ناتو دستخوش بحران هویت

اجلاس سران کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در استراسبورگ فرانسه در میان تدابیر شدید امنیتی برپا شد. این اجلاس با حضور سران ۲۸ کشور عضو به مناسبت شصتمین سالگرد تاسیس این پیمان تشکیل شد و یکبار دیگر « بحران هویت » درون این سازمان عظیم نظامی را به نمایش گذاشت .
از آنجا که « ناتو » به عنوان پاسخ عملی دنیای غرب در برابر « پیمان ورشو » موجودیت یافت طبعا از سال ۱۳۷۰ با انحلال پیمان ورشو « فلسفه وجودی » خود را از دست داده است . در طول دوران ۴۷ ساله پس از شروع « جنگ سرد » ناتو همواره بعنوان نوک پیکان نظامی غرب در برابر شرق کمونیست عمل می کرد لکن پس از فروپاشی اتحاد شوروی و انحلال پیمان ورشو دیگر دلیل موجهی برای ادامه حیات پیمان ناتو وجود ندارد. دقیقا به همین دلیل است که آمریکا اصرار می کند شرح وظایف تازه ای برای « ناتو » تدوین شود و با جنگ افروزی و دامن زدن منطقه ای فرصتی جدید برای نقش آفرینی ناتو پدید آید.
بخش اروپائی ناتو عملا سعی دارد ناتو را محدود کند و حتی موجودیت آنرا کما بیش مورد سئوال قرار دهد اما واشنگتن امیدوار است اهداف پنهان و آشکار خود را با حفظ موجودیت این سازمان با هزینه های کمتر و با اطمینان بیشتری تامین کند. اگرچه اهداف اروپائی آمریکا در مقطع کنونی کمتر مورد تاکید و تصریح قرار گرفته و می گیرد ولی واشنگتن چنین اهدافی را هرگز پنهان نکرده است که « مهار آلمان » از اصلی ترین اهداف بنیادین این سازمان بوده و هست .
بدین ترتیب تصادفی نیست که آلمان همواره ازکشورهائی بوده و هست که در طول ۱۸ سال گذشته موجودیت ناتو را در هر فرصتی به چالش کشیده و ضرورت بقای این سازمان را به زیر سئوال برده است . با اینهمه واشنگتن سعی دارد با ایجاد کانونهای جدید بحران و معرفی دشمنان جدید برای غرب ساختار نظامی ناتو را همچنان حفظ کند و ماموریت های تازه ای را برای آن تعریف نماید.
تاکید بر این نکته بویژه از جانب « باراک اوباما » رئیس جمهور آمریکا تعجب آور است چرا که وی ظاهرا « خواستار تغییر » بود اما در میدان عمل دقیقا همان اهداف همیشگی واشنگتن را تکرار می کند و در مورد ناتو خواستار « باز تعریف اهداف ناتو » در چارچوب جدیدی است که برای تمامی اعضای آن قابل درک و توجیه باشد. استفاده از این واژه ها به خوبی نشان می دهد که یکپارچگی ناتو به زیر سئوال رفته و طیف قدرتمندی از اعضای ناتو در مورد اهداف و برنامه های این سازمان دچار ابهام شده اند و با سیاستهای واشنگتن در گسترش قلمرو ناتو موافقتی ندارند.
نباید از نظر دور داشت که واشنگتن با مانور سیاسی ـ تبلیغاتی پیرامون استقرار سپر دفاع موشکی در لهستان و احداث پایگاه استراق سمع و رهگیری ماهواره ای در جمهوری چک سعی در « تحریک مسکو » دارد تا کرملین را مجددا به یک « تهدید جدی » تبدیل کند و پیشروی ناتو به سوی مرزهای روسیه را توجیه نماید. البته کشورهای اروپائی عضو ناتو با این اقدامات موذیانه و تحریک آمیز واشنگتن موافقت چندانی ندارند لکن به طور همزمان آمریکا سعی می کند ناتو را در سایر کانونهای بحران « درگیر » کند و همچنان « درگیر » نگهدارد. اقدامات جنون آمیز آمریکا در افغانستان و اصرار بر ضرورت ابقای ناتو در این کشور نمود عینی سیاستی است که امیدوار است ناتو را به بازوی نظامی تحت اختیار واشنگتن در قلمرو دنیای اسلام تبدیل کند. پیش از این هم واشنگتن در حوادث بالکان به گونه ای وارد عمل شد که یک کانون جدید بحران در قلب اروپا ایجاد کند و فضای اروپا را بحرانی و « در معرض خطر » نشان دهد. اما آیا این « بحران های ساختگی » و قابل مهار می توانند فلسفه وجودی ناتو محسوب شوند و هزینه های نجومی این سازمان عظیم نظامی را توجیه کنند
پاسخ این سئوال منفی است و به همین دلیل است که واشنگتن برای عضوگیری های جدید و کشاندن پای کشورهای اروپای شرقی به این سازمان حاضر است به هر ترفندی متوسل شود. این اقدام آمریکا در آن واحد دو هدف را تعقیب می کند. از یکطرف یک خیز تازه به سمت مرزهای روسیه است و از طرف دیگر کشورهای اقمار روسیه را به « خاکریز اول » علیه مسکو تبدیل می کند. واشنگتن از همین فرصتهای طلائی برای تامین اهداف دراز مدت خود علیه آلمان و فرانسه در قلب اروپا بهره می گیرد و یک قدم به تحقق سیاست « مهار آلمان » نزدیکتر می شود.
برخی شواهد و قرائن موجود نشان می دهند که تحریک مسکو عمدتا بخاطر توجیه حضور نظامی آمریکا در قلب اروپا صورت می گیرد. تصادفی نیست که واشنگتن تاکنون از واکنش های خشم آلود مسکو در قبال طرح سپر دفاع موشکی تلویحا استقبال کرده است . اما بخش اروپائی ناتو با تمامی این رفتارهای تنش زا به دیده تردید می نگرد و آنرا نفی می کند.
اجلاس سران ۲۸ کشور عضو ناتو در استراسبورگ در شرایطی برپا شد که باز تعریف اهداف این سازمان تجدیدنظر در مناسبات با مسکو و تعیین ماموریت ناتو در خارج از قلمرو این سازمان بعنوان ۳ محور اصلی مذاکرات سران معرفی شده است . با مروری بر این ۳ محور بهتر می توان دریافت که ناتو از « بحران هویت » رنج می برد در حالی که راهکار شاخص و روشنی برای پایان دادن به این بحران به چشم نمی خورد.

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی