راه رفتن و نقش آن در فرهنگ مردم

راه رفتن یک مقوله ی اجتماعی است .یک فرهنگ فراگیر است که با آداب و رسوم جامعه کلافی عمیق خورده است . راه رفتن از مهمترین مقولات اجتماعی و فرهنگی است که در ترقی و پیشرفت زندگی و ویژگی آن می کوشد . لذا تردیدی نیست که در فرهنگ مردم نقشی سازنده و هدفی متعالی و کارآمد راایفا می کند.
راه رفتن از اساسی ترین ویژگی های بارزی است که باید در اوان کودکی توسط والدین به فرزند آموزش داده شود و شاید گفت مهمترین راه در جهت تکامل و پویایی این فرهنگ ، نهادینه کردن کانونهای آموزشی و تزریق فاکتورهای مثبت آن به افراد است . اگر چه در جوامع و بخصوص جوامع جهان سوم و کشورهای پیرامونی ردپایی از این فرهنگ به صورت ذاتی و نه کلاسیک یافت می شود، ولی به هیچ وجه کافی نیست و بایستی با زمینه های لازم و برنامه های درست با پشت بندهای فکری صحیح و منتج در شکوفایی و بالندگی آن کوشید.به طوری که این مهم جایگاه واقعی خود را پیدا کند. چرا که در کشورهایی به مانند آلمان این مهم به اشکال مختلفی مد نظر است. به طرزی که یکی از نکات اساسی و فرایندهایی که در شکل گیری ازدواج دربین جامعه آلمان موثر است همین فرهنگ راه رفتن است . چه این که در این کشور در جهت پویایی و تثبیت این فرهنگ مبنی بر برآوردن آن در قالبی عملی از مهمترین عوامل بوده، به گونه ای که در همان بدو تولد نسبت به این مهم برنامه ریزیهای اساسی را به عمل می آورند و سعی بر آن دارند که چگونه درست راه رفتن را به بچه یاد بدهند و نکته ی مهم تر این که حتی در انتخاب کفش برای فرزندان خود نیز دقت لازم دارند. یعنی سعی می کنند که از کفش های استاندارد برای فرزندان استفاده نمایند تا که گامی مثبت در جهت درست راه رفتن آنها برداشته باشند. با این تفاصیل این قلم با توجه به تحقیقات میدانی و مصاحبه با افراد مختلف این فرهنگ را در زوایایی بررسی نموده است که در پی می آید . براساس تحقیقات فراوانی که از مردم به عمل آورده ایم اغلب مردم راه رفتن را به دو بخش تقسیم می کنند . نخست بخش تقلیدی یا اکتسابی و دوم بخش موروثی و البته بخشی از مردم نیز بر ذاتی بودن آن اعتقاد دارند . و دیگر مورد راه رفتنی راه رفتن است که براساس تغییر شخصیت اجتماعی و نبوغ فکری افراد تغییر می یابد و البته برخی از مردم بر ذاتی بودن آن اعتقاد دارند.
تقلیدی بدین معنا که افراد راه رفتن خود را از دیگران می گیرند و این مهم را در بین جامعه به نمایش می گذارند. به مانند تقلید برخی مردم از هنرمندان و یا بازیگران و یا تقلید از ورزشکاران . راه رفتن تقلیدی می تواند مهم و آموزنده باشد و در جهاتی نیز می تواند بد و عقیم . مهم و آموزنده بدین مضموم که فرد تقلید کننده الگوی خود را کسی قرار دهد که دارای شخصیتی مثبت و سازنده باشد، یعنی اگر می خواهد در لباس دیگران خودی را نشان دهد حداقل این لباس در زندگی فردی و موقعیت اجتماعی و شخصیت درونی آن تاثیر مثبت و منتج داشته باشد. و اما بد و عقیم بدین سان که فرد تقلید کننده الگوی خود را کسی قرار دهد که دارای شخصیت منفی و مضر باشد و طبعاً‌در زندگی فردی و موقعیت اجتماعی و اندیشه های فکری آن تاثیر مخرب و عقیم بر جای گذارد .
دوم راه رفتن به صورت موروثی است . راه رفتن به صورت موروثی بدین معنا که افراد به صورت ژنتیکی نوع راه رفتن خود را به ارث برده اند و این نوع راه رفتن نیز به مرور زمان هم قابل تغییر نیست. به نحوی که حتی با تقویت و رشد شخصیت و موقعیت اجتماعی افراد نیز این مهم تغییر نمی یابد . یعنی فرد طریقه راه رفتن خود را از پدر و یا مادر و یا بستگان به ارث برده است . کما اینکه این مهم نیز در بین اجتماع کاملاً‌منطقی و مشهود است .
چرا که در اغلب افراد به اثبات رسیده است . یعنی با توجه به مصاحبه از افراد اکثراً به موروثی بودن این مهم مهر تایید می زنند. راه رفتن به طور موروثی بدین معنا که ممکن است یک بچه طریقه ی راه رفتن خود را از تبار خویش به ارث برده باشد . یعنی راه رفتن آن به مانند پدر بزرگ و یا پدر پدر بزرگ و یا از اجداد و نیاکان به او انتقال یافته است . بنابراین فرهنگ راه رفتن هم می تواند تقلیدی باشد و هم اینکه موروثی و در هر دو شرایط نیز دارای محسنات و احیاناً معایبی است که در تکامل شخصیت و تعادل و تعامل رفتار و منش افراد در دایره زندگی بسیار موثرند علاوه بر این دو راه رفتن را می توان ذاتی هم بر شمرد . یعنی نه می تواند اکتسابی باشد و نه اینکه از کسی به فرد انتقاد می یابد.(موروثی) بلکه فطرتاً‌ در ذات افراد ریشه دوانیده باشد. ولی با توجه به نظرات مردم ذاتی بودن آن استثنایی است که ظهور راه رفتن به صورت ذاتی در وجود افراد را مردم کمتر و شاید انگشت شمار در بطن جامعه می پندارند . به بیانی ساده حضور آن نسبت به اکتسابی و موروثی کم رنگ تر است . و اما راه رفتنی که براساس شخصیت اجتماعی و نبوغ فکری تغییر می یابد. این نوع راه رفتن از مهمترین موارد است . چرا که از آن حالت اکتسابی و یا موروثی که ذکر آن رفت خارج می شود و چون افراد از لحاظ شخصیت اجتماعی رشد و تکامل می یابند لذا در صدد بر می آیند تا که فرهنگ راه رفتن خود را نیز با شخصیت و نبوغ فکری خود همگن سازنند.
بنابراین شاید گفت بهترین و مفیدترین فرهنگ راه رفتن همین راه رفتن باشد. بدین سان که فرد به خود باوری شخصیت خویش می رسد و دیگر به تعبیری آویزان به دیگران نیست. یعنی یک نوع انقلاب فیزیکی در وجود آن رخ می دهد و جالب تر این که این انقلاب فیزیکی با فرهنگ ذاتی و اندیشه های باطنی فرد همگون و هم تراز می شوند و پیامد این نوع تیپ شخصیتی، پیامدی سالم محور و انسان ساز است .
علاوه بر این موارد راه رفتن را می توان به سه نوع تقسیم کرد. نخست آرام راه رفتن : آرام راه رفتن از آن افرادی است که دارای صبر و حوصله و البته اراده ی محکمی هستند. آرام راه رفتن در افرادی یافت می شود که بیشتر حساب گر و متفکر می باشند و به بیانی دیگر تعریف درستی از زندگی دارند . یعنی نسبت به کنش های زندگی همیشه واکنشی نرم و حساب شده به نمایش می گذارند. مضاف بر این که آرام راه رفتن هم به روح و روان خود فرد کمک می کند و هم اینکه دیگران را ارضاء و مجذوب خود می سازد و این مهم نیز با مصاحبه از مردم به تثبیت رسیده است. دوم متعارف راه رفتن : باید به خاطر بسپاریم که متعارف راه رفتن با آرام راه رفتن فرق می کند . متعارف راه رفتن به گونه ای است که تقریباً همان متوسط و یا در حد متعارف راه رفتن را می رساند. در حد متعارف راه رفتن نیز بیشتر در بین افرادی یافت می شود که خصوصیات آنها در زمینه هایی با آنان که آرام راه می روند مشترک است. ولی در اغلب موارد نیز متفاوت . چه این این افراد بیشتر حد اوسط را در ابعاد زندگی مد نظر دارند و از تفریط به دورند. تعریف این گونه افراد از زندگی و معیارهای آن تعریفی اقناع کننده و بدون ضرر و زیان است . بنابراین هر چند این مهم نیز در افراد صد در صد نیست اما آنچه که تحقیقات نشان می دهد بخش عمده ای از رفتار و منش اجتماعی این افراد با چگونه راه رفتن آنها (متعارف) وجه اشتراک دارد. نکته سوم تند راه رفتن است.تند راه رفتن اگر چه در خیلی از موارد در جهت به انجام رساندن کار صورت می پذیرد.
