دانش افزایی در میان نوجوانان و جوانان

نسیم روح نواز بعد ازظهر در شبستان مسجد می پیچید و از کنار نوجوانان گرد هم آمده می گذرد. چه قدر زیباست که در پس چنین آرامش باشکوهی اولین آجرهای ساختمان فکری فرزندانمان را روی هم گذاشته و خانه روح آنها را از پایه محکم بسازیم.
در نام و فضای مسجد امنیتی موج می زند که گویی در هیچ کجای دنیا نمی توان یافت.
بچه های مسجد اغلب مردان و زنان خود ساخته آینده می شوند که در هر نقطه ای که باشند، حضورشان جریان ساز خواهد بود.
آنان که بامعنویت مسجد و اخلاص بچه مسجدی بودن به اوج می رسند، هیچ گاه مصلحت خود را به مصلحت اطرافیانش ترجیح نداده و در هر قدمی تنها خدا را می بینند. هزاران هزار شهید برخاسته از گلستان مسجد گواه تاثیر انکارناپذیر مساجد در امر انسان سازی است.
یک جوان مسجدی در هر لباسی، دانشجو، معلم، دکتر، مهندس و ... از آن جا که اندیشه اش ریشه در آرمان های اسلامی دارد، هدف را خدایی قرار داده و عملکردش رنگ و بوی دیگری می گیرد و در پس چنین اخلاصی و با چنین تربیتی به درستی می توان انتظار داشت که در سنگرها و عرصه های مختلف کشور شاهد آفرینش و تحول در قلب انقلاب باشیم.
این روزها که غرب با استفاده از هزار و یک نیرنگ خاموش فرهنگمان را نشانه رفته است، می توان از پتانسیل بالای فرهنگ سازی در مساجد بهره برده و مسجد را سنگر مقابله با تهاجم فرهنگی قرار دهیم.
نقش راهبردی مساجد در تبیین اهداف جریان های مشکوک و شبهه برانگیز فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را نمی توان نادیده گرفت.
شورای عالی انقلاب فرهنگی با علم به این موضوع زمینه ایجاد ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور را فراهم آورد.
● شناسایی موقعیت صحیح در برابر توطئه های دشمن
تاسیس ۳۰۰۰ کانون فرهنگی و هنری حمایتی، ۱۵۰۰ باب کتابخانه مساجد، ۲۰۰۰ کانون غیر حمایتی، تهیه و تدوین و انتشار ده ها عنوان کتاب و برپایی صدها همایش و جشنواره طی ۱۵ سال تنها بخشی از دست آوردهای مصوبه ۳۰۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تاسیس ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور با هدف احیای نقش واقعی فرهنگی و تبلیغی مسجد است.
عمده وظایف این ستاد راه اندازی یا تجهیز کتابخانه، راه اندازی یا تجهیز کانون های فرهنگی و هنری و آموزش نیروی انسانی متعهد است.
حجت الاسلام حمیدرضا ارباب سلیمانی مشاور وزیر ارشاد و دبیر ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد با استناد به آمار توضیح می دهد: «در طول ۱۷ سال گذشته بالغ بر پنج هزار کانون با مجوز در کنار مسجد شکل گرفته و به فعالیت می پردازد. علاوه بر آن حدود ۳۸۰۰ کتابخانه با برنامه ریزی ستاد و باحمایت وزارت ارشاد راه اندازی و تجهیز شد. یکی از فعالیت های خودجوش در کانون های مساجد، تولید نشریات تجربی است.
آمار نشان می دهد که امروز حدود ۷۰۰ نشریه تجربی در مساجد کشور مشغول فعالیت است و هر سال در جشنواره نشریات تجربی از بهترین ها تقدیر می شود، امسال نیز در استان یزد ۳۹ نشریه مورد تشویق قرار گرفتند. ستاد عالی نیز تلاش دارد با همکاری معاونت امور مطبوعاتی وزارت ارشاد، حمایت های ویژه ای در قالب صدور مجوز و اعطای تسهیلات برای نشریات برتر مساجد داشته باشد.»
مشاور وزیر ارشاد با اشاره به توطئه های دشمنان به ویژه در زمینه تهاجم فرهنگی می گوید:«از آغاز نهضت امام خمینی (ره)، استکبار جهانی منافع خود را در خطر دید و هر روز به شکلی دشمنی خود را آشکار ساخت.
