی به كار گرفته می شوند، باید به گونه ای باشد كه با وجود تركیب و تلفیق آنها با یكدیگر، احساس و نگرشی واحد را در فضا بگسترانند، بدین صورت می توان از ایجاد آشفتگی و بی نظمی در محیط جلوگیری كرد.اشكال هندسی مانند مستطیل، به مربع، مثلث و دایره نیز هر كدام بیانگر حالت و روحیه خاص هستند به عنوان مثال: تأثیرات روحی و بصری حاصل از حضور اشكال مستطیل و مربع بسیار به یكدیگر شبیه است. آنها بیانگر حالت پایداری و استواری هستند.مثلث القا كننده حركت و جنبش است. دایره حالت حركت دورانی دارد و كار برد آن در یك محیط فضا را بزرگ تر جلوه می دهد.عنصر بصری دیگر بافت: بافت عبارت است از نمود و ظاهر یك سطح از نقطه نظر كیفیت قابل لمس آن.نوع بافت از طریق حس با صره و حس لامسه درك می شود و رابطه حس باصره و حس لامسه، حاصل تجربیات پیشین انسان است و كار برد هر كدام از آنها در محیط، القاكننده حس خاصی است در واقع تأثیر گذاری هر نوع بافت با بافت دیگر متفاوت است.رنگ عنصر بصری دیگر: كه القا كننده خوبی برای احساسات و حالات روحی است. بطور كلی رنگها سه خاصیت اصلی دارند. ۱ـ فام یا همان شناسه رنگ. ۲ـ درخشندگی. ۳ـ درجه خلوص.
خصوصیات و تأثیرگذاری آنها رابطه مستقیمی با میزان خلوص، نوع تركیب، میزان استفاده و محل قرار گرفتنشان در یك محیط دارد. رنگ نیز مانند دیگر عناصر بصری انرژی دارد.ولی این انرژی با درجه های خلوص مختلف و درشرایط گوناگون متفاوت است. جنبه روانشناختی رنگ از جمله مهمترین ویژگی های آن است كه در هنر دكوراسیون از اهمیت خاصی برخوردار است.

منبع : روزنامه ایران