تجویز نسخه کتابخوانی از کودکی

دنیای کودک با بازی و سرگرمی گره خورده و کتاب و کتابخوانی نیز در راستای بال و پردادن به تخیلات کودکانه و استعدادهای ذهنی او نقش عمده‌ای را در این دوره بازی می‌کند. برای بسیاری از والدین کتاب خواندن برای کودکان آرام‌ترین و لذت‌بخش‌ترین زمان روزانه آنهاست.
زمانی یک کودک از خوانده شدن کتاب برای او لذت می‌برد که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند، قطارها صفیرکشان حرکت کنند و خرگوش‌ها زیر نور ماه به خوابی آرام و بی دغدغه فرو روند و همه اینها تنها تعلقات ذهنی کودکی است که بی صبرانه منتظر تاریک شدن هواست تا قصه‌ای برای او خوانده شود.
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های توسعه توانمندی‌های کودک، خواندن است. کودک نیاز دارد تا زمانی که خواندن را یاد بگیرد کتاب برایش خوانده شود. وقتی که کودک از همان سنین پائین با کتابخوانی آشنا شود همراهی با او کمک خواهد کرد تا به تدریج مهارت‌های فردی خود را در زمینه مطالعه گسترش داده و آن را تکامل بخشد و بی شک ارزشمندترین دستاورد این کار علاقه مند کردن کودک به کتاب، کتابخوانی و عشق به خواندن در سنین بزرگسالی است. در زیر به راهکارهایی اشاره خواهیم کرد که شعله این علاقه را همواره روشن نگاه خواهد داشت.
● الگو باشید
یکی از بهترین و مؤثرترین شیوه‌ها برای علاقه‌مند کردن کودک به کتابخوانی این است که عملاً به آنها نشان دهید خودتان چقدر به مطالعه علاقه‌مند هستید. اجازه دهید کودک شما را در حال مطالعه ببیند. کتاب خواندن را به ساعات معین یا اوقات مشخص (قبل از خواب و...) محدود نکنید. به آنها نشان دهید در آشپزخانه هم حتی می‌توان کتاب خواند هرچند یک کتاب‌ آشپزی. کتاب‌های ساده و خلاصه شده، کتاب‌های جیبی در حجم کم، مجله و حتی روزنامه گزینه‌های خوبی برای مطالعه در ساعات مختلف روز هستند. کودک را با لذت انتخاب کتابی که فکر می‌کند می‌تواند برایش جالب باشد آشنا کنید و در مورد این‌که کتاب او حتماً باید یک شاهکار ادبی باشد وسواس به‌خرج ندهید.
● کتاب خواندن را مفرح کنید
سبدهای رنگی کوچکی تهیه کنید و با قراردادن چند کتاب سبک و داستانی درآنها کودک را به کتاب خواندن عادت دهید. کتاب خواندن می‌تواند به بازی‌های فکری مختلف هم کمک کند. اگر کتابی درباره جغرافیا و کره زمین برای او خواندید نقشه‌ای از دنیا تهیه کنید و اسم کشور‌های مختلف را که در کتاب به آنها اشاره شده بود در مقیاس بزرگ‌تر روی نقشه نشان دهید. با شخصیت‌های کتاب بازی‌های فکری جالبی طراحی کنید و حتی برای او چیستان بسازید. زنبور چه‌کار می‌کند؟ دنبال چه می‌گردد؟
● با صدای بلند کتاب بخوانید
از دوره نوزادی، هر زمان برای کودک کتاب بخوانید. با روزی ۲۰ دقیقه شروع کنید. هنگامی که برای کودک کتاب می‌خوانید فرصت پیدا کنید تا با صدا‌های موجودات و شخصیت‌های داستانی سخن بگویید، تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید. برای کودک که هنوز درک چندانی از واژه‌ها ندارد شنیدن صداهای متنوع و دیدن احساسات و عواطف والدین‌اش در جریان کتاب خواندن یکی از لذت بخش ترین چیزهاست. در مدت کتاب خواندن سؤال بپرسید و به سؤالات او جواب دهید و حتی وقتی که فرزندتان با رفتن به مدرسه یاد گرفت خودش به تنهایی کتاب بخواند باز هم برای او کتاب بخوانید. حس خوب و دلنشین داشتن کسی که برایمان کتاب بخواند با همه ما هست.
● توجه به سلیقه و علائق کودک
اگر کودک تنهایی به خواندن نوع خاصی از کتاب‌ها (کتاب‌های مصور، ورزشی، زندگی‌مشاهیر و...) علاقه‌نشان داد نگران نباشید. کودکان همانطور که مراحل مختلف رشدی را پشت سر می‌گذارند مراحل مختلف کتابخوانی را نیز طی می‌کنند که هر مرحله می‌تواند با علاقه به مجموعه کتاب‌های خاصی همراه باشد.
برای اغلب کودکان خوشایند‌ترین کتاب‌ها، کتابی است که دوستانشان می‌خوانند بنابراین تعجب نکنید که کودک دوست داشته باشد تا مدتی همان کتابی را بخواند که بقیه همکلاسی‌‌های او می‌خوانند.
● به کتابخانه و کتابفروشی‌ها به طور مرتب سر بزنید
رفتن به کتابخانه محل یا نمایشگاه‌های کتاب فرصت خوبی برای آشنا کردن بچه‌ها با کتاب است. در این مکان‌ها می‌توانید کودک را نه تنها باکتاب بلکه با دیگر منابع آموزشی و اطلاع رسانی مثل سی‌دی، کتاب‌های صوتی، مجله، روزنامه و ... آشنا کنید. در بسیاری از کتابخانه‌ها جلسات ویژه آشنایی کودکان با نویسندگان کودک برپا می‌شود که می‌توانید در آنها هم شرکت کنید.
● به کتاب گوش دهید
از کتابخانه و کتابفروشی‌ها کتاب‌های صوتی تهیه کنید. کودکان را تشویق کنید به جای تماشای تلویزیون قصه‌های محبوبشان را بشنوند. مطالعات نشان داده است مهارت‌های شنیداری برای تقویت مهارت در خواندن اهمیت دارد. حتی می‌توانید نسخه‌ای از کتاب را به دست او دهید و سیر ماجرا را از زبان راوی با ورق زدن صفحات کتاب برای او دنبال کنید.
● کتاب‌های کلاسیک و معروف را فراموش نکنید
در بسیاری از کتاب‌های کودکان اسطوره‌ها و داستان‌های ملی به زبان ساده و خیلی خلاصه برای بچه‌ها نوشته شده است. خواندن این گونه کتاب‌ها، کودکان را باپیشینه غنی تاریخی و ملی کشورشان آشنا می‌کند و دانش آنها را بالا می‌برد. خواندن قصه‌های قدیمی را هم فراموش نکنید.
شنگول و منگول، بز زنگوله پا، خاله سوسکه و... خواندن قصه‌های مورد علاقه‌کودکی‌تان برای بچه‌ها تجربه صمیمیت متفاوتی را بین کودکان و والدین ایجاد می‌کند.
● کتاب و نقاشی را هر دو به کودک عرضه کنید
وقتی خواندن کتاب را به پایان بردید روی مقواهای کوچک رنگی خلاصه‌ای از داستان آن را بنویسید و از کودک بخواهید برای قصه‌های مورد علاقه‌اش نقاشی بکشد و یا به عبارت بهتر تصویر سازی کنید. با این کار می‌توانید آلبومی زیبا و به یاد ماندنی از قصه‌های کودکی فرزندتان تهیه کنید تا بعدها به خود او نشان دهید.
● انتخاب کتاب برای کودکان
به دنبال کتاب‌هایی باشید که داستان‌های خوب، متنوع و آموزنده‌ای دارند و احتمال می‌دهید که از آنها لذت ببرد و یا آن‌که بتوانید با خواندن آنها گامی در راستای اصلاح رفتارهای نامناسب کودک بردارید. در بسیاری از مواقع والدین نمی‌توانند با بیان مستقیم مشکلات تربیتی کودک را حل کنند اما در قالب خواندن کتاب انتقال بسیاری از مفاهیم راحت می‌شود.
برای کودک کتاب‌هایی بخرید که دانش او را درباره محیط اطرافش (مهدکودک، پارک، دکتر و...) وسعت ببخشد تا قدرت تطبیق او با شرایط مختلف بالاتر رود. برای سنین زیر دوسال کتاب‌های نرم، پارچه‌ای و مقاوم که در هر صفحه یک تصویر کامل و مشخص دارند و داستان آنها در قالب جملات چند خطی است مناسب است. کتاب‌های بزرگ مقوایی برای دست‌های کوچک کودک مناسب است و کمتر امکان پاره کردن و خراب شدن آن وجود دارد. در این سنین گرافیک و بزرگی کتاب و عکس‌های رنگی درون آن مهمتر از متن کتاب است. در دوره دو تا چهار سالگی کتاب‌هایی با اشعار ساده و داستان‌هایی که از موقعیت‌های مشابه با زندگی کودک سرچشمه گرفته (رفتن به مهد کودک، مطب پزشک، نظم و انضباط، سلام کردن و...) مناسب تر است.
تصاویر جذاب در این‌گونه کتاب‌ها قدرت تخیل او را بالا می‌برد و او را با مفهوم رنگ، اشکال هندسی و ... نیز آشنا می‌کند.
در مورد کودکان پیش دبستانی نیز کتاب‌هایی با داستان‌های بلندتر و آموزنده، رمان‌هایی که به فصل‌های کوتاه تقسیم شده باشند و مجموعه کتاب‌هایی با یک شخصیت واحد جذاب تر است. کتاب‌هایی با مضمون قصه‌های محلی و سنتی نیز برای این سن مناسب اند.

منبع : روزنامه ایران