اهمیت تزریق گاز به مخازن نفتی

امروزه روشهای مختلفی برای افزایش بازیافت نفت در دنیا اعمال میشود که بنابر ویژگیهای هر مخزن نفتی، با یکدیگر متفاوت هستند.
امروزه روشهای مختلفی برای افزایش بازیافت نفت در دنیا اعمال میشود که بنابر ویژگیهای هر مخزن نفتی، با یکدیگر متفاوت هستند. از این رو، یافتن روش بهینه برای افزایش بازیافت نفت از مخازن، نیازمند انجام مطالعات جامع و سپس اعمال روش مناسب است. در کشور ما بنابر شرایط موجود، تزریق گاز به مخازن نفتی برای بازیافت نفت، برای بیشتر مخازن کشور مناسب تشخیص داده شده است.
در حوزهٔ صنعت انرژی و اقتصاد کلان جامعه، صیانت از منابع و ذخایر نفت خام بهعنوان یکی از ضروریات مهم و استراتژیک مطرح است. زیرا در حال حاضر، وابستگی کشور به درآمدهای نفتی بهگونهای است که حتی نوسانات قیمت نفت خام از طریق تأثیر بر درآمدهای ناشی از صدور، بر روند فعالیتهای اقتصادی کشور تاثیر قابل ملاحظهِای خواهد داشت.از همین رو٬ پیش بینی اقدامات و برنامه هایی که برای حفظ و افزایش میزان تولید نفت لازم است٬ از جمله موضوعات مهمی تلقی می شود که باید در راس برنامه های بخش انرژی کشور و بخصوص وزارت نفت مورد توجه و تاکید قرار گیرد. از جمله موضوعات مهمی که در این حوزه مورد تاکید کارشناسان و صاحبنظران قرار دارد٬ تزریق گاز به چاهها و مخازن است که موجب حفظ فشار گاز و برداشت صیانتی از این مخازن می شود. تزریق گاز به میادین نفتی همواره یکی از اولویتهای مهم شرکت ملی نفت ایران در چارچوب اهداف کیفی این شرکت به شمار رفته است. این امر دلایل با اهمیتی دارد که از جمله مهمترین آنها می توان به مواردی اشاره کرد.
اولین دلیل٬ لزوم حفظ حق آیندگان از منابع هیدروکربوری است . در واقع ٬ از آنجا که برداشت صیانتی از مهمترین موضوعات در عرصه تولید و استخراج نفت به شمار می رود و این امر به خصوص به دلیل تلاش برای به حداقل رساندن خسارات وارده به مخازن در اثر برداشت و تولید نفت و به تبع آن حفظ حقوق آیندگان و صیانت از سهم آنان از این ذخایر خدادادی٬ دارای اهمیت بسیاری است و لذا باید مورد توجه جدی قرار گیرد. دومین نکته در این باره٬ لزوم نگهداشت ثروتی ملی است که باید تأمینکننده سرمایهگذاریهای بلندمدت بخش نفت و دیگر بخشهای اقتصاد و استحکامبخش زیرساختهای اقتصادی کشور باشد. در واقع لزوم حفظ ذخایر نفت به عنوان ثروت ملی و تضمین امکان حداکثر برداشت از این ذخایر به منظور افزایش سرمایه گذاری در آینده و استمرار توسعه صنعتی کشور٬ تاکیدی است بر اهمیت تزریق گاز به مخازن نفت. همچنین وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای ناشی از صادرات نفت خام نیز از جمله دیگر دلایلی است که ضرورت اتخاذ راهکارهای مناسب برای حفظ ذخایر نفتی را مورد تاکید قرار می دهد.
با توجه به نکات یادشده و نیز با عنایت به ویژگیهای خاص منابع نفتی کشور و نیز رفتار مخزن در قبال تزریق گاز، توجه به دونکته اساسی در تزریق گاز به مخازن، ضروری است. نکته اول اینکه با توجه به ویژگیهای خاص فیزیکی و شیمیایی هر میدان، تزریق گاز با حجم و ترکیبی مناسب با میدان صورت پذیرد و در واقع توجه به این امر که هر میدان مختصات مربوط به خود را دارد و لذا با توجه به ویژگیهای خاص خود تزریق مقدار مشخصی گاز را می طلبد که با توجه به محاسبات دقیق و کارشناسانه قابل ارزیابی است. همچنین٬ نکته دیگری که ذکر این لازم است٬ این که تزریق گاز در زمان مقتضی و مناسب انجام شود تا از هرزروی نفت میدان جلوگیری شود. عدم تزریق به موقع به یک میدان، آسیبهای جبرانناپذیر و غیرقابل برگشتی را به میدان وارد خواهد ساخت؛ به گونهای که افزایش تزریق گاز به یک میدان در زمانی پس از زمان مقتضی در بسیاری موارد، هیچگونه تأثیری در بازیافت ثانویه نفت نخواهد داشت.
بنابراین، توجه به حجم و ترکیب گاز تزریقی و نیز زمان مناسب تزریق، سه عامل مهم و تعیینکننده برای تأثیرپذیری هرچه بیشتر میدان از برنامههای تزریق است. بررسی مقایسهای استفاده از گاز در بخشهای مختلف مصرفکننده، نشان میدهد که شاخص نت یک گاز در بخش تزریق از نت یک گاز در سایر بخشهای مصرفکننده بیشتر است (شاخص نت یک، نشاندهندهٔ بازدهی اقتصادی هر واحد گاز طبیعی مصرف شده در هر بخش از بعد اقتصادی است). بنابراین صیانت از منابع نفتی کشور و انجام به موقع برنامههای تزریق، نه تنها از بعد اقتصاد بخشی بلکه از بعد استراتژیک اقتصاد شرکتی و اقتصاد کلان جامعه از اولویت خاصی در مقایسه با سایر مصارف برخوردار است و این امر، ضرورت توجه هرچه بیشتر به این بخش را آشکار میکند برای تأمین گاز مورد نیاز تزریق به میادین نفتی، تدوین برنامههای تولید (عرضه) و نیز، پیشبینی میزان تقاضای گاز طبیعی، اهمیت فراوان دارد. گاز طبیعی یکی از حاملهای انرژی با ویژگیهای خاص اقتصادی (جایگزینی با فرآوردههای نفتی)، اجتماعی و زیستمحیطی است که جاذبه خاصی را از نظر مالی و بخشی دارد. علاوه بر آن ایجاد امنیت عرضه انرژی در کشور رابطه مستقیمی با برنامههای تولید این حامل انرژی دارد. اما باید به این واقعیت توجه کرد که تخصیص تولید محدود گاز طبیعی در دورههای زمانی مشخص، باید با درنظر گرفتن اولویتهای مصرف (اعم از مصارفبخشی، تزریق و صادرات) انجام شود؛ بهعبارتی منافع اقتصادی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت کشور را باید در چارچوب سیاستهای کلان اقتصادی کشور و به طور همزمان مورد توجه قرار داد.

عدنان حسینی
شبکه اطلاع رسانی شانا