گشت ارشاد؛ حرفهای پارتیزانی و حقوق شهروندی

امر به معروفات و نهی از بدیها و منکرات از دانش واژه های مظلوم در مناسبات قدرت و سیاست در سالهای اخیر ایران به شمار می آید. دعوت به خوبیها و انذار از زشتیها از سوی توده مردمان امری رایج و جزو سنتهای ممدوح ایرانی و اسلامی است. امّا معمولاً این واژگان پر مغز و این فرایض اجتماعی و مردمی هنگامیکه با برخی نسبتهای ذیربط در حوزه های مصطلح سیاست و قدرت حزبی و پروپاگاندا ربط می‌یابد؛ غبار‌آلود، فاقد اثر و کارایی لازم میشود. اگر چه مراتبی از دعوت به خصال نیکو و پرهیز دادن از عادات نادرست و ناهنجار نه بعهدة مردم بلکه به دولت اسلامی مستقر و مبسوط الید ارجاع می یابد، امّا منظور از این گفتار به غیر از نکته گفته شده می باشد. بلکه ما برآنیم که از چه روی درسالهای اخیر بسیاری از افراد مؤمن و با هویت و معتقد به حریم عفاف در جامعه، پیشتر از دیگران خود از منتقدین شیوه های ذکر شده اند، گو این که برخی از دوره های گشتهای ارشادی اگر چه نتوانسته توقع مردمان فضیلت محور ایرانی را برآورده کند امّا حداقل برای بسیاری از فرصت طلبان داخلی و خارجی در ادوار مختلف نان و آب به همراه داشته است!. نان و آبی که پخت و پز آن در انتخابات ادوار اخیر صورتی حرفه ای یافته است. قسم اخیر مظلومیت بسط معروفات و نهی از منکرات و نیز عفاف عمومی به حرفهای پارتیزانی یکی از محترمین و ایضاً کاندیداهای ریاست جمهوری دهم مربوط می گردد. چه این که وی در مصاحبة مطبوعاتی و تبلیغاتی خویش ایرانیان را به آن بشارت داد که گشتهای ارشاد را جمع میکند! گویا مشکل کنونی ایران برای پیشرفت و عدالت ذکر این حرفهای پارتیزانی است! با آن همه ادّعاها، گمان داشتیم که بناست «الگوی زیست مسلمانی» را که در شعارهای انتخاباتی ادّعا کرده اند، ارائه کنند، امّا گویا این مدعی اصلاحات هم اعجازی برای ایران ندارد و حرفهای پارتیزانی و متفاوت نمایی ژورنالیستی و مخالفت خوانی را بر تبیین تئوریک راه ادعایی خویش ترجیح میدهد.
در این حرف انتخاباتی نکات ظریفی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
- تشبث به تاکتیکهای نخ نما در قطبی کردن انتخابات با توسل به اموری نظیر جمع آوری گشت ارشاد در یک جلسه جدی، دون شأن انتخاباتی ملّت ایران است. چه اینکه از سوم تیر به این سو، انتخابات در ایران طریق عقلانیت پیشه کرده و دیگر نمیتوان از طریق هیجان به جمع آوری آراء پرداخت.
- گشتهای ارشادی حتّی با نقایص کنونی بخشی از قوانین مصوب و مصرح کشور میباشد. اگر چه دولت نهم و شخص دکتر احمدی نژاد از برخی شیوه های گشتهای ارشاد و طرح امنیت اجتماعی گلایه داشته اند امّا هرگز به اقدامی غیر قانونی در برابر آن متوسل نشده اند، بلکه در قامتی اثباتی و پویا، طرح جامع امنیت اجتماعی و حقوق شهروندی را به وزارت کشور ابلاغ کرده اند؛ امّا گویا نخست وزیر سابق که در همان جلسه مطبوعاتی دولت نهم را به قانون شکنی متهم کرده اند، بی شناخت جایگاه قانونی رئیس جمهور از قوانین کشور، اینگونه اعلام کرده اند که «من» گشتهای ارشاد را متوقف میکنم. و طرح اثباتی نیز برای این