یک «زاغه‌نشین» در اوج

«میلیونر زاغه‌نشین» که با یک بودجه تنها ۱۵ میلیون دلاری تهیه شده است از داستان‌های امسال هالیوود است که از خیلی جهات از هیچ به همه چیز رسیده است. این فیلم سرنوشت جمال (دیوپاتل) مرد جوانی از محله‌های فقیرنشین بمبئی را دنبال می‌کند که در مسابقه «چه کسی می‌خواهد یک میلیونر شود» شرکت می‌کند ولی به تقلب متهم می‌شود. این فیلم که ژانری حادثه‌ای، کمدی عاشقانه و موزیکال است تاکنون بیش از ۱۰۰ میلیون دلار در جهان فروش داشته و اسکار بهترین فیلم را بدست آورده است. اما در هند این فیلم به یک برفگیر فرهنگی و هدفی برای اعتراض و اتهام «لذت‌طلبی از نمایش بدبختی زاغه‌نشینان» تبدیل شده است. یک شکایت قضایی ادعا می‌کند فیلم، فقرای بمبئی را بدنام کرده است و خیلی‌ها از آمدن واژه «سگ» ۱ در عنوان فیلم ناراحت شده‌اند. «فرید زکریا» از نیوزویک با «دنی بویل» کارگردان فیلم درباره فیلمش و جار و جنجال ناشی از آن صحبت کرده است که گوشه‌هایی از آن چنین است:
▪ زکریا: میلیونر زاغه‌نشین مانند یک فیلم بزرگ با موفقیت تجاری روبرو شده است، آیا انتظار چنین برخورد انتقادآمیزی را داشتید؟
ـ بویل: نه. شما با هر فیلمی که می‌سازید به چیزی دست می‌یابید که من آن را «لحظه شستشو» می‌خوانم، لحظه‌ای که به خود نگاه می‌کنید و با خود می‌گوئید «خوب است این همان چیزی است که می‌خواستیم.» اما شما هرگز نمی‌توانستید چیزی را که برای این فیلم اتفاق افتاد حدس بزنید. من وقتی که فیلم را می‌ساختم به یاد دارم با خود می‌گفتم، بمبئی یک چنین مکان لذت‌بخش و فوق‌العاده‌ای است بیشتر از آنچه تو فکر می‌کنی، اگر بتوانم بخشی از این شهر، گوشه‌ای از آنچه را مردم در این جا نمی‌بینند بگیرم، مسحورکننده خواهد بود.
▪ زکریا: فکر می‌کنید بخشی از جاذبه فیلم از دلبستگی مردم به هند ناشی می‌شود؟
ـ بویل: این یکی از دلایلی است که من خواستم این فیلم را بسازم. من نمی‌خواستم فیلم را به خاطر اینکه «چه کسی می‌خواهد یک میلیونر باشد» بسازم. اما باید بگویم به این جنبه هم فکر کردم. اگرچه این یک عامل به‌شمار می‌رود، برای مردم این عمومیت داستان است که مهم است. مردم برای جمال اصل و ریشه می‌خواهند. این مهم نیست او از کجا می‌آید.
▪ زکریا: این داستان مرا به عنوان یک داستان خیلی دیکنزی تحت تأثیر قرار داد.
ـ بویل: من وقتی از «سیمون بیوفوی» نویسنده فیلم‌نامه پرسیدم نوشتن آن چگونه بود، او گفت: «تو وقتی در یک شهر غیرعادی با این افراط‌کاری‌ها سر و کار داری نمی‌توانی از سایه دیکنز بگریزی.»
▪ زکریا: در خود هند با ادعای بعضی از فعالان سیاسی درباره تحقیرآمیز بودن عنوان فیلم غوغایی بر سر آن برپا شده است. منظورتان از «SLUMDOG» چه بود.
ـ بویل: این یکی از غم‌انگیزترین چیزها برای من است، مردم کاملاً حق دارند هرچه درباره فیلم فکر می‌کنند به زبان بیاورند. اعتراض بخشی از زندگی در هند است مشروط بر اینکه به خشونت کشیده نشود. این عنوان اساساً یک کلمه آمیخته از دو واژه است، طرف بازنده ـ و هر چیزی که ریشه‌اش به این طرف که همیشه بازنده است می‌رسد و پیروزی او را اعتبار می‌بخشد ـ و این واقعیت که او از زاغه‌ها می‌آید. این همان منظوری است که ما داشتیم.
▪ زکریا: به نظر بعضی افراد شما یک نور روی فقر هند انداخته و آن را برجسته‌تر کرده‌اید.
ـ بویل: این یک فیلم سرگرم کننده است نه مستند. اما ما می‌خواستیم تا آنجا که ممکن است این شهر را به تصویر بکشیم، و شما نمی‌توانید این گوشه زندگی در بمبئی را نادیده بگیرید و من هم نمی‌خواستم این کار را بکنم. یکی از عجیب‌ترین چیزها که توجه شما را درباره این شهر به خود جلب می‌کند این است که زاغه‌ها در کنار هر چیز دیگری قرار می‌گیرند. آنها جدا نمی‌شوند زاغه‌ها برای من غیرعادی بودند. بخشی از وجود شما فقر نکبت‌باری را انتظار دارد. اما چیزی که شما می‌یابید یک انرژی فوق العاده است. من به عنوان یک فیلم‌ساز سعی کردم این انرژی را جذب کنم و به علاوه شرایطی که مردم مجبورند در آن زندگی کنند، نشان دهم. من در مورد استفاده از واژه «الهام‌بخش» تامل می‌کنم، اما این در یک سطح انسانی الهام بخش است. چه می‌شد اگر ما می‌توانستیم زندگی را درکمال درایت مانند این مردم که هیچ چیز ندارند بگذرانیم! در حالی که ما در چنین ناز و نعمتی زندگی می‌کنیم اما از همه چیز شکایت داریم و درباره همه چیز آه و ناله سر می‌دهیم.
▪ زکریا: آیا نگران آن نیستید که فیلم با واکنش بیشتری در هند روبرو شود؟ هیچ اقدام احتیاط‌آمیزی از لحاظ قانونی بعمل آورده‌اید؟
ـ بویل: اقدام قانونی نه. اولویت ما در حال حاضر هنرپیشه های جوان به ویژه آن دو نفری است که از خانواده‌ای فقیر می‌آیند. من همچنین نگران هر نوع خشونتی هستم مثل خشم، انتقاد، جروبحث. شما می‌دانید بخشی از مسئولیت شما به عنوان یک فیلم‌ساز این است که محکم بایستید و اگر به فیلم می‌نازید روی آن حساب کنید. من افتخار می‌کنم اینکار را بکنم.
▪ زکریا: چه مدت را در بمبئی صرف کردید؟
ـ بویل: من حدود یک سال در آنجا بودم. شما به محض اینکه به هند، به ویژه بمبئی پا می‌گذارید، به هر شکلی خوب یا بد، احساس برق‌گرفتگی می‌کنید. یک برقی وجود شما را به حرکت درمی‌آورد. از زمانی که ما این فیلم را شروع کردیم این حالت تغییر نکرد. من بیش از هر چیز در کارم احساس کردم که زنده هستم.
▪ زکریا: به نظر می‌رسد کشور هند تاثیر بسیاری روی شما گذاشته است. آیا می‌توانید برآن پیروز شوید؟
ـ بویل: خب می‌توانید سوار یک هواپیما شوید اما نمی‌توانید بر آن پیروز شوید. او همیشه با شما خواهد بود.
▪ زکریا: فکر می‌کنید یک فیلم دیگر هم در هند بسازید؟
ـ بویل: من می‌میرم برای اینکه یک فیلم حادثه‌ای در این شهر بسازم. ما اساساً یک فیلم داستانی با عناصر حادثه، عشق وکمدی ساختیم. اما تمام مدتی که شما آنجا هستید فکر می‌کنید این جا مکان فوق‌العاده‌ای برای یک فیلم حادثه‌ای خواهد بود. من فکر نمی‌کنم این کار بعدی من باشد، اما دوست دارم اینکار را بکنم و با یکی دو نفر در این باره شروع به صحبت کرده‌ام.
▪ زکریا: چیز دیگری دارید که دوست داشته باشید به این گفتگو اضافه کنید؟
ـ بویل: فقط یک تشکر از بمبئی و همه کسانی که در این شهر استثنایی زندگی می‌کنند دارم. رفتن به آنجا برای یک فیلم‌ساز یک هدیه است. و من تا ابد از آن متشکرم و این تشکر از همه است. از کسانی که ما را دوست دارند و از کسانی که از ما متنفرند. شخصی جمله‌ای از افلاطون برای من فرستاد: «مهربان باش، چون هر کسی را که می‌بینی، در نبردی سخت درگیری است.» این شیوه برخورد به شما کمک می‌کند هر کاری انجام دهید. و واقعاً ما همه در بمبئی تلاش کردیم اینگونه رفتار کنیم. امیدوارم در درازمدت مردم آن را بپذیرند.

منبع: نیوزویک
مترجم: فریدون دولتشاهی

منبع : روزنامه اطلاعات