دسفرال را بهتر بشناسیم

دسفرال یا دسفروکسامین دارویی است که برای کاهش آهن اضافی در بدن بیماران تالاسمیک به کار می‌رود. در بیماران تالاسمی تزریق‌های مکرر خون باعث تجمع آهن در بدن می‌شود. هدف از درمان با دسفرال رساندن میزان آهن بدن به حد تقریباً طبیعی است.
● میزان و زمان مصرف و نحوه تجویز دسفرال چگونه است؟
معمولاً درمان با دسفرال بعد از ۱۰ تا ۲۰ بار تزریق خون یا با رسیدن سطح فریتین سرم به ۱۰۰۰نانوگرم در میلی‌لیتر شروع می‌شود.
تأخیر در رشد ممکن است به دلیل افزایش آهن یا مقادیر زیاد دسفرال ایجاد شود.
دسفرال به شکل زیر جلدی به میزان ۲۰ تا ۶۰میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و در طول ۸ تا ۱۲ساعت (معمولاً ۳ تا ۵ شب در هفته) تزریق می‌شود.
ویتامین C دفع آهن از بدن را افزایش می‌دهد و معمولاً همراه دسفرال استفاده می‌شود.
▪ نکات مهم
-‌ اگر در فرد تالاسمیک تجمع زیاد آهن (هموسیدروز شدید) روی داده باشد دسفرال به صورت وریدی به مقدار ۱۰۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در طول ۲۴ ساعت تزریق می‌شود تا سطح فریتین به کمتر از ۲۰۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر برسد.
- اگر فریتین فرد مبتلا به تالاسمی بالای ۴۰۰۰نانوگرم در میلی‌لیتر باشد باید در بیمارستان بستری شود و از دسفرال با دوز بالا استفاده شود.
بنابراین مقدار مصرف دارو و نحوه تجویز دسفرال برحسب وضعیت فرد مبتلا به تالاسمی تعیین می‌شود. دوز دسفرال معمولاً بین ۲۰ تا ۶۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.
نکته: در صورتیکه میزان فریتین زیر ۱۰۰۰ (نانوگرم در میلی‌لیتر) باشد، خطر مسمومیت با دسفرال افزایش می‌یابد.
با تزریق منظم دسفرال کیفیت زندگی مبتلایان به تالاسمی بهبود می‌یابد.
● روشهای تزریق دسفرال کدام است؟
۱) تزریق زیر جلدی: با استفاده از یک پمپ قابل حمل و معمولاً طی ۸ تا ۱۲ ساعت صورت می‌گیرد.
نکته: تزریق زیر جلدی باید به آهستگی صورت گیرد.
۲) تزریق داخل وریدی: هنگام تزریق خون در عده‌ای از بیماران به کار می‌رود.
نـکـتـه: دارو را نبـایـد مـستقیما در کـیسه خـون وارد کـرد، ولـی مـی‌تـوان بـا استـفـاده از یـک سه‌راهـی از رگـی کـه خـون تـزریـق می‌شود، دارو را نیز تزریق کرد.
دارو نباید به صورت ناگهانی داخل رگ تزریق شود، زیرا ممکن است باعث شوک (کاهش ناگهانی فشارخون) شود.
۳) تزریق مداوم داخل وریدی: هنگامی که نیاز به دفع فوری آهن باشد از این روش استفاده می‌شود. همچنین از این روش در بیمارانی که قادر به انجام تزریق به روش زیر جلدی نیستند و بیمارانی که مشکل قلبی به علت افزایش آهن دارند، استفاده می‌شود. در این روش باید دفع ادراری آهن ۲۴ساعته دقیقاً کنترل شود و مقدار دارو مطابق با آن تنظیم شود.
۴) تزریق عضلانی: تنها هنگام امکان‌پذیر نبودن تزریق زیرجلدی انجام می‌شود، زیرا تزریق زیرجلدی مؤثرتر است.
● ویتامین C چه تأثیری دارد؟
بیماران تالاسمی که بار اضافی آهن دارند، معمولاً دچار کمبود ویتامین C هستند، زیرا احتمالاً آهن، ویتامین C را اکسید می‌کند.
به طور کلی۵۰ میلی‌گرم ویتامین C برای بچه‌های زیر ۱۰ سال و ۱۰۰ میلی‌گرم برای بزرگترها کافی است، زیرا مقادیر بیشتر ویتامین C تأثیری در دفع بیشتر آهن ندارد. می‌توان ویتامین C را بعد از یک ماه از شروع دسفرال درمانی برای بیمار تجویز کرد. ویتامین C به علاوه، میزان اتصال آهن با دسفرال را می‌افزاید.
▪ نکات مهم درباره مصرف دسفرال
ـ دسفرال نباید بیش از مقدار توصیه شده تجویز شود.
ـ در حالت طبیعی، دسفرال؛ شفاف، بدون رنگ یا قدری مایل به زرد به نظر می‌رسد. فقط باید محلول شفاف تزریق شود و در صورتی که محلول کدر بود باید دور ریخته شود.
ـ در بیمارانی که به طور مزمن و به شدت دچار افزایش آهن هستند، مقادیر بالای ویتامین C (بیش از ۵۰۰ میلی‌گرم در روز) ممکن است باعث اختلال عملکرد قلب شود.
▪ نکات مهم در مورد مصرف ویتامین C
ـ ویتامین C نباید توسط بیماران تالاسمی که نارسایی قلبی دارند، استفاده شود.
