دعوای قدیمی صاحبخانه و مستاجر

مسدود شدن سایت ایسنا اتفاقی بود که بالاخره مسوولان را به فکر مهیا کردن شرایطی برای ایجاد هاست در داخل کشور انداخت. ماجرا از این قرار بود که ساعت ۱۱ روز ۱۴ ژانویه سال ۲۰۰۴ مطابق با ۲۵ دی ماه ۸۳، ایمیلی از طرف شرک The Planet به ایسنا ارسال شد که در آن اعلام شده بود با توجه به شرایط و قوانین این کشور، این خبرگزاری باید طی ۴۸ ساعت آینده این سرور را ترک کند. در این ایمیل تصریح شده بود که این پیام برگشت ناپذیر بود و موضوع قابل مذاکره هم نیست. مدیران ایسنا برای دریافتن دلیل این تصمیم The Planet تلاش زیادی کردند اما از سوی این شرکت هیچ پاسخی دریافت نشد. البته این اولین و آخرین اتفاقی نبود که سایت های ایرانی را تحت تاثیر خود قرار داد؛ بعد از آن بود که موج جدید تحریم های اینترنتی علیه سایت های ایرانی آغاز شد و طی آن ۴هزار سایت ایرانی از دسترس خارج شدند. به اعتقاد اکثر کارشناسان نبود یک دیتاسنتر داخلی و به دنبال آن نبود امکانات لازم برای ارائه خدمات میزبانی سایت یا همان هاست، از دلایل اصلی بروز چنین مشکلاتی است.
● واسطه ها
بعد از انتخاب دامنه برای ایجاد یک سایت، بخش مهم دیگر آن انتخاب یک سرویس دهنده مناسب برای میزبانی وب است. هاستینگ در واقع فضایی است که توسط شرکت های ارائه دهنده این خدمات در اختیار کاربران قرار می گیرد تا بتوانند اطلاعات مربوط به سایت خود را در آن قرار دهند. در حال حاضر شرکت های مختلفی در جهان در حال ارائه خدمات هاست هستند که در این میان آمریکا و کانادا به دلیل فراوانی و تنوع از شهرت بیشتری برخوردار هستند، در واقع شاهراه اصلی خدمات اینترنتی در دست این دو کشور است. بنابر اظهارات کارشناسان ارائه خدمات هاستینگ در ایران به دو گروه تقسیم می شود. گروه اول فضای لازم برای ارائه خدمات میزبانی وب را در داخل ایران فراهم کرده است. گروه دوم شامل شرکت هایی است که در ایران تاسیس شده اند اما فضای مورد نیاز را از شرکت های خارجی خریداری کرده و بعد به کاربران می فروشند. این شرکت ها که به آنها شرکت های واسطه گفته می شود، ۹۹درصد بازار را در اختیار خود دارند. واضح است که این شرکت ها خود با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند و مهمان خود را هم در دام این مشکلات می اندازند. هاست های واسطه ای از هر لحاظ وابسته به خارج هستند، بنابرین مهم ترین و مشکل سازترین مساله، یعنی تحریم، بیش از هر چیز دیگر آن ها را مورد تهدید قرار می دهد. این شرکت ها از لحاظ فیزیکی با سرور های خود درارتباط نیستند، بنابرین ارائه خدمات در این شرایط با مشکلات بسیاری از جمله ضریب امنیتی پایین روبه روست. یک کارشناس در این خصوص می گوید: " این شرکت ها برای تامین امنیت سایت نرم افزار تهیه می کنند اما به دلیل اعمال محدودیت های تحریم قادر به به روزرسانی آن نیستند و این مشکلاتی جدی را برای آن ها در پی دارد." در حال حاضر مشکلات زیرساختی بزرگی در این بازار دیده می شود که بخشی از آن به عدم تهیه لایسنس سیستم عامل سرورها یا سرویس های موجود بر می گردد. بیشتر این شرکت ها بخش سخت افزاری خدمات را گارانتی می کنند و فقط می توانند مشکلات مربوط به آن بخش را برطرف کنند؛ اما در زمینه نرم افزاری هیچ گارانتی و پشتیبانی را ارائه نمی دهند. علت این است که نرم افزارهای موجود بیشتر با سیستم های ویندوز و لینوکس کار می کنند که لایسنس آن به ایران فروخته نمی شود. کارشناسان در این خصوص معتقدند که به دنبال این موضوع شرکت ها پشتیبانی سیستم های نرم افزاری را بیشتر به خود کاربران منتقل می کنند. مجموع این اتفاقات باعث می شود که کاربر ایرانی حاضر به گرفتن خدمات از شرکت های داخلی نباشد و ترجیح بدهد که از یک سرویس دهنده خارجی سرویس بگیرد تا در تمام زمینه ها از حمایت شرکت برخوردار باشد. به همین دلیل است که گرچه شرکت های ایرانی و سازمان های دولتی می دانند سرورهای آمریکایی ممکن است هر لحظه و به هر دلیلی سایت های آنها را مسدود کنند، اما همچنان این ریسک را پذیرفته اند و از آنها میزبانی می گیرند. در چنین حالتی با پرداخت هزینه کمتر از یک سرویس خارجی استفاده می کنند که هم مطمئن تر است و هم خدمات پشتیبانی خوبی دارد. البته باید گفت که در این زمینه نکات منفی هم وجود دارد، مثلا ممکن است این حمایت ها به دلیل پاره ای از مشکلات قطع شوند.
