بیماری فقرا

سرطان معده از جمله سرطان‌هایی است که اگر در مراحل اولیه کشف و درمان شود، قابلیت بهبود دارد.
بیشتر مبتلایان به سرطان معده مرد بوده و سن آنها معمولاً بالای ۵۵ سال است. سرطان معده در بین افرادی که از جنبه اقتصادی وضعیت مناسبی ندارند، بیشتر مشاهده می‌شود.
مطلب زیر، علل و علایم سرطان معده و درمان جاری آن را شرح می‌دهد.
● معده چیست؟
معده انسان یک کیسه عضلانی و قابل ارتجاع است که در حفره شکم قرار گرفته و غذاهای خورده شده را از مری به روده باریک می‌رساند. عمل هضم از دهان یعنی زمانی که بزاق غذا را مرطوب و دندانها آن را قطعه‌قطعه می‌کنند، شروع می‌شود. وقتی که عمل بلع انجام می‌شود، غذا از مری پایین رفته و به معده می‌رسد. معده وظیفه خود را به صورت تغییر غذا و تبدیل آن به شکلهای قابل هضم‌تر انجام می‌دهد
مانند سایر قسمتهای دستگاه گوارش، معده براساس میزان غذای موجود توانایی تغییرات وسیع در اندازه و شکل خود را دارد. در انسان طول معده حدود ۳۰سانتیمتر و عرض آن حدود ۱۵ سانتیمتر است.
جداره معده از سه لایه ساخته شده است. لایه خارجی یک غشای فیبرو است. بعد از آن لایه عضلانی قرار دارد. لایه داخلی ۳۵ هزار غده را شامل می‌شود، به‌طوری که فضای داخلی معده را به صورت لانه زنبور می‌نمایاند.
این غده‌ها اسید و شیر معده را ترشح می‌کنند.
غدای خورده شده، توسط این ترشحات به صورت نیمه مایع درمی‌آید. لایه عضلانی با مخلوط کردن غذا با شیر معده، به این عمل کمک می‌کند. این مخلوط نیمه مایع، «کیموس» نامیده می‌شود. تعداد کمی از مواد غذایی مانند قندهای ساده از طریق جداره معده جذب می‌شوند ولی بیشتر مواد غذایی از طریق معده جذب نشده، بلکه این مواد به روده باریک وارد شده و در آنجا عمل جذب صورت می‌گیرد.
● سرطان معده
سرطان معده همه خصوصیات کلی سرطانها را داراست. تقریباً در تمامی موارد، سرطان از لایه داخلی دیواره معده سرچشمه می‌گیرد و با رشد بیشتر، لایه‌های مجاور را درگیر می‌کند و به خارج معده گسترش می‌یابد.
بعد از چند ماه و گاه چند سال، سلولهای سرطانی از محل تومور اولیه خارج شده، به جریان خون راه یافته و به کبد و ریه‌ها می‌رسند یا از طریق عروق لنفاوی به غدد لنفی منطقه‌ای دسترسی پیدا می‌کنند که به این حالت متاستاز می‌گویند. با گسترش مستقیم سرطان از جداره معده، اندامهای مجاور مثل لوزالمعده و طحال نیز ممکن است درگیر شوند. وقتی که تومور فقط لایه داخلی یا دو لایه داخلی جداره معده را درگیر کرده باشد، آن را سرطان اولیه و زمانی که سرطان به لایه خارجی جداره معده رسید یا اعضای دیگر را درگیر کرد، به آن سرطان پیشرفته معده می‌گویند.
● پیشگیری
رژیم غذایی می‌تواند در ایجاد سرطان معده نقش عمده‌ای داشته باشد. سرطان معده در اقشار کم‌درآمد جامعه که غذای آنها را به طور عمده مواد نشاسته‌ای تشکیل می‌دهد و میوه و سبزیهای تازه در رژیم غذایی آنها کم است، بیشتر دیده می‌شود.
همچنین روشهای آماده‌سازی و نگهداری موادغذایی نیز می‌تواند در ایجاد سرطان معده نقش داشته باشد.
سرطان معده در افرادی که غذاهای دودی بیشتر می‌خورند، شایعتر است.
افرادی که از آنمی بدخیم یا آکلریدری (فقدان اسید در شیرمعده) رنج می‌برند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سرطان معده قرار دارند. بیشتر محققان عقیده دارند که ارتباطی بین زخم معده و سرطان معده وجود ندارد. همچنین نشان داده شده است کسانی که جراحی معده داشته‌اند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار دارند.
● تشخیص