موضوع ارائه نمی دهند. این در حالی است که درباره ظهور «من» و راه امام مبنی بر «مکتب من» سخنان و آموزه های بیشماری در این سامان وجود دارد. به هر روی در نقد پاره ای از روشهای گشت ارشادی، طرح حقوق شهروندی ابلاغی احمدی نژاد به وزارت کشور، مبتنی بر حقوق و تکالیف به طور توأمان میباشد. رئیس جمهور مردمی بر آن است که حقوق عمومی و حقوق خصوصی ملازم یکدیگرند. وانگهی در این منطق مردم همواره مکلّف و دولت همیشه محّق به حساب نمی آید.
در این منطق، با گشتهای ارشادی و طرح امنیت اجتماعی بمثابه ابزار صعود در قدرت و سیاست رفتار نمیشود. حقوق عمومیِ صرفاً جامع، ایجاب گر و تأمین کنندة کرامت اجتماعی و دینی ایرانیان است. دولت نهم بر آن است که ملّت حق تعیین سرنوشت خویش را به خوبی در خود در طول سالیان متمادی پدید آورده است و نیازمند قیمومت احزاب و متنفذین نمیباشد. در این بسته جامع حقوقی، ایرانی باید در کنار تکالیفی که دارد بتواند بر روند برنامه و بودجه کشور نظارت کند، و بی لکنت زبان حقوق خود را بدون کمترین واهمه ای از دیوان سالاری مدرن و شاید همان لویاتان هابزی مطالبه کند، در سیاست مداخله کرده و بی مدد واسطه ها و دلالان سیاست، از متخلفین و ویژه خواران حسابرسی کند.
آری! نمیتوان بی شناخت از قانون و با منطقی فرا قانونی و قلدر مأبانه قانون را به سخره گرفت و هم زمان، دیگران را به اقدامات قانون شکنانه متهم کرد. همگان شاهدند با اینکه دولت خدمتگزار از شیوه اجرای طرح امنیت اجتماعی گلایه داشته امّا هرگز رفتاری مغایر شوؤن قانون در این باره از خویش بروز نداده و مؤلفه های حقوق عمومی و خصوصی جامع و پایدار را اعلام کرده است. هر ایرانی دلسوزی با اندک جستجویی در سوابق موضوع به صداقت دولت نهم در این باره پی خواهد بود. چه این که با نگاهی به برخی مکاتبات و اظهارات در تعامل با نیروی فداکار انتظامی به خصوص بیانات و ابلاغیه های دکتراحمدی نژاد به وزارت کشور در این باره، بر مظلومیت دولت و اساساً خود طرح امنیت اجتماعی و حقوق شهروندی واقف خواهیم شد. در پایان طرح نکته ای تقریب به ذهن مینماید که آیا طرح انتخاباتی متوقف کردن گشتهای ارشاد زاییدة ذهن آنانی نیست که در پیامکهای میلیونی به مردم وانمود میکردند که قرار است احمدی نژاد پیاده روی شهرها را برای جدایی بین زنان و مردان دیوار چینی و حصارکشی کند!!
به راستی آیا طراحان جنگ روانی پس از انصراف هراسان و انفعالی «سید» از دور رقابتها اینک عوام فریبی را در پایگاهی دیگر به آزمون نشسته اند و طرح تئوریک ادعایی و مانیفست به اصطلاح زیست مسلمانی نخست وزیر سابق را با حرفهای پارتیزانی و ماشینهای گشت ارشاد «زیر» کرده اند و …
حاشا و کلّا که با چنین منطق سخیفی بتوان به جنگ یک دولت مردمی رفت. مگر میتوان با این حرفهای پارتیزانی، دولت اعاده گر عزت ملّی، دولتِ اقدام، و دولت رافع انحصارات از ایرانی در باشگاههای اتمی و فضایی و فنآوری های خاص را نزد ملّت حق شناس خوار کرد؟! و…

دکتر مجتبی زارعی
مشاور فرهنگی و رییس مرکز اسناد و پژوهشهای ریاست جمهوری

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا