دست‌هایم خواب آلوده‌اند!

خواب رفتن دست‌ها یا بیماری (cts)، بیشتر در زنان بین سنین ۴۰ تا ۵۰ سال شایع است.
که در اکثر موارد در دست گرفتن طولانی‌مدت وسایلی چون گوشی‌تلفن، کارهای سنگین و طولانی‌مدت، موجب خواب رفتن دست‌ها می‌شود. از علل جدی بی‌حسی می‌توان به نقص جریان خون، روماتیسم مفصلی، اسکلروز مولتیپل، دیابت و سندرم تونل کارپ (فشرده شدن اعصاب در مچ دست که موجب بی‌حسی درانگشتان و دست می‌شود) اشاره کرد.
بی حسی می‌تواند یافته‌ای هشدار‌دهنده باشد از یک سکته مغزی قریب الوقوع یا حملات گذرای ایسکمیک که یک سکته مغزی کوچک است و به‌طور گذرا و موقتی علائمی نظیر فلج و تاری دید را ایجاد ‌کند. این حملات گذرا بدون درمان مناسب به سکته کامل منجر شده و ممکن است عوارض جسمی و ذهنی دائمی ایجاد ‌کند.
دکتر سید پیمان میرشاه ولد، متخصص و جراح ارتوپد، درخصوص علائم این بیماری می‌گوید: این علائم عبارت هستند از: سنگینی، خواب رفتگی و بی‌حسی دست‌ها که به‌تدریج موجب ضعف و درد در انگشتان می‌شود که در مراحل اولیه ممکن است فقط در هنگام شب ایجاد شود و فرد را از خواب بیدار کند.در این حالت فرد سعی می‌کند دست‌های خود را مرتباً تکان دهد تا حس آنها برگردد اما در طول روز با در دست گرفتن اشیایی مانند گوشی تلفن یا سایر وسایل تشدید می‌شود.
این بیماری عبارت است از: فشار روی عصب میانی (median ) در ناحیه مچ دست که از شایع‌ترین نمونه‌های فشار روی اعصاب محیطی بدن است.در یک تحلیل ساده ابتلا به CTS را می‌توان اینگونه بیان کرد:
اعصاب دست از داخل تونلی (cts) منتهی به مچ دست رد می‌شود که این تونل شامل ۹ تاندون و یک عصب است. حال اگر به هر دلیلی حجم این تونل کم شود و فشار روی رگ‌های منتهی به عصب زیاد شود زمینه ابتلا به این بیماری شروع می‌شود. به‌عبارت دقیق‌تر با تحت فشار قرار گرفتن رگ‌ها، بیمار در آن ناحیه دچار اسکیمیا ( نرسیدن خون کافی به عصب ) شده و به مرور زمان عصب کوچک‌شده و بیماری ظاهر می‌شود.
اگر فشار وارد بر دست به دلایل مختلفی اعم از بانداژ محکم، جابه‌جایی استخوان‌های شکسته، گچ گرفتگی محکم و عواملی مشابه موقتی بوده و پس از مدتی فشار برداشته شود عصب به حالت قبلی بازگشته، کار خود را انجام می‌دهد اما اگر این فشار طولانی مدت باشد، خون برای مدت طولانی به عصب نرسیده و عصب وظیفه خود یعنی انتقال حس و حرکت و عکس‌العمل نسبت به عوامل محیطی را انجام نداده و علائم بیماری ظاهر می‌شود.
علت ایجاد این بیماری به‌طور کامل شناخته شده نیست اما در این خصوص می‌توان به‌عواملی نظیر کارهای دستی سنگین و طولانی مدت مثلاً در تایپیست‌ها و آهنگرها و همچنین بیماری‌های زمینه‌ای چون تیروئید و دیابت اشاره کرد. برای تشخیص این بیماری باید معاینه دقیقی از بیمار صورت گرفته و جهت تأیید تشخیص آزمون، نوار عصبی انجام شود.سندروم CTS (تونل مچ دست) بیماریی است که در آن عصب میانی مچ دست فشرده می‌شود و در قسمت‌های مختلف مچ و انگشتان علائمی چون سوزش، بی‌حسی، درد، احساس سردی، کرختی و ضعف ظاهر می‌شود.
CTS در بین زنان بیش از مردان رواج دارد و سن بروز آن حوالی پنجاه سالگی است.عصب میانی مچ دست، مانند کانالی است که از طرفین توسط استخوان‌ها، بافت فیبری و اعصاب منتهی به بند انگشتان احاطه شده است و ۹ عدد از تاندون‌های دست نیز از این کانال عبور می‌کنند.این عصب می‌تواند به‌علت تورم هر یک از اجزای موجود در این کانال فشرده شده و دچار گرفتگی گردد، هر چند ممکن است عوامل دیگری چون ضربه‌های شدید، شکستن یا جابه‌جا شدن استخوان‌ها نیز بی‌تاثیر نباشند.