اگر سرطان معده در مراحل اولیه کشف و درمان شود، قابلیت بهبود آن بسیار بیش از مواردی است که در مراحل پیشرفته‌تر کشف شود.
قابل ذکر است شیوع سرطان معده در ژاپن بیشتر بوده، از این رو برای تشخیص زودرس سرطان معده کارهای وسیعی در آن کشور انجام گرفته است. در بعضی از مطالعات میزان بهبودی بیماری در مراحل اولیه که توسط جراحی برداشته می‌شود تا ۹۵ درصد گزارش شده است.
در کشور کانادا، بیماری در کمتر از ۱۰ درصد بیماران در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود.
اولین علامت قابل توجه در سرطان معده، ناراحتی گوارشی مبهم یا درد خفیف شکم، تهوع مختصر ولی دائم یا سوزش سردل است. اگر این علایم در عرض چند هفته بهبود نیافت یا چنانچه مرتباً تکرار شوند، باید با پزشک مشورت کرد.
علائم دیگر مثل وجود خون در مدفوع، استفراغ، خستگی و ضعف شدید یا کاهش وزن شدید نیز باید توسط پزشک بررسی شود.
وقتیکه وجود سرطان معده مورد تردید قرار بگیرد، دو روش کلی گاستروسکوپی و استفاده از اشعه X برای تشخیص آن وجود دارد.
گاستروسکوپی روش ساده‌ای است که حدود ۱۵دقیقه طول می‌‌کشد و با ایجاد ناراحتی کمی، بدون بیهوشی عمومی قابل انجام است. در اینگونه موارد معمولاً آرام‌بخش ملایمی برای بهتر کردن وضعیت بیمار تزریق می‌شود.
گاستروسکوپی با استفاده از یک وسیله نازک، قابل ارتجاع، توخالی و بلند که به آن گاستروسکوپ می‌گویند، انجام می‌شوند.
گاستروسکوپ از طریق دهان بیمار به سمت معده رانده می‌شود و پزشک به وسیله آن می‌تواند قسمتهای مختلف را مشاهده کند. چون گاستروسکوپ توخالی است، می‌توان برس ظریفی را از طریق آن به داخل معده فرستاده و از هر کجای معده که غیرطبیعی به نظر می‌رسد، نمونه‌برداری کرد و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه فرستاد.
روش دیگری که برای تشخیص سرطان معده به کار می‌رود، استفاده از اشعه X است. معده بیمار با باریم مایع خوراکی پر شده و اجازه عبور اشعه X را نمی‌دهد. رادیولوژیست با استفاده از وسیله‌ای به نام فلوروسکوپ می‌تواند جریان باریم را در معده بیمار مشاهده کند. با زاویه دادن به بیمار در جهت‌های مختلف از معده بیمار عکسبرداری می‌شود تا بر مبنای آن رادیولوژیست، وضعیت موجود در معده را تشخیص دهد.
● درمان
اگر نتایج روشهای تشخیصی بیان‌کننده وجود سرطان در معده باشد، درمان آن انجام عمل جراحی است. برای برداشتن تومور تمام یا قسمتی از معده برداشته می‌شود.
گاه دیگر اعضای داخل شکم مانند طحال یا لوزالمعده هم که در نزدیکی تومور قرار دارند، برداشته می‌شوند.
ممکن است درمان دارویی (شیمی‌درمانی) یا پرتودرمانی به تنهایی یا به موازات هم مورد استفاده قرار گیرد.
حتی اگر تمام معده برداشته شود، بیشتر بیماران توانایی ادامه زندگی نسبتاً طبیعی را خواهند داشت و مشکلات گوارشی بعد از عمل با افزایش دفعات خوردن غذا قابل درمان است.
برای بعضی از بیماران رژیم غذایی با مواد قندی کم و چربی و پروتئین زیاد توصیه می‌شود و غالباً ویتامین B۱۲ تزریق می‌کنند.
▪ نکته
برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان معده موارد زیر توصیه می‌شود:
ـ غذاهای متنوع بخورید.
ـ غلات، نان، میوه و سبزی مصرف کنید.
ـ غذاهای کم‌چربی و گوشت‌های کم‌چربی مصرف کنید و غذا را با حرارت کم بپزید.
ـ وضعیت بدنی خود را با تغذیه مناسب و ورزش به حالت ایده‌آل برسانید.
ـ ‌ نمک و قهوه زیاد و الکل مصرف نکنید.
برای کاهش ابتلا به سرطان، وضعیت بدنی خود را با تغذیه مناسب و ورزش به حالت ایده‌آل برسانید

بنیاد امور بیماری‌های خاص

منبع : روزنامه اطلاعات