ولی در اغلب موارد نیر دارای مشکلات خاص خود است. چرا که افرادی که تند راه می روند از ویژگی ویژه ای به نام عجول بودن و به بیانی عجله کردن در هر کاری بهره می برند. در این گونه افراد می توان عدم تعادل در فکر و عدم تعامل درست با اجتماع را بر شمرد . این گونه افراد در خیلی از موارد در خیابان رعایت حقوق دیگران را هم نمی کنند. یعنی بارها پیش آمده که فرد با این گونه راه رفتن مشکلاتی را برای مردم نیز به وجود آورده است. ولی با این تعابیر نیز تند راه رفتن یکی از فرهنگهای مرسومی است که در جوامع وجود دارد و البته شاید این نوع راه رفتن هم در ابعادی ذاتی و از ویژگی درونی انسانها باشد . کما اینکه در زوایایی نیز می تواند یک عادت اجتماعی هم به شمار آید. دیگر نکته ی مهم در خصوص فرهنگ راه رفتن حالات عملی آن در بین سنین مختلف است . با توجه به تحقیق و پژوهش این نتیجه حاصل شد که راه رفتن در بین افراد بستگی به سن آنها نیز دارد. چه این که با مصاحبه از چند نفر این مهم به تصدیق رسید. یعنی اکثر افرادی که سالخورده هستند بیشتر سعی بر آن دارند که سنگین و با متانت البته با فراخور سن و شخصیت خود راه بروند. این گونه افراد معتقدند که انسان وقتی پیر می شود باید خیلی از رفتارهای جوانی را اعم از راه رفتن تغییر دهد. افراد جوان نیز معتقدند که راه رفتن از ویژگی های ویژه انسان است، بنابراین باید سعی کنیم بهترین را انتخاب کنیم . علاوه بر این موارد راه رفتن با توجه به تحقیق میدانی بر اثر نوع شغل و موقعیت اجتماعی نیز شکل می گیرد. شغل بدین خاطر که مثلاً یک فرد نظامی نوع راه رفتن آن بر گرفته از قوانین نظام است و هر آن چه را که به او انتقال داده اند همان را به نمایش می گذارد . با مصاحبه از یک فرد نظامی دریافتم که نوع راه رفتن آن دقیقاً‌همان برداشتی بود که من از این مهم تصور می کردم. ایشان که به صورت خاصی راه می رفت، عنوان داشت که این نوع راه رفتن من بر میگردد به ۳۰ سال خدمت در ارتش و بنابراین می توان از آن به عنوان یک عادت اجتماعی و یا یک نوع راه رفتن اکتسابی نیز یاد کرد.
لذا راه رفتن افراد بی گمان به نوع شغل آن ها نیز بستگی دارد. به طوری که راه رفتن یک پزشک با راه رفتن یک مهندس در تفاوت است. همانطور که راه رفتن یک کارگر با یک فرد بازاری می تواند فرق داشته باشد . و این مهم بدین سان است که همانطور که هر فردی لباس خود را براساس شغل و موقعیت اجتماعی اش انتخاب می کند . دقیقاً ‌نوع راه رفتن آن نیز تحت تاثیر شغل و موقعیت اجتماعی آن خواهد بود. می گوییم موقعیت اجتماعی که بسیار مهم است. موقعیت اجتماعی از مهمترین مقولات اجتماعی در بطن جامعه به شمار می رود . که البته بدنبال آن یکسری محدودیت ها نیز تراوش می یابد و فرد بی گمان درصدد بر می آید تا که براساس پست و یا مقام خویش نوع حالات و رفتارهای اجتماعی خود را ( که یکی از آنها نیز رفتن می باشد) را بتواند عوض کند. و اما نقش راه رفتن در فرهنگ مردم که از فرآیندهای بسیار مهم و اساسی است . همانطور که می دانیم این مهم یعنی فرهنگ راه رفتن از ارکان بی بدیل در شکل گیری پیکره ی فرهنگ یک جامعه به شمار می آید . بی بدیل بدین معنا که در خیلی از ابعاد زندگی تاثیر مهم و سازنده ای را ایفا می کند. راه رفتن چون خود یک فرهنگ لازم است بنابراین تاثیر آن نیز در فرهنگ مردم واجب و ضروری است . اگر بخواهیم فرهنگ را یک اعتقاد مشترک بدانیم شاید گفت راه رفتن چنین تعریفی را از خود بر جای می گذارد . چه این که انسان برای راه رفتن از دو پا استفاده می کند و البته در حالت دهی به این نوع راه رفتن دیگر جوارح بدن نیز مدخلند .