● شرایط یک هاست خوب
در نگاه اول به نظر می رسد که تمام میزبانان اینترنتی مشابه هم هستند و خدمات یکسانی ارائه می دهند. اما این فقط ظاهر ماجراست. مسائل مختلفی وجود دارد که یک هاست خوب را از یک هاست نامطلوب متمایز می کند. چیزی که این روزها بحث بر سر آن زیاد است، عدم ارائه خدمات مطلوب از سوی هاست های ایرانی است. مساله ای که قریب به اتفاق ناراضیان از آن شکایت می کنند، قطع شدن خدمات از سوی هاست در روزهای به خصوص است که موجب می شود سایت حتی بالا نیاید! به طور قطع یک هاست با خدمات خوب باید دارای شرایط ویژه ای باشد که هاست های ایرانی این شرایط را ندارند. یکی از این شرایط قابلیت اطمینان است، به این معنی که هنگام انتخاب شرکت میزبان، باید به سرعت، سخت افزار، نرم افزار و تنوع ارتباطات اینترنت آن شرکت توجه داشت. قابلیت اطمینان یک سرور، یعنی زمان بالا بودن سرور و سایت بیشتر از زمان پایین بودن آن باشد. نکته دیگر، زمان بالا بودن سرور یعنی داشتن تنوع ارتباط های اینترنتی در شرکت های میزبان (محل استقرار سرورها) است، هر چه تعداد ارتباط های اینترنی بیشتر باشد، اندازه و سرعت سرورها بیشتر بوده و در نتیجه با قطع شدن احتمالی یک ارتباط اینترنتی، سرور و سایت همچنان ارتباط خود با اینترنت را برقرار می کند. (این ویژگی درمورد محل استقرار سرور شرکت های ایرانی که اکثر قریب به اتفاق آنها خارج از ایران است، مصداق دارد.) در کشورهای توسعه یافته شرکت هایی هستند که فعالیت شان به صورت تخصصی تامین اماکنی است که ویژگی های لازم برای استقرار سرورهای میزبان را داشته باشد، که اصطلاحا مراکز داده نامیده می شوند. پهنای باند سرور یکی از پارامترهایی است که در میزان قابل دسترس بودن سایت تاثیر بسزایی دارد. بسیاری از شرکت ها برای این که بتوانند از پهنای باندی که در اختیار دارند، به درستی استفاده کنند، مشتری های خود را محدود به استفاده از پهنای باند معینی در ماه می کنند. برخی شرکت ها نیز ادعا می کنند پهنای باند نامحدودی دارند که این ادعا غیر واقعی است، هیچ شرکتی نمی تواند پهنای باند نامحدودی در اختیار شما قرار دهد و ذکر پهنای باند نامحدود فقط جنبه تبلیغاتی دارد. البته ذکر این نکته ضروری است که برخی از شرکت ها از پهنای باند قابل توسعه استفاده می کنند. این سرویس حداقل این مزیت را دارد که فعالیت سرور هیچ گاه متوقف نمی شود و در ازای پرداخت مبلغ بیشتر، پهنای باند بیشتر در اختیار شرکت میزبان قرار می گیرد. مسوولان و کارشناسان مربوط در مساله هاست ایرانی ادعا می کنند که پهنای باند سرورهای ایران مارکت سنتر، از معتبرترین مراکز اینترنت بین المللی تهیه می شوند و همیشه بیش از دو برابر مقدار نیاز، پهنای باند پیش بینی می شود. اما سوال اصلی اینجاست که با وجود این شرایط مساعد و مناسب از جمله پهنای باند زیاد، این همه اشکال و ایراد هاست ایرانی از کجا نشات می گیرد، نقایصی که مشکلات جبران ناپذیری را برای مهمان خود ایجاد می کنند. پاسخگویی ۲۴ ساعته یکی از فاکتور های بسیار مهم یک هاست خوب است که در کشور های توسعه یافته صورت می گیرد، اگرچه مدیران هاست های ایرانی این فاکتور را غیرواقعی می دانند. آن ها معتقدند پاسخگویی ۲۴ساعته عملا غیرممکن است و باید نحوه پاسخگویی از طرف سرور را معیار مهمی قلمداد کرد، نه پاسخگویی شبانه روزی را. میزان امنیت سرور نیز پارامتر مهمی به شمار می آید. تنظیمات سرورها، وجود سرورهای مجزای مخصوص هر سرویس، وجود دیواره های آتش(Fire Walls) ، وجود نرم افزارهای ضد ویروس، سیاست های مقابله با خرابکاران و مدت زمان عکس العمل پس از حملات احتمالی خرابکاری، پارامترهایی است که باید به آنها توجه کرد.