ـ ‌ در صورتی که بیمار، دسفرال را به طور منظم دریافت می‌کند، می‌توان ویتامین C را بعد از شروع به کار پمپ، تجویز کرد.
ـ درمان با ویتامین C یک ماه بعد از درمان منظم با دسفرال شروع می‌شود.
ـ مقدار روزانه ویتامین C نباید از ۲۰۰ میلی‌گرم بیشتر شود.
ـ معاینات تخصصی چشم و گوش باید قبل از شروع درمان با دسفرال انجام شود و سپس با فاصله‌های منظم (هر ۳ماه یکبار) تکرار شود.
ـ بچه‌هایی که دسفرال دریافت می‌کنند باید از نظر قد و وزن هر ۳ ماه یکبار کنترل شوند.
تذکر: در صورتی که فرد مبتلا به تالاسمی دچار سیاهی رفتن چشم‌ها و اختلالات عصبی یا اختلالات بینایی و شنوایی شود باید از رانندگی خودداری کند.
● در نگهداری دارو چه نکاتی را باید به خاطر داشت؟
-‌ دارو را باید زیر ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری کرد.
- هر ویال (آمپول) فقط یکبار قابل استفاده است.
- بعد از افزودن حلال، دارو باید استفاده شود (بیش از ۳ ساعت نباید داروی ساخته شده را نگه داشت).
- دارو را باید از دسترس اطفال دور نگه داشت.
● نکات مهم در مورد استفاده و حمل دسفرال
-‌ تزریق وریدی یا زیرجلدی باید با محلول ۱۰درصد صورت گیرد. ممکن است تزریق عضلانی با غلظت‌های بالاتری صورت گیرد.
-‌ تهیه دارو: باید ۵ سی‌سی آب مقطر به یک ویال ۵۰۰ میلی‌گرمی دسفرال (که به صورت پودر است) اضافه و سپس محکم تکان داده شود. اگر محلول بی‌رنگ تا قدری مایل به زرد باشد، سالم و قابل استفاده است.
- محلول دسفرال را می‌توان با موادی مثل سرم نمکی، رینگر لاکتات یا مایع دیالیز صفاقی نیز تهیه کرد.
● نحوه استفاده صحیح از پمپ دسفرال چگونه است؟
۱) ابتدا دست‌ها را با آب و صابون شسته، وسایل مورد نیاز را آماده کنید.
۲)بعد از تمیز کردن سرپوش پلاستیکی با الکل، آب مقطر را به داخل شیشه تزریق کنید.
۳) شیشه را خوب تکان دهید تا دسفرال کاملاً حل شود، سپس داروی حل شده را به داخل سرنگ بکشید.
۴) لوله اسکالپ را به سرنگ متصل کنید و هوای آن را خالی کنید تا لوله پر از محلول دسفرال شود.
۵) سرنگ را در پمپ خود جای دهید و با فشار دکمه پمپ، آن را روشن کنید.
۶) سوزن پروانه‌ای شکل را به زیر پوست شکم یا بازو وارد کنید (قبل از تزریق، پوست محل تزریق را با الکل ضدعفونی کنید).
۷)پمپ را با بندی که به آن متصل است به دور شانه ببندید.
۸) تزریق در مناطق مختلف پوست جذب بهتر دارو و کاهش خطر آسیب به پوست می‌شود.
● نکات مهم تزریق دسفرال
▪ محلول دسفرال را بیش از ۲۴ ساعت در حرارت اتاق قرار ندهید.
▪ مناسب‌ترین دما برای نگهداری آمپول دسفرال حرارت ۸ تا ۱۵ درجه است.
▪ اگر پس از مصرف دسفرال نشانه‌هایی مانند کهیر، دانه‌های پوستی، خارش، تنگی نفس، کاهش مکرر فشارخون، نامنظمی کار قلب مشاهده شود، تزریق دسفرال را قطع و به پزشک مراجعه کنید.
▪ ‌ اگر مدت طولانی دسفرال مصرف می‌کنید و دچار علایمی چون اختلالات بینایی، تغییر در دیدن رنگ‌ها، گلودرد و اسهال مداوم شده‌اید به پزشک مراجعه کنید.
▪ در طول درمان با دسفرال، رنگ ادرار قرمز متمایل به قهوه‌ای می‌شود که نشانه دفع آهن از ادرار است.
▪‌ از روغن‌کاری دستگاه خودداری کنید.
هرگز پمپ را باز نکنید، زیرا باعث به هم خوردن تنظیم دقیق آن خواهد شد.
▪ پمپ را در معرض مستقیم نور خورشید قرار ندهید و از گذاشتن پمپ در جاهای نمناک خودداری کنید.
▪ برای جلوگیری از نشت دسفرال، انتهای سوزن پروانه‌ای را محکم به سرنگ وصل کنید.
▪ از سرنگ‌هایی استفاده کنید که دارای پیستون نرم باشند.
▪ برای تمیز کردن بدنه و داخل شیار پمپ از الکل استفاده کنید.
▪ بعد از هر بار استفاده از پمپ، باتری آن را خارج کنید.
▪ میله جلو برنده سرنگ را هرچند مدت با مسواک خشک تمیز کنید.
▪ هـرگـز بـرای تـمـیز کـردن پـمپ از آب یـا مـحـلـولهای دیگر استفاده نکنید.
▪ معمول‌ترین مکان برای تزریق، شکم، ران و بازو است که پیشنهاد می‌شود:
-‌ محل تزریق در هربار تزریق جابه‌جا شود. با گذاشتن علامت روی محل تزریق و مشخص شدن آن، می‌توان از تزریق‌های مکرر در یک محل جلوگیری کرد.

بنیاد بیماری های خاص

منبع : روزنامه اطلاعات