امروز نیز همچون گذشته مهمترین سلاح او در میدان؛ تهاجم فرهنگی است. دشمن به طور خزنده به پیش روی خود ادامه می دهد تا شاید به اهداف شوم خود دست یابد.
وظیفه ما در برابر چنین هجمه ای، بیداری، آمادگی و پایداری است.
ستاد عالی کانون های مساجد کشور در شورای طرح و برنامه با نگاه دقیق به حرکت مرموزانه دشمن در ابعاد مختلف، تلاش می کند با برنامه ریزی صحیح و هدفمند اعضای کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور را ازآخرین تحرک خائنانه جبهه معارض انقلاب و جست و خیز مذبوحانه دشمن آگاه سازد تا آنان ضمن آشنایی از وضعیت مهاجم، موقعیت صحیح خود را انتخاب و ضربه های پی در پی خود را به اردوگاه دشمنان وارد سازند. بدیهی است برای رسیدن به این مهم، عزم و جزم همه دست اندرکاران مساجد به ویژه ائمه جماعات ضرورت دارد.»
● پتانسیل فوق العاده مساجد در تربیت نیروی انسانی متعهد
بچه های مسجد دور تا دور حلقه زده اند و به صحبت های سردبیر نشریه گوش می دهند. یکی طرح می زند، دیگری تحلیل سیاسی می نویسد، آن یکی به یک شعر پرمفهوم مذهبی می اندیشد. در این جمع نوجوانان و جوانان برای اولین بار چگونه کار مشترک را می آموزند.
موضوعات مختلفی را به نقد و بررسی می گذارند و تحلیل خود را درباره موضوعات گسترش می دهند. محمد صالحی یکی از دست اندرکاران نشریه مسجد محل شان می گوید:«در فضای پاک و صمیمی مسجد که یک جور همدلی و همراهی خالصانه قابل لمس است، می توان در قالب کارهای گروهی مثل تهیه نشریه تجربی فضایی فراهم کرد که بچه ها بتوانند برای آینده هماهنگ با سایر همفکران و دوستان خود گام بردارند.»
صالحی ادامه می دهد:«نوجوانان و جوانان در مسجد به عنوان یکی از مهمترین سنگرهای نظام هم از نظر معنوی ساخته می شوند و هم برای زندگی آینده شان آموزش می بینند. تربیت نیروی انسانی در صحن مسجد یک استراتژی بوده که از زمان پیامبر (ص) تبلور پیدا کرده است.
پیامبر (ص) مسجد را محلی برای آشنایی مومنین و نیز پرورش فکر و روح می دانست. قداست این فضای امن با تحقق چنین کارکردهایی در هم آمیخته و به فضایی با چندین بهره وری تبدیل می شود. اتفاقاً خانواده ها نیز به محیط مسجد اعتماد دارند و تلاش می کنند فرزندانشان جذب مساجد شوند.»
به باور وی در مسجد نسل جوان را می توان با توطئه های دشمنان آشنا کرد و با آموزش های تخصصی آنان را در برابر جریان های انحرافی از هر نظر بیمه ساخت.
● افزایش هوشیاری در برابر آفت ها
علیرضا فتحی پور سردبیر یکی از خبرگزاری ها که خود نیز با جوانان اهل قلم مساجد- که از دل کانون های فرهنگی و هنری برخاسته اند ارتباط تنگاتنگی دارد- می گوید: «کار فرهنگی ظرایف خاص خود را دارد. ما یک مقدار سرعتمان در مباحث فرهنگی کم است. جهت گیری ها نیز بعضاً اشتباه هستند و گاه موازی کاری و اتلاف بودجه کاملاً به چشم می آید. به نظر من وقتی پتانسیل معنوی و تربیتی محیط این مسجد را داریم، چه لزومی داشت که به جای توسعه کانون های فرهنگی و هنری، فرهنگسراها را احداث کنیم؟ اگر بتوانیم همچون صدر اسلام جایگاه مسجد را کاربردی و کارآمد کنیم، از بسیاری آفت ها برحذر خواهیم بود.» فتحی پور ادامه می دهد: «کارهای صورت گرفته را نمی توان انکار کرد، اما به ازای ۷۰هزار مسجد در سراسر کشور تنها ۶هزار کانون شکل گرفته که باید این رقم با نگاه کارشناسی افزایش یابد مساجد می توانند قطب های فرهنگی کشور باشند. اتفاقاً خانواده ها هم اعتماد دارند و می توان از این پتانسیل به نحواحسن سود برد.»
