خریدهای نوروزی؛تقسیم شادمانی یا مسابقه چشم و هم چشمی

پاسداشت و گرامیداشت عیدنوروز، یکی از سنت های دیرینه ایرانیان است. سنتی با قدمت چندین هزارساله که در گذر تاریخ و با گذشت زمان توسط مردم ایران پاسداری شده و نسل به نسل منتقل شده است. خانه تکانی برای زدودن گرد و غبار سال گذشته و نوکردن، عیدی دادن برای بخشیدن برکت به دیگران، دید و بازدید برای انجام صله رحم، انداختن سفره هفت سین برای پاسداشت آیین و سنت اصیل ایرانیان قدیم و خرید شب عید و پوشیدن لباس نو برای آراستگی و پاکیزگی، سال هاست که نزد ایرانیان جای خود را باز کرده است و سهم هر ایرانی از بهار، گرامی داشت نوروز به منزله یک جشن ملی و به جاآوردن آداب نوروز به منزله شروعی جدید در زندگی یکنواخت و روزمره است. در این میان، خرید شب عید و پوشیدن لباس نو یکی از دیرینه ترین این سنت هاست.
تقریبا همه افراد جامعه برحسب نیاز خود قبل از شروع سال جدید به خرید لباس و پوشاک، خرید لوازم منزل و تعویض وسایل کهنه و قدیمی و خرید وسایل نو می پردازند.
درباره این آیین و همزمانی آن با بهار طبیعت با شجاعی، کارشناس مسائل اجتماعی به گفت وگو نشستیم. وی در این باره گفت: هم زمانی رویش طبیعت و نوشدن روزگار، تغییر هوا و آراستگی های بهار که در سبزینه شدن دشت ها و بازشدن شکوفه درختان بروز پیدا می کند، قطعا در روحیه افراد تاثیر دارد.
پس از گذشت زمستان و سرما و دوری نسبی از طبیعت، بهار باعث رجعت انسان به طبیعت می شود و رویش و نشاط طبیعت نیز تغییرات مثبتی بر روحیه فرد می گذارد و به همگامی انسان با طبیعت منجر می شود که پیامد آن شادمانی و بهجت روحی است.
به این ترتیب مردم در نوروز شادمانی را تقسیم می کنند و عاطفه ها در بهار پررنگ تر می شود و تمایلات دیگرخواهی و برقراری بزم ها و محافل خانوادگی بیشتر می شود. در نوروز چندهزار ساله ما، هم زمان با خانه تکانی طبیعت، مردم به هنگام تحویل سال آراسته تر هستند و براساس فطرت انسان به سنن فرهنگی و تمدنی و گزاره های دینی عمل می کنند.
وی درباره اهمیت آراستگی و پاکیزگی در میان ایرانیان می گوید: از گذشته های دور، ایرانیان ملتی آراسته، پاکیزه و بافرهنگ بوده اند و معتقد هستند که این آراستگی بر روح و روان آن ها تاثیر می گذارد. مردم هم اکنون هم در عیدنوروز در حد وسع خود به آن عمل می کنند درواقع تنوع درحدی که انسان را به تنوع طلبی دچار نکند، امری پسندیده است و تنوع جزء جدایی ناپذیر طبیعت و آفرینش است. اما شرط ورود به محدوده آن، این است که تغییر باید درونی باشد و فرد را به تفکر وادار کند.
تفکر درباره کجایی و چیستی او و تامل در این نکته که یک سال از عمر رفته و فرصت های از دست رفته، قابل برگشت نیست و شایسته است که انسان فرهیخته ابتدا به زیبایی های درونیبپردازد و سپس آراستگی ظاهری را در برنامه خود قرار دهد.
این کارشناس مسائل اجتماعی درباره اساسی ترین نکاتی که خانواده ها باید به هنگام خرید شب عید به آن توجه کنند، گفت: خانواده ها باید توجه کنند که تهیه لباس نو نباید تبدیل به دغدغه ای شود که روان انسان را تحت تاثیر قرار دهد و انسان را به تکلف و زحمت بیندازد.
خرید لباس نو باید بر اساس بضاعت و توان سرپرست خانواده انجام بگیرد و اعضای خانواده بر اساس اصول تربیتی و اخلاقی موجود در خانواده، توجه داشته باشند که اعصاب و روان اعضای خانواده نباید تحت تاثیر فشارهای بیش از حد اقتصادی قرار گیرد. زیرا در این صورت به پوشی و نوپوشی و پاکیزه پوشی جای خود را به فخرفروشی و مصرف گرایی و خودنمایی می دهد.
لباس باید با شأن و شخصیت و سن و سال و مرتبه اجتماعی فرد هماهنگی داشته باشد و هر کسی در حد بضاعت و توان خرید کند. زیباپوشی و آراستگی مصادیق گوناگونی دارد و البته ساده پوشی از جمله مسائلی است که هیچ گاه در پیچ و خم و افت و خیز مدهای آن چنانی دچار نمی شود.
به عقیده وی در سبد هزینه های خانواده لباس باید سهم نسبتا خوبی داشته باشد و اگر در هزینه های خانوار، کالاهای فرهنگی جای خود را پیدا کند، طبعا تجمل گرایی، اشرافی گری و چشم و هم چشمی هم دور می شود. چشم و هم چشمی، انسان را دچار کاستی و تنزل فکری می کند و به جای مسابقه دانایی و علم افزایی و مفید بودن، مسابقه خودنمایی در جامعه رونق می گیرد و با نگاهی واقع بینانه می توان دریافت متاسفانه در جامعه امروز ما، چنین پدیده ای به وضوح قابل رویت است.
مدهای روزانه و گاه لحظه ای، رواج مزون ها و مدهای آنچنانی، بسیاری از افراد را از اصل آیین خرید شب عید دور کرده است. لباس آراسته فقط بخشی از ظاهر انسان را تشکیل می دهد و باید توجه داشت که ماهیت هر انسانی در فضایل اخلاقی و انسانی او نهفته است. البته پوشیدن لباس نو و آراسته مطابق با شأن فرد و حتی مدهای قابل استفاده، قابل قبول است به شرط آن که انسان را به دام چشم و هم چشمی و مقروض شدن نیندازد.
خریدهای هنگفت و غیرقابل قبول، به جای این که شادی را برای خانواده به ارمغان بیاورد، مشکل زندگی قسطی در خانواده را تشدید می کند.
شجاعی تاکید کرد: همه این مسائل نیازمند نگاه عمیق فرهنگی برای نهادینه کردن بینشی عمیق در آحاد جامعه است تا افراد بتوانند در عین بهره وری و استفاده از هوای عطرآگین بهار و همزمان با تحول طبیعت، دچار تحول درونی شوند.
خرید نباید تبدیل به دغدغه اساسی خانواده ها شود. تجربه ثابت کرده بسیاری افراد با در نظر گرفتن امکانات اقتصادی و دوری از چشم و هم چشمی و نگاه نکردن به لباس به عنوان ابزاری برای فخرفروشی و خودنمایی، توانسته اند خرید را تبدیل به شادمانی کنند. بهار فصل اعتدال است و بنابراین لازم است که انسان هم با پیروی از طبیعت در همه ابعاد زندگی به اعتدال رو آورد.

عظیمی مروی

منبع : روزنامه خراسان