خستگی، رخداد طبیعی یا پیامد بیرونی

خستگی رخدادی است که همواره تجربه می شود.این اتفاق هنگامی که فرد تمرینات ورزشی انجام دهد خیلی بیشتر و زودتر رخ می دهد و در صورتی که تمرینات ورزشی همیشگی و منظم انجام شود، آستانه خستگی سبب می شود فرد دیرتر و کمتر خسته شود.بیش از آن چه که تصور می شود خستگی فرآیندی ناخوشایند است، این فرآیند رخداد عادی، طبیعی و در بیشتر موارد نشانه تندرستی است.تنها یک نمونه خستگی، پیامد بیماری است که در ادامه بدان می پردازیم.
خستگی ساز وکار دفاعی بدن برای پیشگیری از دگرگونی های ناگوار سوخت و ساز و به ویژه تغییرات آب و الکترولیت ها و وضعیت اسید و باز و نیز جلوگیری از آسیب های برگشت ناپذیر می باشد. از نظر آسیب شناسی، در هنگام فعالیت به ویژه تمرینات ورزشی و پس از احساس خستگی نباید بر اجرای تمرین اصرار کرد، چرا که در آن صورت سبب آسیب های بافتی و مغزی می شود.هم چنین میزان و شدت تمرینات باید با توجه به توانایی و کارایی بدن تنظیم شود.به طور کلی خستگی را می توان ناتوانی برای نگه داری برون ده نیرویی، قدرتی و کاهش توانایی انجام کار به سبب کارکرد فیزیکی پیشین تعریف کرد.به هر حال پیامد خستگی ناتوانی اجرای فعالیت عادی روزمره، کاهش لذت از زندگی و طولانی شدن دوره فعالیت بیماری ها می باشد.
● انواع خستگی
به طور کلی می توان خستگی را به دو گروه تقسیم کرد:
۱) خستگی طبیعی و عادی
۲) خستگی به عنوان پیامد بیماری یا یک بیماری ویژه.از دیدگاه ابن سینا خستگی دو گونه است:خستگی به عنوان پیامد ورزش که سالم ترین و بهترین نوع خستگی است.خستگی خود به خودی که به عنوان زنگ خطر بیماری است و درمان ویژه ای دارد.
● انواع خستگی از نظر تاثیرگذاری
از نظر تاثیرگذاری خستگی، می توان آن را به گونه های روحی و روانی، عمومی یا دستگاه اعصاب مرکزی، موضعی، دستگاه تنفسی، ماهیچه ای، متابولیک، منتشر و یاخته ای، پیوند گاهی و غیره دسته بندی کرد.
▪ خستگی روحی روانی
خستگی روحی و روانی به عنوان فراگیرترین خستگی ها، همه بدن را در برمی گیرد و سبب خستگی مرکزی می شود.
این خستگی بر پایه فشارهای روانی و تنش ها و نیز دیدگاه های انسان و روش تلقی از رخدادها، به وجود می آید.افراد خوش بین دیرتر دچار خستگی روحی و روانی می شوند و افراد سخت گیر و بدبین به سبب واکنش های بیشتر و سریع تر و نیز دگرگونی های هورمونی، بیشتر خسته می شوند.یکی از بهترین روش های درمان یا کمک به درمان خستگی روحی و روانی، ورزش های منظم و هوازی است به ویژه اگر در طبیعت انجام شود.
▪ خستگی دستگاه اعصاب مرکزی
خستگی دستگاه اعصاب مرکزی نیز نوعی خستگی عمومی و فراگیر است که بر همه اندام ها اثر می گذارد و در این حالت همه اعضا از کار باز می مانند. این خستگی ممکن است به سبب کار ذهنی و فکری زیادی باشد یا این که کارکردهای برخی آن قدر زیاد باشد که سبب خستگی شود.
▪ خستگی پیوندگاهی (سیناپسی) و صفحات محرکه (عصب و ماهیچه)
این خستگی که بیشتر خستگی موضعی است به سبب انجام کار زیاد یا دگرگونی های شیمیایی یا تغییر املاح و الکترولیت ها به ویژه یون کلسیم ایجاد می شود و به عنوان عامل دفاعی مهمی برای متعادل کردن پیام های عصب به ماهیچه ها می باشد.اگر تمرین به صورت عادی و با شدت کم انجام شود، این نوع خستگی رخ نمی دهد.به همین دلیل است که اگر تمرینات استقامتی دراز مدت با شدت پایین تر از آستانه انجام شود، خستگی خیلی دیر رخ می دهد. در این حالت نوشیدن مایعات خیلی مهم است. از طرف دیگر، اجرای تمرینات هوازی دراز مدت سبب افزایش آستانه این نوع خستگی می شود.

منبع : روزنامه خراسان