وی احداث کتابخانه در مساجد و جذب جوانان از این طریق را یکی از مؤثرترین اقدامات صورت گرفته ارزیابی می کند و می گوید: «در این کتابخانه ها بعضاً کتاب های درسی و دانشگاهی خوبی هم یافت می شود که جوانان می توانند با مطالعه این کتاب ها در محیط مسجد با کمترین هزینه جایگاه علمی خود را نیز ارتقا ببخشند.»
● موقعیت مساجد برای رصد عملیات دشمن
ویژگی تهاجم فرهنگی این است که می خواهد چهره افراد را چه از لحاظ ظاهری و چه از لحاظ باورهای درونی تغییر دهد. آنها می کوشند از غفلت، جهل آمال و آرزوهای غلط انسان سوءاستفاده کرده و به اهداف شومشان دست پیدا کنند. اگر قرار باشد برای رهبری تهاجم فرهنگی امروز قدرت های استکباری را در مرکز قرار دهیم برای مقابله با تهاجم فرهنگی باید جریان های الهی و معنوی که از فضای مسجد سرچشمه می گیرند راتعریف کنیم.
سید مسعود حسینی گهر مشاور دبیر ستاد و مسئول شورای طرح و برنامه کانون های فرهنگی و هنری مساجد توضیح می دهد: «تهاجم فرهنگی به دنبال مسخ هویت انسانی است. آنها می خواهند از انسان به عنوان یک کالا و ابزار استفاده کنند. و اما جریانی که می خواهد با تهاجم فرهنگی مقابله کند در حقیقت به دنبال تعالی انسان و رشد و شکوفایی صفات الهی در انسان است. مظهر این دو جریان -تهاجم فرهنگی و مقابله با تهاجم- را به راحتی می توان در کشورمان ایران رصد کرد. وظیفه مهم کانون های فرهنگی و هنری شناسایی چهره های متفاوت تهاجم فرهنگی به نوجوانان و جوانان است تا بتوان کمین های مناسبی را در برابر موج تهاجم طراحی کنیم.
به عبارت دیگر باید یک برخورد پیشدستانه داشته باشیم.»
وی در ادامه می گوید: «اگر بخواهیم تهاجم فرهنگی را شبیه حمله های نظامی بدانیم، وقتی متوجه تهاجم دشمن می شویم که عملاً آسیب اصلی را وارد کرده است.
درست مثل این که در میدان جنگ زمانی شلیک مستقیم تانک را می شنویم که عملاً شلیک شده باشد. در تهاجم فرهنگی نیز صدای پای دشمن بعد از عملیاتش به گوش می رسد. برای این که بتوانیم این وضع را تغییر دهیم، باید شیوه ها و مسیرهای دشمن را جلوتر شناسایی کرده و قبل ازعملیات دشمن کمین زده باشیم. به این ترتیب می توانیم عملیات آنها را در نطفه خفه کنیم.»
حسینی گهر با مقایسه بین نبرد د رمیدان تهاجم فرهنگی و نبرد در میدان جنگ تحمیلی می گوید: «اگر در جریان جنگ نیاز به سنگرهای شناسایی و کمین بود، در سنگر مقابله با تهاجم فرهنگی به افراد آگاه و خلاق نیاز داریم تا در مسائل فرهنگی بتوانند رفتار دشمن را پیش بینی کرده و براین اساس برنامه ریزی کنند.
درصورتی آگاهی ایجاد می شو دکه از مرحله دانش نیز عبور کرده باشیم. ابتدا اطلاعات برای انسان معنادار می شود، اطلاعات به دانش تبدیل شده و از دانش به آگاهی می رسیم. در همین راستا افزایش مهارت د ربین اعضای کانون ها به عنوان یک هدف مهم مطرح است. اگر بتوانیم کانون ها را به این نقطه برسانیم، یعنی از مرحله دانش عبور کرده و به آگاهی دست پیدا کنیم، کانون ها را در موقعیت سوق الجیشی مناسبی برای رصد عملیات دشمن قرار داده ایم.»
هرچه ارتباط جوانان با فضای معنوی و روحانی مسجد بیشتر باشد، منیت ها در ضمیر پاکشان خط خورده و در فردایی نه چندان دور از نگاه عشق به مردم در راه خدا به فعالیت های مؤثر می پردازند.
هیئت امنای مساجد باید در شرایط فعلی که تهاجم همه جانبه دشمن به فرهنگ و باورهای اسلامی از زاویه دیگر شدت یافته است بکوشند پل های ارتباطی مستحکمی بین جوانان و مسجد بنا کنند. از سوی دیگر باید زمینه به کارگیری این جوانان متعهد پس از طی دوره های آموزشی در امور اداره مساجد فراهم آید.
انتظار این است که در کنار استفاده از تجربیات ریش سفیدان محل و مسجد از حضور فعال و پرنشاط جوانان نیز در این فضای معنوی بهره ببریم.
بزرگداشت سی امین سال پیروزی انقلاب اسلامی، برگزاری جشنواره کرامت و ولایت (جشن های رضوی) از اول تا یازدهم ذی القعده در سراسر کشور، فعال سازی ۱۵۰ کانون تخصصی در سطح کشور، راه اندازی ۲هزار کتابخانه باز در شبستان مساجد، برگزاری جشنواره کتاب سال مسجد با موضوع نماز و نیز انتشار ۱۵ عنوان کتاب با موضوعات مرتبط با مسجد و نماز برخی از مهم ترین عناوین برنامه های انجام شده توسط ستاد کانون های فرهنگی- هنری مساجد در سال ۱۳۸۷ هستند.
همه این گام ها نشانه این است که افق های روشن آینده نزدیکند و تنها با جذب مشارکت های مردمی و همدلی همه اقشار جامعه می توان نقش ارزشی و راهبردی مساجد را در عرصه های مختلف کشور پررنگ تر کرد.
● توانمندی های مساجد در بسط فرهنگ دینی و انقلابی
محمد عمرانی دبیر آموزش و پرورش، عضو هیئت امنای حسینیه امام خمینی(ره) محله یافت آباد و سردبیر نشریه داخلی هیئت متوسلین به حضرت علی ابن الحسین(ع) از کانون های فرهنگی و هنری مساجد- که این روزها در سالروز تشکیل ستاد عالی هماهنگی این کانون ها قرار داریم- به عنوان خاکریز اول بچه های مسجدی برای مبارزه در جبهه فرهنگی یاد می کند و می گوید: «این مراکز باید بیش از پیش مورد حمایت و توجه دولت و نهادهای فرهنگی قرار بگیرند. مسئولین فرهنگی کشور باید فعالان در کانون های فرهنگی- هنری مساجد را که در زمینه اشاعه و ترویج فرهنگ دینی و روحیه مسجدی در میان نوجوانان و جوانان کشور فعالیت دارند، به چشم سربازان داوطلب جبهه فرهنگی و دینی کشور نگاه کنند.»
وی با اشاره به این که در سال ۱۳۸۱ به اتفاق چند نفر از نزدیکان خود در مسجد روستای محل تولد (روستای دشتی شهرستان کلاله) اقدام به تأسیس کانون فرهنگی- هنری پردیس کرده و علی رغم این که بودجه آنچنانی نداشته اند اما با همت بچه های مسجد و سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان کلاله هنوز کارهای فرهنگی مان را در مسجد آن روستا دنبال می کنند، می گوید: «کانون های فرهنگی- هنری مساجد در کنار پایگاه های مقاومت بسیج شبکه بسیار مناسب و گسترده ای هستند که می توانند ارزش های فرهنگی، دینی و انقلابی مان را در اقصی نقاط کشور- بدون نیاز به تشکیلات عریض و طویل اداری- بسط و گسترش دهند. ما باید از این پتانسیل عظیم به نحو شایسته استفاده کنیم و قدردان زحمات خالصانه فعالان در این عرصه باشیم.»
● سنگرسازی در برابر آسیب های اجتماعی
مهمترین عامل در جذب و حفظ نوجوانان وجوانان در مساجد بهره گیری از نیروی معنویت و محبت است. فعالان مساجد باید با استفاده از روش های منطقی و توأم با رأفت اسلامی فرصت حضور نسل نو در مساجد را فراهم آورند. اگر این زمینه به خوبی فراهم شود برنامه ریزی دستگاه ها و نهادهای مرتبط با مساجد نیز مؤثر واقع خواهد شد.
حجت الاسلام حمیدرضا ارباب سلیمانی مشاور وزیر و دبیر ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد توضیح می دهد:
«نسل جوان از هر ملت و نژاد، به طور فطری خواهان معرفت الهی و سجایای اخلاقی است لذا برنامه ریزان جامعه باید برای هدایت این نسل چاره اندیشی کنند و مساجد وروحانیت متعهد به عنوان پایگاه های معنوی مردم باید نقش خود را به خوبی ایفا نموده واعتمادسازی کنند.
یک روحانی خوش فکر و آگاه می تواند با استفاده از همه ظرفیت ها الگوی مطلوبی برای مخاطبان بویژه نوجوانان و جوانان باشد و آنها را در مسیر دین هدایت کند.
در ارضای تمایل ایمانی نسل نو و استفاده از احساس مذهبی آنان همواره باید به دو نکته مهم یعنی هدایت احساس مذهبی آنان به راه راست و پرورش صحیح این احساس با وسایل علمی و عملی توجه کرد.
ستاد عالی با درک این مسئله ارتباط دوسویه با ائمه جماعات مساجد را همواره در دستور کار خود داشته و از نقطه نظرات دلسوزانه وخردمندانه آنها بهره ها گرفته و آموزش های موردنیاز را ارائه کرده است.»
وی در ادامه می گوید: «همانطوری که حضرت امام(ره) فرمودند: مسجد سنگر است. باتوجه به این رهنمود و رهنمودهای مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مصمم هستیم عوامل جذب جوانان و مواضع آن را در مساجد شناسایی کرده و با همفکری سایر خادمان مساجد راهکارهایی مناسب را بیابیم و بکار بندیم. در سال های اخیر حضور جوانان در مساجد بیشتر شده و متولیان مساجد نیز بهتر و کارآمدتر از گذشته عمل می کنند.»
دبیر ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد به توسعه شبکه های اطلاع رسانی کانون ها اشاره کرده و می گوید: «بعضاً اهالی مساجد نمی دانند که برای تأسیس کتابخانه می توانند از ستاد کمک بگیرند. ازطریق سازمان های تبلیغات اسلامی در سراسر کشور، ازطریق بروشورها، زیرنویس در شبکه های تلویزیونی مرکزی و استانی و نیز در نمایشگاه ها اعلام عمومی داشته ایم.
اگرچه می دانیم بودجه ها و کمک های ما بسیار محدود است، با این حال مساجدی که پتانسیل راه اندازی کانون را دارند، می توانند به ستاد اعلام آمادگی کنند.»
وی ادامه می دهد: «کمک مالی در حدود ۴۰۰ هزار تومان سرانه هر کانون برای هر مسجد است. علاوه براین، کمک های غیرنقدی از قبیل ارسال کتاب، قفسه، میز، صندلی و... نیز صورت می گیرد از کالاهایی که می شود به صورت مشارکت مردمی تهیه شوند، لیستی تهیه کرده و به همه مساجد اعلام شده است. افراد علاقمند و خیر می توانند ازاین راستا به رونق مساجد کمک کنند.»
حجت الاسلام ارباب سلیمانی تأکید می کند: «دولتمردان و نیزمردم باید بدانند کمک به مساجد تأثیر به سزایی د رمهار آسیب های اجتماعی به ویژه در قشر جوان دارد.»
● مسجد سنگر مقابله با تهاجم فرهنگی
سید مسعود حسینی گهر مسئول شورای طرح و برنامه ستاد کانون های فرهنگی و هنری مساجد به تبیین اجمالی نقش مساجد در برخورد و مقابله با جریان تهاجم فرهنگی می پردازد و می گوید: «دشمن از استراتژی تغییر استفاده می کند و برنامه های جدیدی را به کار می بندد. برنامه ریزی های بلندمدت هم که داشته باشیم باید در طول مسیر به هدف گذاری های مجدد و تغییر برسیم. مسجد، خود محل مبارزه با تهاجم فرهنگی است. حضور انسان در مسجد برای عبادت خودبه خود او را از بخش وسیعی از شیوه های تهاجم واکسینه می کند.
افزایش ایمان، روح خدامحوری و خداباوری تقویت کننده های مناسبی هستند. این ها باعث می شوند که فرد نسبت به کنش های دشمن سریع العمل شده و واکنش صحیح را نشان دهد.»
وی ادامه می دهد: «حضور پرتعداد جوانان و نوجوانان و دیگر افراد جامعه در مساجد گام مؤثری در مقابله با تهاجم است، اما این تنها یک شرط لازم است و کافی نیست. باید ازطریق احداث کانون، کتابخانه، مرکز پژوهش و... در مساجد سرمایه های اجتماعی را جذب و در مسیر توسعه فرهنگی قرار دهیم، به این ترتیب توان خود را در مقابله با تهاجم فرهنگی افزایش خواهیم داد. هرچه بتوانیم هزینه دشمن را در اثرگذاری نقشه هایش افزایش دهیم یا دشمن را منصرف و مأیوس کرده ایم و یا میزان موفقیتش را در تحقق اهداف شوم پایین آورده ایم.»
گالیا توانگر
تلاش های قابل تأمل و قابل تقدیری در سنگر مسجد صورت گرفته و می گیرد که هنوز هم جا دارد که گام های بلندتری برداریم. اگر بتوانیم جایگاه مسجد را با زندگی مردم و به ویژه با بهترین ثانیه های زندگی جوان پیوند بدهیم، به جایگاه واقعی و اثرگذار مسجد رسیده ایم.
در شرایط فعلی که حرکت های خزنده تهاجم فکری و فرهنگی سعی دارند به پایه های اعتقادی جامعه و البته جوانان ضربه زده و از این طریق نوعی بی بند و باری اخلاقی، بی هدفی، بی اعتمادی و رهابودن از ریشه ها را ترویج کنند، به نظر می رسد بهترین راهکار مقابله جذب سرمایه های اجتماعی در بستر قطب های فرهنگی کشور یعنی مساجد است.
این امر زمانی تحقق پیدا می کند که همچون همیشه همه اقشار جامعه به صحنه بیایند و دست در دست هم در سنگر مسجد اهداف متعالی را به ثمر برسانند.
با مروری بر آن چه تاکنون صورت گرفته می توان نوشت در دامن فعالیت های پررونق مسجد می توان هزاران کار بزرگ را پایه گذاری کرد، از جهت دهی به حرکت های نیکوکاری اهالی محله گرفته تا تشکیل هسته پژوهشی و پرورش استعدادهای برتر یک محله ، منطقه و شهر.
هرچه بتوان معنا و مفهوم حضور کاربردی در مسجد را برای اقشار مختلف معنا ببخشیم، زندگی مان با فضای معنوی مسجد عجین شده و سنگر مقابله با تهاجم فرهنگی هرگز خالی نمی ماند.
یکی از نیازهای امروز کشور پرورش نیروی انسانی متعهد و کارآمد است. تصور کنید در همین جمع نوجوانان و جوانان نشریه مسجد، فرزندانمان چه تجربیات خوب و مؤثری را توشه راه آینده خود قرار می دهند. مشارکت گروهی را تجربه کرده و اخلاص در عمل را می آموزند. چیزی که متأسفانه این روزها کمتر به نسل آینده منتقل کرده ایم و همیشه در گوش فرزندمان خوانده ایم: «به فکر خودت باش!»
● تبلور نتایج سبز حضور در مساجد
نوجوان و جوانی که در مسجد آموزش می بیند از یک سو خانواده خود را تحت تأثیر قرار داده و از سوی دیگر با ورود به اجتماع می توانند به پشتوانه اندیشه مذهبی، در کانال های مختلف به ویژه در عرصه فرهنگی تأثیرگذار ظاهر شود.
هادی هاشمی جوانی که از دوران نوجوانی در کلاس های اعتقادی مسجد محله شان شرکت داشته و حالا خود یکی از مدرسین مسجد است، می گوید: «کار در مسجد تنها عشق است، عشقی که از درون می جوشد و زیباترین فعالیت ها را به ثمر میر ساند. دختران جوان در کلاس های هنری و اعتقادی گردهم می آیند و در سایه امن مسجد لحظات زیبای دوستی و تبلور استعدادها شکل می گیرد. پسران جوان نیز مهارت های رزمی و عقیدتی می آموزند. خانواده ها بی دغدغه فرزندانشان را راهی چنین کلاس هایی می کنند و نتیجه سبز این فعالیت ها در عمل و رفتار بچه ها ظاهر می شود.»
حجت الاسلام علیرضا شاه فضل نیز معتقد است مساجد باید مملو از حضور جوانان شوند. وی می گوید: «برخی از مساجد در حال حاضر در دو نوبت نماز جماعت می خوانند، شایسته است از این قبیل حرکت ها برای سایر مساجد هم پشتیبانی کنیم. ضمناً می توان اعضای برتر کانون مسجد را به مرور جزء هیئت امنای مسجد قرار داد. البته به هیچ وجه تجربه غنی بزرگترها را نادیده نمی گیریم، ولی باید تلاش کرد که نقش جوانان در مدیریت مسجد پررنگ تر شود. چه خوب است که نوجوانان ابتدا با حس کنجکاوی وارد چنین فعالیت هایی شوند و بعد از این که فضای فعال مسجد را تجربه کردند، عاشقانه و تنها برای رضای حضرت حق پابه فضای مسجد بگذارند. خیلی از بچه ها در ابتدا برای با دوستان بودن وارد نشست های مسجدی می شوند و وقتی مسیر رشد را پیمودند هرگز حاضر نمی شوند ارتباطشان را با مساجد تا پایان عمر قطع کنند. از انگیزه ملاقات با دوستان به انگیزه ملاقات با خدا می رسند و همه چیزشان رنگ خدایی می گیرد. با شکل گیری چنین ارتباط مستحکمی فرزندان بیمه می شوند.
● حرکت های خزنده تهاجم فرهنگی
تولید وانتشار شبهات دینی به ویژه در بین جوانان، فرقه سازی و ایجاد تردید در باورها ازطرق مختلف به ویژه ازطریق سایت ها و... ازجمله شیوه های مرسوم فعلی در میدان تهاجم فرهنگی است.
حجت الاسلام علیرضا شاه فضل معاون آموزش و پرورش دبیرخانه ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد سراسر کشور توضیح می دهد: «این شیوه های، تهاجم از یک طرف تهدید و از سوی دیگر فرصت به حساب می آیند. اگر نتوانیم به ابهامات ذهنی جوانان پاسخ مناسبی بدهیم، تهدید بزرگی است و اگر رفع ابهام کنیم از این فرصت برای استحکام بخشی اعتقادی جوانان سود برده ایم.»
وی در ادامه می گوید: «کانون ها موظفند به طور واضح و کامل مبانی شیعه را به جوانان منتقل کنند. سلاح ما در برابر تهاجم که مربوط به یک مقطع زمانی هم نمی شود و در همه زمان ها کاربرد دارد این است که بر روی مبانی اعتقادی نوجوانان و جوانان کار کنیم.وقتی تقوای افراد از درون بجوشد، در رفتار و کردارشان نمود پیدا می کند. کانون ها با آموزش می توانند زیربنای اعتقادی بچه ها را محکم کنند تا به نتایج مطلوب دست پیدا کنیم.»
معاون آموزش و پرورش دبیرخانه ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد سراسر کشور پیرامون کارهای صورت گرفته می گوید: «بخشی از کار ما این است که به فعالیت کانون هایی که در حال حاضر فعال هستند جهت بدهیم و بهترین آنها رابه عنوان کانون نمونه به سایرکانون های مساجد سراسر کشور معرفی کنیم.
آموزش، پژوهش، برگزاری جشنواره فرهنگی و هنری، ارسال کتاب وCD و سایر برنامه های فعال سازی کانون ها از جمله اقدامات انجام شده در همین راستاست.»
● پرورش استعدادها در فضای امن مسجد
در حال حاضر ۶۰۰هزار نفر عضو کانون های فرهنگی و هنری سراسر کشور هستند. برگزاری آموزش های تخصصی در قالب دوره های حضوری و مکاتبه ای به میزان ۵۰۰هزارنفر ساعت برای ۲۵ هزار نفر، برگزاری جشنواره های سراسری آوا و نغمه ها، قرآن، شعر و قطعات ادبی، فیلم و نمایش نامه نویسی و نشریات تجربی، پوشش دو میلیون نفری توسط کانون ها و کتابخانه های مساجد، اجرای طرح تلاوت نور و گسترش این طرح در سطح مساجد و نیز احیای تفسیر روزانه قرآن کریم ازجمله فعالیت های مؤثر در سال ۱۳۸۷ بوده است.
احمد خداکرمی یکی از دست اندرکاران هسته پژوهشی مسجد محله شان توضیح می دهد: «شناسایی، تربیت و حمایت ازجوانان و نوجوانان دارای استعداد برتر و علاقمند به فعالیت های پژوهشی ستاد عالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور را برآن داشت نسبت به راه اندازی هسته های پژوهشی در سطح کانون ها اقدام کنند. هسته های پژوهشی که در سال ۱۳۸۴ با ۱۵ مرکز راه اندازی شد در سال ۱۳۸۵ به ۳۰۰مرکز افزایش یافت. این آمار درسال جاری به ۵۰۰ هسته پژوهشی رسیده است.»
وی در ادامه می گوید: «موضوعات پژوهشی بچه ها در مسجد محله مان پیرامون موضوعات سیاسی، عقیدتی و علمی است. ماحصل بحث ها و نیز پژوهش های پچه ها را به صورت تکثیر بروشور و یا تهیه نشریه دیواری دراختیار نمازگزاران قرار می دهیم. مسجد محله مان از لحاظ حضور نوجوانان وجوانان بسیار فعال است. خانواده ها همان هزینه ای را که می خواهند برای کلاس های آموزشی و هنری فرزندانشان دربیرون از فضای مسجد بپردازند، می توانند به میزان کمتر صرف مشارکت های عمومی در مسجد کرده و فرزندشان را در محیط امن مسجد به چنان رشد و تعالی برسانند که تا پایان عمر بیمه باشند.»
● جذب مشارکت های اجتماعی
علیرضا فتحی پور سردبیر یکی از خبرگزاری ها پیرامون به کارگیری استعدادهای جوان مسجدی در عرصه خبر می گوید: «خیلی ازجوانان مسجدی هستند که از کار در نشریه مسجد محله شان شروع کرده و امروز در ردیف بهترین خبرنگاران و روزنامه نگاران قرار دارند. از پتانسیل و ظرفیت مسجد در امر استعدادیابی و پرورش خلاقیت های جوان به میزان چشمگیری می توان بهره برد. هرچه قدر بتوانیم در مسجد سرمایه گذاری کنیم، چندین برابر سودش را خواهیم دید.»
سید مسعود حسینی گهر مسئول شورای طرح و برنامه ستاد نیز می گوید: «در آموزه های دینی ما آمده اگر بخواهیم اعتمادسازی کنیم باید راستگو، خوش قول و امانت دار باشیم. وقتی دست اندرکاران فعالیت های مسجدی این گونه باشند که اغلب هم هستند، زمینه های اعتماد مردم تقویت می شود و می توان سرمایه های اجتماعی را جذب قطب های فرهنگی کشور (مساجد) کرد.»
وی در ادامه می گوید: «کاری که امام(ره) انجام دادند، همین گونه بود. ایشان با ایجاد اعتماد، سرمایه های اجتماعی مسلمانان را به میدان آوردند و با پشتوانه مشارکت مردمی بسیاری از طرح ها به ثمر رسید. ما نیز باید به گونه ای عمل کنیم که در ابتدای هر سال زمینه های اعتماد مردم گسترده تر شود.»
● کانالی برای مهارت آموزی
نقش مسجد را در غنی سازی اوقات فراغت نوجوانان و جوانان نمی توان نادیده گرفت.
مریم رضایی خانم جوانی که در کلاس های آموزشی مسجد محله شان حضور دارد می گوید: «ازطریق مساجد و با صرف هزینه کمتری می توان به نوجوانان وجوانان به ویژه در ایام فراغتشان هنرهایی آموخت که برای گذران زندگی آینده شان مؤثر باشد. به این ترتیب نوعی اشتغال آموزی ایجاد می شود. ازطریق کانون های مساجد می توان جوانان کارآفرین تربیت کرد و به زندگی جوانان جهت های مثبتی بخشید. همه این ها مستلزم این است که جامعه به کارکردهای مؤثر و مختلف کانون های مساجد پی برده و سطح مشارکت ها بالا رود.»
رضایی ادامه می دهد: «اغلب جوانان همه چیز را قبولی در کنکور می دانند، درحالی که هیچ کس به آنها نمی گوید راه های مختلف پیش روی آنهاست. اغلب ما فرزندانی داریم که ازلحاظ تحصیلی رشد کرده اند اما فاقد مهارت های زندگی هستند.
باید شرایطی را فراهم آورد که نوجوان در کنار تحصیل بتواند هنر و هنرهایی را بیاموزد. این گونه اگر در کنکور موفق نشد، میزان صدمات پایین خواهد آمد. اگر هم وارد فضای دانشگاه شود هرهنری که آموخته در زندگی آینده اش کاربرد خواهد داشت. به عنوان مثال کسی که خیاطی می داند هزینه های زندگی اش پایین می آید. ما باید از نوجوانی مهارت های زندگی بهتر را به بچه ها بیاموزیم و ازطریق کانون های فرهنگی و هنری این امر به آسانی تحقق پیدا می کند.»

گالیا توانگر

منبع : روزنامه کیهان