بنابراین یک نوع رفتارهای مشترک به وجود می آیند که یک هدف معینی را به نام حرکت دنبال می کنند. پس با این تعابیر می توان گفت که راه رفتن همان فرهنگی است که می خواهد در پویایی و پیشرفت فرهنگ یک جامعه قدم بر دارد. نکته ی دیگر تاثیر و نقش راه رفتن در زندگی های اجتماعی و فرهنگی است . به طوری که راه رفتن به معنی واقعی و مورد پسند مردم می تواند در شکل‌گیری فرهنگ مردم و حتی امرار معاش مردم و ارضاء و تقویت روح و روان مردم تاثیر مثبت و آموزنده داشته باشد. راه رفتن علاوه بر این موارد در تسری انرژی مثبت به دیگران و تعالی فکر و اتساع تصمیم و انتخاب‌ آنها بسیار موثر است . راه رفتن از مهمترین ویژگی‌هایی است که در اغلب موارد تاثیر بسیار مهمی در شکل گیری فرهنگ ازدواج دارد . به گونه ای که افراد در جهت انتخاب همسر خود این ویژگی را در اولویت اول قرار می دهند. یعنی چه بسا افرادی که دارای ویژگیهای فردی و موقعیت های اجتماعی اند، ولی دارای این ویژگی نیستند و مورد انتخاب قرار نمی گیرند و البته چه بسیارند افرادی که شاید دارای موقعیت اجتماعی و رفتارهای فردی آنچنانی نباشند اما از یک فرهنگ درست بنام راه رفتن بهره جویند و پشتوانه ی این نوع فرهنگ نیز افکار و اندیشه های درستی باشد و همین موارد باعث شود تا مورد پسند دیگران جهت ازدواج قرار بگیرد .
نکته ی دیگر تطابق راه رفتن افراد با برخی از موجودات است که بسیار خوش راه می روند به مانند آهو، پلنگ و اسب . با توجه به تحقیق در کنه جامعه در یافته ام که برخی از افراد اعم از مونث و مذکر دقیقاً مثل آهو راه می روند و تمام ویژگی های آهو را در راه رفتن به نمایش میگذارند و البته این نوع راه رفتن نیز مورد پسند و استقبال جامعه قرار می گیرد. برخی دیگر به مانند پلنگ راه می روند و طبعاً‌افرادی که از راه رفتن پلنگ لذت میبرند و یا با ویژگی های این موجود همگن شده اند از چنین راه رفتن لذت خواهند برد. برخی دیگر نیز به مانند اسب راه می روند. همانطور که می دانید اسب حیوان بسیار نجیب و خوش تیپی است که اکثر مردم نیز از این حیوان خوششان می آید. بنابراین آنان که بسان اسب راه می روند دقیقاً مورد پسند و دلخواه مردمند. البته در دیگر موجودات نیز کم و بیش می توان راه رفتن افراد را جستجو کرد که شاید گفت به اندازه موجوداتی که ذکر آن رفت ، موثر نباشد. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که راه رفتن یک فرهنگ ایده آل و نتیجه بخش در بطن جامعه بشمار می‌آید و البته نقش آن نیز در فرهنگ مردم مفید و موثر. و آنچه که مهمتر به نظر می آید تداوم، گسترش و بقای آن به عنوان یکی از مقولات مفید اجتماعی است که باید در کنه جوامع بخصوص جامعه ی ایران به صورت بنیادی با برنامه های صحیح اعمال گردد. و البته نکته ی بسیار مهمی که باید درختام این مقاله عنوان گردد. سلیقه ای بودن در راه رفتن است . یعنی این مهم نیز با تحقیق لازم از جامعه به اثبات رسیده است . چه این که در یک چشم انداز کلی می توان انواع مختلف راه رفتن را در میان جامعه مشاهده کرد. شاید گفت بهترین پاسخ به این سوال این باشد که همانطور که سلیقه های فکری افراد فرق می کنند نوع راه رفتن آنها نیز در تفاوت باشد. پس از یک چشم انداز نوع الانواع نیز می توان مقوله راه رفتن را تقویت لازم و در جهت رشد جامعه بدان جامه ی عمل پوشید.

عابدین پاپی
نویسنده شاعر و روزنامه نگار