از عوامل مؤثر در بروز این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری‌هایی چون رماتیسم و ورم مفاصل، اختلالات هورمونی مانند دیابت، تیروئید و یائسگی، تولید بیش از اندازه پروتئین در سلول‌های مغز استخوان.
- باز و بسته کردن مکرر تاندون‌های مچ دست بدون استراحت، خصوصا در زمان‌های طولانی.
- ضربه شدید یا هر نوع جراحتی که باعث تورم مچ دست شود.
- باریک بودن مادرزادی عصب میانی مچ دست. به عقیده برخی از افراد CTS، سندروم جدیدی متعلق به عصر فناوری است که منشأ اصلی بروز آن ساعت‌های طولانی نشستن پشت رایانه و کار کردن مداوم با کیبورد و ماوس است. اما با این وجود مطالعات نشان داده که سابقه این بیماری به اوایل قرن بیستم بازمی‌گرددد. در صد بروز این سندرم در زنان سه برابر مردان است. شاید به این دلیل که اصولا عصب میانی مچ دست در زنان کوچکتر از مردان است. سندرم CTS معمولا ابتدا دست فعال افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و احساس درد معمولا از همین دست شروع می‌شود.
● علائم
به‌طور معمول اولین علائم این بیماری هنگام خواب بروز می‌کند که به‌صورت احساس درد، گزگز، سوزش و بی‌حسی در انگشتان دست، به‌خصوص انگشت شصت، انگشت اشاره و دو انگشت میانی آغاز می‌شود، کم‌کم محکم نگه‌داشتن اجسام در دست و چنگ زدن به اشیای مختلف برای شخص مشکل می‌شود و انگشتان توانایی لازم خود را از دست می‌دهند، در نتیجه همه چیز از دست شخص می‌افتد. درصورتی که در مراحل ابتدایی بروز علائم هیچگونه اقدام درمانی صورت نگیرد، درد بیشتر و بیشتر شده، مچ و انگشتان به‌تدریج کارایی طبیعی خود را از دست می‌دهند. متأسفانه در بسیاری از موارد اشخاص دلیل بروز علائم فوق را حالت نادرست دست درهنگام خواب یا به‌اصطلاح بد خوابیدن تلقی می‌کنند. متخصصان معتقدند این سندرم نوعی ناتوانی نهفته است زیرا در ظاهر امر، دست به‌طور طبیعی کار می‌کند.
● درمان
در اولین قدم با گرفتن یک شرح حال از بیمار، بررسی می‌شود که آیا وی به بیماری‌هایی مثل دیابت، رماتیسم و ورم مفاصل، کم‌کاری تیروئید یا … مبتلا هست یا خیر؟ آیا سابقه شکستگی در ناحیه مچ دست داشته است یا خیر؟ آیا مشکل اضافه وزن دارد یا خیر؟
در مرحله بعدی به‌منظور تائید تشخیص بررسی الکترودیاگنوستیک صورت می‌گیرد، به این ترتیب که در این آزمایش سرعت هدایت عصب، CTS به درجات خفیف، متوسط و قوی تقسیم می‌شود.در مواردی که این بیماری هنوز حاد نشده، استفاده از روش‌های مختلفی چون استراحت دادن به دست در زمان انجام کار، کمپرس آب سرد و بستن مچ دست، در تسلی درد مؤثر است.
درصورتی که این روش‌ها کارساز نباشد، متخصصان استفاده از دارو و در مرحله بعد جراحی را پیشنهاد می‌کنند.
در اکثر موارد به یکی از روش‌های زیر و بدون نیاز به جراحی، پیشرفت این بیماری کنترل می‌شود:
- بی‌حرکت نگه داشتن مچ دست: اگر سابقه این بیماری در شخصی کمتر از یک سال باشد، بی‌حرکت نگه داشتن مچ با استفاده از مچ بندهای طبی مخصوص، خصوصا در خواب باعث کاهش بی‌حسی و سوزش مچ و انگشتان می‌شود.
- مصرف داروهای ضد‌التهاب: تنها درصورتی که مچ دست یا انگشتان متورم شده باشد، به‌منظور از بین رفتن تورم، پیشنهاد می‌شود.
- تزریق کورتیزون یا داروهای مشابه برای کاهش درد و تورم.

مریم غفاری

منبع : روزنامه همشهری