● مزیتی نداریم
علاوه بر این ها و با توجه به استاندارد های بین المللی، در این خصوص فاکتورهای بسیار زیادی وجود دارد که عملا ذکر تمام آن ها غیر ممکن است، اما این که هاست های ایرانی چقدر توانسته اند به این استانداردها نزدیک شوند، سوال بسیار مهمی است. فرشچی مدیر شرکت پرشین هاست در خصوص بازار هاست داخلی معتقد است: "ما از نظر IT در بین ۸۳کشور دنیا رتبه ۶۷ را داریم که رتبه وحشتناکی است! از سوی دیگر در آماری اعلا م شد که حدود ۷۵درصد مدیران کشور نمی توانند email خودشان را چک کنند. در چنین وضعیتی صحبت از رشد بازار و... کمی سخت است. وقتی اکثر مدیران زبان ما را نمی فهمند، چه انتظاری از عموم جامعه می توان داشت؟ بررسی کنید که در چند سال گذشته چه میزان وام به شرکت های هاستینگ تعلق گرفته است. وقتی مدیران ما درک صحیحی از کسب و کار ما ندارند، انتظار هیچ حمایتی هم از آنها نمی رود. با این وضعیت اگر شانس بیاوریم و به سمت منفی حرکت نکنیم، شاهد رشد خاصی هم نخواهیم بود، مگر این که شرایط تغییر کند. البته مدیران میانی ما هم تقصیری ندارند، زیرا آموزش های لا زم به آنها داده نشده و به همین دلیل است که آنها از این که به این سمت بروند، می ترسند. در چنین اوضاعی ما هنوز با تجارت الکترونیک فاصله زیادی داریم و موج که سهل است، هنوز به دوران گذار هم نرسیده ایم. اما این بازار بسیار تشنه آموزش است. ما باید از همین حالا به فکر آموزش باشیم تا ۵ سال دیگر بتوانیم از نتایج آن استفاده کنیم. البته این مساله مستلزم این است که سیاست هایمان به طور کلی تغییر کند، چون با سیاست های فعلی نمی توان به این بازار خوشبین بود." از شواهد برمی آید که هاست های داخلی از شرایط مطلوبی برای ارائه خدمات برخوردار نیستند و هنوز هم تحریم، عدم امنیت سرور و... حیات آن ها را تهدید می کند. این بدین معناست که هاست های داخلی هنوز هم وابسته به پشتیبانی و ارائه خدمات از سوی سرورهای خارجی هستند و عملا نه تنها مزیت قابل ملاحظه ای نسبت به هاست های خارجی ندارند، بلکه در بسیاری زمینه ها از جمله حفظ امنیت سایت در برابر قطع برق و بلایای طبیعی و... ضعیف هستند و نقطه امیدی برای سایت های مهمان ندارند. به عقیده بسیاری از کارشناسان این حوزه، خطرناشی از تحریم علاوه بر سایت هایی که مهمان هاست های خارجی هستند، مهمان های سرور های داخلی را نیز تهدید می کنند؛ بنابرین هاست داخلی عملا فاقد مزیتی است که باید در مقایسه با هاست خارجی داشته باشد و در عین حال در زمینه ارائه خدمات، در مقایسه با هاست خارجی از کاستی ها و نقایص بسیاری برخوردار است. بنابراین در چنین شرایطی می توان پیش بینی کرد که بسیاری از شرکت های بزرگ برای گرفتن هاست، تهدید ناشی از امنیت را به جان بخرند اما خدمات بهتر و متنوع تری دریافت کنند. علاوه بر این مشکلات جدی سخت افزاری و نرم افزاری داخلی مانع از استقلال کامل هاست داخلی از سرور خارجی می شود، بنابرین اولین اقدام مفید و اساسی در این خصوص فراهم کردن توان نرم افزاری و سخت افزاری برای حمایت کامل از سرور های داخلی است. بدون توجه به این مساله، هرگونه اقدامی فقط جنبه سمبلیک دارد و ره به ترکستان بردن است.

نویسنده: نگار نجفیان

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات