نوروز جلوگاه یکتاپرستی ایرانیان

با گردش چرخ ایام و عبور از تاراج دی و بهمن، طبیعت خفته خود را مهیای بیداری می کند و اسفندماه حرکتی در آدمی، نبات، بنات پدید می آید و انتظاری او را فرا می خواند، آری، بزرگان و نیاکان ما در سرزمین آریائی خود، چنان دقیق خود را با آهنگ طبیعت رفیق نموده اند که گویا بسان یک عقربه ساعت در این دایره می چرخند.
ایران سرزمین کهن، گذشته ای سرشار از نبوغ، عزم و اراده، ابداع و اختراع توسط مردمانش در تاریخ و حافظه انگاشته و سایر اقوام و ملل از این تجارب و سوابق روشن، نیک و خوب ایرانیان بهره ها برده اند.
پاسداشت بیداری طبیعت و آغاز سال نو برمبنای محاسبات دقیق نجومی که ناشی از علم و ضرورتهای زندگی اجتماعی در دامان طبیعت بود. خود ارمغانی شایسته و بی بدیل به جامعه بشری است که امروزه در سازمان ملل متحد و دفتر یونسکو این سنت ارزشمند باستانی ثبت و گرامی داشته می شود.
هر چند تاریخ آغاز جشن نوروز را کسی ثبت و دقیقاً نمی تواند مبنا قرار دهد، اما از قرائن و شواهد موجود و نقل سینه به سینه نیاکان این سنت دیرین گویا از عهد ملک جمشید آن جام دار جهان بین بنیان و پایه گذاری گردیده است.
زمانی که به عصر طلائی ایرانیان معروف و مشهور است گذشته از تاریخ زایش این فکر، بحث در پیرامون محتوائی و فلسفه چرائی این حرکت و اندیشه است و دامنه محدود به آن تا کجاست را می خواهیم در حوصله این مطلب به قلم بسپاریم انسان بعد از گذر از دیدمانهای مختلف چون عصر حجر، عصر آتش، عصر شکار و خام خواری به زندگی اجتماعی و آبادانی و عصر تمدن روی آورده است، درک ضرورت با هم بودن آدمی را به تعقل برای استفاده بهینه از وقت، انرژی و بهبود شرایط واداشته لذا، ابداع این رسم یعنی نوروز و گرفتن جشن برای آن دارای اهداف، استراتژی و یک پدیده فرهنگی عمیق، مفید و مؤثر بوده و هست. بررسی ابعاد این پدیده و دستاورد فرهنگی ایرانیان نیاز به مطالعه بسیار دقیق دارد که مجال آن در این نوشتار نیست اما نگاهی گذرا به فلسفه آن، می تواند بحث را روشن سازد.
در گذشته به دلیل زندگی کشاورزی و دامداری و اجتماعات کوچک در قلمرو ایران زمین که محدوده آن از جنوب دریاچه آرال، تا سواحل دریای سیاه در شمال غرب و کرانه های خلیج فارس، دریای عمان از جنوب و از شرق تا رودخانه سند، اقوام ایرانی در روستاها و شهرهای کوچک و نسبتاً بزرگ به طور پراکنده گرد هم آمده و ساختار زندگی اجتماعی را تشکیل داده بودند، در پرتو گذشت زمان و شناخت اقلیم آب و هوائی ایران زمین، آنها را بر این نکته واداشته است که از یکنواختی، سکون در آمده و به پویائی، حرکت، و ایجاد شادی و تحرک درخود باشند، آنان برای این کار بهترین زمان را در سایه مطالعات و مشاهدات خود به ویژه با بهره گیری از حرکات ستارگان، آموزه های دین و طبیعت انتخاب کرده اند و خود را با پویائی و زندگانی طبیعت بعد از گذشت زمستانهای بسیار سرد، پربرف و گاه خشک و طولانی که اغلب تا ۶ شش ماه از سال را در پی داشته، هماهنگ و وفق داده اند، آنان نوروز را که جهشی طبیعی از زوال به سوی حرکت است برگزیده اند، تأثیر عوامل فوق که مجدداً یادآوری شود چون زمستانهای طولانی، سکون، زوال، یکنواختی، خستگی ممتد، امکان عدم عبور از جایگاه اسکان، ترس، وحشت از حمله سایر اقوام و درندگان و حیوانات وحشی و محصور بودن در کلبه و آشیانه خود، ندیدن و عدم مراوده با سایر همنوعان بیشتر، باعث بوجود آمدن این پدیده فرهنگی در بستر تاریخ که امروزه یک پدیده فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و حتی مذهبی و سیاسی و ملی گردیده است. نیاکان ما با درک نیاز به ارتباط بیشتر، بهره مندی از امکانات طبیعت و ارج نهادن به تلاش طبیعت، این آئین را ابداع نموده اند که نخوت، خستگی، زوال و سکون جای خود را به شادی، شور، حرکت، با هم بودن و گریز از تنهائی را بدهد، دیدن بزرگان در وقت عید خود فلسفه بسیار بزرگی است که ناشی از بزرگی و عظمت این تمدن و آئین دارد، یعنی تکیه گاه، و وصل شدن به کسی یا کسانی که از دانائی، توانائی خرد، صبر، حوصله و تجربه ازطبیعت را بیشتر از ما دارند و آنان نیز به بزرگتر از خود همین راه و روش را دارند که بزرگ بزرگان به بزرگترین و بهترین بزرگ یعنی توحید تکیه دارد این درس اول نوروز است، درس دوم روشن نمودن آتش، به معنای آوردن نور و رفع ظلمت و جهالت است نه پرستش آن، بلکه آتش وسیله است برای رسیدن به هدف و نور پاره ای از وجود نورانیت مطلق است که بدین روش و ابزار در دست ما قرار می گیرد. واما با هم بودن و دیدار همدیگر، تولید و ایجاد شادی و شور و شعف می کند ما را برای هم کنار هم نگه می دارد و خوی انسانی می بخشد دیو و دد از همدیگر جدا زندگی می کنند اما آدمی باید در کنار یکدیگر باشد چون از یک فیض واحد و نور واحد است.
پوشش لباس و جامه نو نیز رسمی است که ما همدیگر را بهتر در زیبائی، نکوئی ببینیم و بپسندیم و جذب یکدیگر شویم، و حلوا وشیرینی نیز برای شیرینی این در کنار هم بودن ها است تا رونق بهتر و بیشتر و افزونتر باشد و چرخ گردون نیز بچرخد. امروز این فرهنگ از مرز قراردادی ایران فراتر رفته و آنسوی جهان غرب و شرق را در نگاه داشتن این سنت و رسم دیرین به نحو شیرین به شکوه و مجد درآورده است. فرهنگ ایرانی عید نوروز در کردستان ایران و عراق، شرق ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، نخجوان، قفقاز جنوبی تاجیکستان، جنوب قراقستان، ترکمنستان، قرقیزستان و ازبکستان کنار افغانستان و غرب چین، ایالات بلوچستان پاکستان و حتی هندوستان نیز متأثر و مفید واقع شد، و مردمان آنجا نیز دلبسته نیاکان خود یا فرهنگ اصیل ایرانی شده اند، و دین مبین اسلام و فقه پویای جعفری نیز خود نیز این رسم ارزشمند و سنت نیکو را پاس داشته و آن را امضاء و تأیید نموده است. لذا دعای تحویل سال نو آموزه ای بسیار زیبا از مولای ما آقا امام جعفر صادق(ع) است که آن را در لحظه تحویل تلاوت شود و ایرانیان مردمان باهوش و یگانه پرست قرآن مجید را در کنار سفره هفت سین خود چون نگین این خوان نجوا و از صاحب آن تمنای حاجت می کنند. امید است در این نوبهار به مدد الهی در سایه انفاس مقدس حضرت بقیه الله الاعظم سرزمین اهورائی ایران که با دین محمدی عطرآگین گشته است در فتح قله های علم، تقوا عمل، پاکی، صداقت و خدمت و بندگی خداوند سرآمد مردمان باشد فرا رسیدن عیدسعید باستانی و حلول نوروز ۱۳۸۸ را خدمت مردم شریف ایران و رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی تبریک و تهنیت عرض می نمایم و سالی پر از خیر و برکت به همراه صحت، شادی و بهروزی را آرزومندیم.

حسین عبدی

منبع : روزنامه کیهان