آیا امیرنایف پادشاه بعدی عربستان خواهد بود؟

در ۲۷ مارس، آژانس خبری رسمی سعودی در یک خبر کوتاه و شکفت انگیز، انتصاب امیرنایف وزیر کشور عربستان را به عنوان معاون دوم کابینه اعلام کرد. این تحول مخفی و پشت پرده موجب بروز حدس و گمانهای متعددی شد مبنی بر این‌که امیرنایف محافظه کار درصورت مرگ امیرسلطان ولیعهد فعلی بعنوان پادشاه آینده منصوب خواهد شد.
روزهای بعد همانگونه که امیرطلال یک شاهزاده بلندپایه لیبرال سعودی اشاره کرد، بیانیه ای مبنی بر زیرسوال رفتن این حدس و گمان صادر شد. اگر نایف پادشاه بعدی شود گامهای لرزان عربستان سعودی به سوی اصلاحات به احتمال زیاد متوقف خواهد شد و روابط واشنگتن و ریاض که از لحاظ مالی، انرژی و روابط خارجی اهمیت حیاتی دارد به احتمال زیاد، سخت‌تر از زمان ملک عبدالله پیش خواهد رفت.
● مرد رک و جنجال برانگیز
امیرنایف که امنیت داخلی پادشاهی را در کنترل خود دارد مشهور به بیان کردن آنچه که در ذهن وی هست می باشد. مهم‌ترین اظهار جنجال برانگیزاش اظهارات وی درخصوص دست داشتن سازمان جاسوسی موساد در پشت حملات یازده سپتامبر در آمریکا است که ۱۵ نفر از ۱۹ متهم آن از تبعه سعودی بودند.
او بعدها خواستار انگشت نگاری از آمریکائی هایی شد که از عربستان دیدن می کردند در هفته های اخیر و یک ماه بعد از اینکه ملک عبدالله در چارچوب یک سری اصلاحات، اولین زن سعودی را بعنوان معاون وزیر منصوب کرد، وی آشکارت اعلام کرد که نیازی به انتخابات یا حضور زنان در پارلمان نمی بیند.
● نقش معاون دوم کابینه
در سیستم سعودی، پادشاه نخست وزیر می باشد و جانشین یا ولیعهد وی معاون نخست وزیر می باشد. ملک فیصل در ۱۹۶۷ پست و جایگاهی بعنوان معاونت دوم به هنگامی که امیرخالد مایل به حکومت راندن نبود ایجاد کرد. ملک فیصل نقش بعدی را به ملک فهد داد که از وی بعنوان ولیعهد دوم یاد می شد. بعد از ترور ملک فیصل در ۱۹۷۵ توسط یک شاهزاده سعودی، لیست سه گانه به ترتیب ملک خالد- ملک فهد و ملک عبدالله شد.
بعد از مرگ ملک خالد در ۱۹۸۲ رهبری سه گانه به ترتیب به ملک فهد، ملک عبدالله و امیر سلطان رسید. این الگو تا مرگ ملک فهد ادامه داشت ولی بعد از مرگ فهد و به قدرت رسیدن ملک عبدالله، این الگو بهم خورد و او امیر نایف وزیر کشور را که طبیعی ترین فرد برای اشغال این پست بود بعنوان معاون دوم منصوب نکرد. مهمترین سوال در نظر ناظران در سالهای بعد این بود که نفر سوم چه کسی خواهد بود؟ الان این سوال پاسخ داده شده است. امیر نایف نفر سوم خواهد بود.
● شورای بیعت به چه سمتی حرکت خواهد کرد؟
آنچه که در گذشته اتفاق افتاد بیشتر از آنی که در آینده اتفاق می افتد نیست. در ۲۰۰۶ ملک عبدالله شورای بیعت را با حضور بیش از نصف برادران اش از فرزندان ملک عبدالعزیز موسس سلسله سعودی یا ابن سعود و فرزندان ارشد دیگر برادرانش که یا مرده و یا بیمار ناشی از کهولت سن بودند تاسیس کرد. نقش اعلام شده برای این شورا کمک به انتصاب ولیعهد بعد از مرگ ملک عبدالله یا امیرسلطان بود. این شورا همچنین مکانیزمی برای انتصاب پادشاه درصورت تشخیص عدم شایستگی پادشاه نیز بود. البته برخی معتقدند این شورا بصورت غیر رسمی تلاشی برای شکستن ادعای تخت و تاج توسط جناح سدیری ها (در میان فرزندان ملک عبدالعزیز) بوده است که گروه بزرگی از فرزندان ابن سعود را که امیرسلطان، امیرنایف و امیرسلمان در این جناح قرار دارند، می باشد. هنوز مشخص نیست که آیا این شورا که هنوز جلسه ای نداشته است جاه طلبی آشکار نایف را نظارت کرده است یا خیر؟
● چالش طلال
بیانیه ۲۸ مارس شاهزاده طلال که به رویتر فاکس شده است و در آن بصورت صریح و کوتاه خواستار آن شده است که دربار سلطنتی توضیحات روشن در خصوص این انتصاب بدهد و اینکه این انتصاب به چه معنا است و اینکه آیا به معنای آن است که امیرنایف بعنوان پادشاه بعدی منصوب خواهد شد یا خیر؟ تاکنون هیچ اعلامیه توضیحی در این خصوص صادر نشده و هیچ کس نیز انتظار آن را ندارد اما این حرکت مخفیانه واجد نگرانی های احتمالی خواهد بود. طلال که پدر امیرولید بن طلال میلیاردر سعودی است بعنوان فرد دور از خاندان سعودی شناخته شده ولی بعنوان یکی از متحدان ملک عبدالله نیز می باشد. احتمال این است که ملک عبدالله تحت فشار شاهزادگان سدیری برای انتصاب امیرنایف بوده است ولی این انتصاب دیرهنگام نیز درحقیقت کاهش اهمیت این جایگاه شمرده می شود.
● سلامت ولیعهد امیر سلطان ولیعهد سعودی
آنچه که نامشخص است آن است که آیا امیر سلطان که هم اکنون دوران نقاهت عمل جراحی در نیویورک را سپری می کند و برخی شایعه ها حکایت از مرگ او دارد،‌زنده خواهد ماند یا خیر؟ در ماههای اخیر نایف و سلمان هفته ها با او در نیویورک و ریاض به سر بردند اما دو هفته قبل هنگامی که پیش بینی انتصاب امیر نایف برای اولین بار شنیده شد وی اعلام کرد که برادرش در وضعیعت عالی بسر می برد.
این اظهار نظر کاملا اشتباه است و می تواند این گونه تفسیر شود که امیرنایف بدنبال توقف روند جایگزینی پیش از موعد امیرسلطان بدلیل بیماری است تا وی امنیت لازم برای نقش معاون دومی را بدست آورد. اما دشمنی مخفی و اندک بین شاهزادگان سعودی با بیان وفاداری عامه مردم به ساختارهای دولت سعودی تطابق دارد. بهمین دلیل از نظر پادشاه نیازی به ترس از کودتا توسط امیر نایف هنگام حضور وی در خارج از کشور نیست.
● چالش های واشنگتن
بسیاری از مقامات آمریکائی از آینده پادشاه آینده یعنی امیرسلطان ابراز نگرانی می‌کنند زیرا عقیده دارد که آبروی وی بدلیل دریافت رشوه برای انعقاد قرارداد تسلیحاتی با انگلیس حکومت خاندان سعودی را به خطر خواهد انداخت. امیرنایف و پسرش امیرمحمد که هم اکنون تلاشهای ضد تروریستی سعودی را رهبری و هدایت می کنند و از این راه اعتباری نزد مقامات غربی بدست آورده‌اند، چالش دیگر محسوب می شود. شخصیت التهابی و نامتوازن امیز نایف فاقد اصول عمومی است. وی علیرغم اینکه یک مسلمان متعصب سرسخت نیست ولی موفق به جذب حمایت محافظه کاران مذهبی(روحانیون وهابی و هیات امربه معروف و نهی از منکر) شده است.
با توجه به ادعای رهبری بر جهان عرب و اسلام از سوی این کشور و نقش متوازن کننده اش در بازار نفت، ‌روابط خوب واشنگتن با ریاض از اهمیت حیاتی برخوردار می باشد. این نقش حیاتی در امور جهانی در هفته های اخیر نیز به خوبی نمایش داده شده است و پادشاه این کشور در اجلاس سران عرب و گروه بیست کشور بزرگ شرکت می کند و احتمالا از وی می خواهند به افزایش ذخیر صندوق بین المللی پول با کمک به کشورهای صدمه دیده از قبل بحران اقتصادی کمک کند.
مدیریت احتیاط آمیز روابط دوجانبه در زمان جانشینی حیاتی خواهد بود. از سوی آمریکا مشکل فعلی آن است که هنوز اوباما و تیم سیاست خارجی وی یک فرد مشخصی را برای ریاض در نظر نگرفته اند فرمانده سابق نیروهای آمریکائی CENTCOM ژنرال آنتونی زینی برای این شغل درنظر گرفته شده است اما او آن را رد کرده است . در داخل اداره وش منتصب و مرد کم تجربه آقای فورد فراکر هنوز در عربستان به سر می برد.
از سوی عربستان سعودی خطر اصلی آن است که بازیگران کلیدی به سمت کهنسالی و مرگ پیش می‌روند. ملک عبدالله که در هشت و شش سال اخیر به قدرت رسیده است از لحاظ فیزیکی دارای محدودیتهائی است. حتی امیرنایف ۷۶ ساله نیز از مرض خونی leukemiaرنج می‌برد. عده ای نیز در گذشته گفته اند فهم روند مرموز جانشینی در عربستان سعودی کم اهمیت تر از آن است که چه کسی کاندیدا خواهد بود. بعلاوه شاهزادگان بعدی نیز بقدری پیر هستند که احتمالا قادر به سلطنت برای سالهای زیاد نیستند.

نویسنده: سیمون - هندرسون
مترجم: رضا - میاندره
ارسال کننده: رضا میاندره
منبع: سایت - باشگاه اندیشه - به نقل از http://www.washingtoninstitute.org
صفحه اینترنتی مرتبط: http://www.washingtoninstitute.org/templateC۰۵.php?CID=۳۰۳۸

منبع : باشگاه اندیشه