نفت شاخص؛ برنت یا وست تگزاس اینترمدیت؟

یکی از بارزترین ویژگی های بازار جهانی نفت در سال جاری پیش افتادن بهای نفت خام برنت از بهای نفت وست تگزاس اینترمدیت در داد و ستدهای جهانی است. مطلب پیش رو نگاهی دارد به این دگرگونی و آینده جایگاه نفت های خام شاخص در بازار جهانی نفت.
در این مقاله آمده است: در بحث های رسانه ای در باره بازار نفت گرایشی وجود دارد که می خواهد قیمت های نفت وست تگزاس اینترمدیت (دبلیو.تی. آی) را با بهای جهانی نفت گره بزند. بیش از ۱۳۰ نوع نفت خام وجود دارد و نفت خام وست تگزاس اینترمدیت حتی نفت شاخص بیشتر انواع نفت های خامی که درجهان مبادله می شوند، نیست. چنین ویژگی به نفت برنت تعلق دارد، که مخلوطی است از انواع نفت های خام دریای شمال. برنت برای قیمت گذاری دوسوم نفت های خامی که در جهان مبادله می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. اما دبلیو.تی. آی عمدتا برای قیمت گذاری نفتی که در آمریکا مصرف می شود، به کارمی رود. چه چیزی این دو نوع نفت خام را بسیار ویژه می سازد و درنگاه رسانه ها حتی وست تگزاس اینترمدیت را مهم تر جلوه می دهد؟
همه انواع نفت خام نمی توانند پایه یا شاخص نفت خام دیگر انواع نفت خام باشند. تنها سه نوع نفت خام است که به دلیل کیفیت و محل آن ها چنین ویژگی دارند که عبارتند از وست تگزاس اینترمدیت، برنت و فاتح دوبی.
وست تگزاس اینترمدیت و برنت جزو نفت خام های سبک و شیرین هستند که به دلیل سهولت نسبی پالایش، مطلوب ترین نوع نفت خام هستند. شیرین بدان معناست که این نوع نفت ها دارای گوگرد اندکی هستند. در مقابل آن، نفت های ترش قرار دارند. همچنین سبک بدان معناست که این نوع نفت های خام در قیاس با آب دارای وزن مخصوص پایین تری هستند و یا چگالی آنان کمتر است. در مورد نوع نفت های خام سنگین عکس این وضعیت صادق است.
انجمن نفت آمریکا (ای پی آی) نفت خام سبک را نفتی تعریف می کند که وزن مخصوص آن ۳/۳۱ درجه یا بالاتر است. اگر وزن مخصوص یک نوع نفت خام یا ثقل ای پی آی آن بیش از عدد ۱۰ باشد، سبک تر است و در آب به حالت شناور در می آید. با این حال، نفت خام نمی تواند چندان سبک باشد – نفت خام بالای ۴۵ درجه ای پی آی ترکیب های کمتری دارد و از نظر پالایشگاه ها کمتر مطلوب است زیرا بنزین و یا سوخت دیزل دارای اوکتان بالای کمتری از آن به دست می آید. پالایشگاه هایی که بنزین تولید می کنند نفت خام وست تگزاس اینترمدیت اما پالایشگاه هایی که سوخت دیزل تولید می کنند، نفت خام برنت را ترجیح می دهند که اندکی سنگین تر است.
نفت خام های دارای کیفیت پایین تر مانند دوبی (که در امارات متحده عربی با نام فاتح شناخته می شود)، معمولا در مقایسه با نفت خام سبک شیرین با تخفیف به فروش می رسند و در ازای مکان نیز تعدیلاتی در بهای آن صورت می گیرد. بهای نفت خام فاتح دوبی که نوعی نفت خام متوسط و ترش است پایه نفت خامی است که مقصد آن بازارهای آسیا است. اگر چه کیفیت این نوع نفت خام پایین تر است اما به دلیل در دسترس بودن فوری آن در آسیا پایه نفت خام این منطقه به حساب می آید. نفت خام فاتح دوبی در بازار مبادله دوبی و بازار اینترکانتینانتال (آی سی یی) در لندن نیز در قالب قراردادهای آتی مبادله می شود.
برنت، پایه نفت های خامی است که در اروپا، آفریقا و گاهی شمال آمریکا مصرف می شوند. بیشتر نفت وست تگزاس اینترمدیت برای تحویل در آینده در بازار نایمکس (بازار مبادله نیویورک) و مقداری از آن نیز در بازار مبادله لندن (آی سی یی) مبادله می شود. نفت خام برنت عمدتا در بازار لندن و مقداری از آن نیز در بازار مبادله نیویورک داد و ستد می شود.
چه چیزی سبب برجستگی بیش از اندازه نفت خام وست تگزاس اینترمدیت در رسانه های جهان می شود؟ نخست این که وست تگزاس اینترمدیت با کیفیت ترین نفت خام موجود جهان است. نفت خام تاپی مالزی در جای دوم قرار دارد. حتی گوگرد این نوع نفت خام کمتر است اما ثقل ای پی آی ان بیش از ۴۵ است. دوم این که شفافیت و فراوانی داده ها در مورد قیمت های نفت خام وست تگزاس اینترمدیت و بنیادهای ضروری عرضه و تقاضای آن، دبلیو.تی.آی را اغلب به نفت شاخص برتر تبدیل می کند. برای مثال داده های مربوط به ذخایر نفت خام برنت کمتر در دسترس عموم قرار دارد، در حالی که ذخایر نفت خام وست تگزایس اینترمدیت توسط اداره اطلاعات انرژی (آمریکا) به صورت هفتگی اعلام می شود.
سوم این که نفت خام وست تگزاس اینترمدیت پایه نفت خامی است که در آمریکا مصرف می شود. آمریکا بزرگ ترین مصرف کننده نفت خام جهان است و ۲۵ درصد تقاضای جهانی نفت به این کشور تعلق دارد. چهارم این که وست تگزاس اینترمدیت بیشترین قراردادهای مبادله نفت خام آتی را در جهان به خود اختصاص می دهد. در سال ۲۰۰۸ تنها در بازار مبادله نیویورک (نایمکس) ۱۳۴ میلیون و ۶۷۴ هزار و ۲۶۴ قرارداد مبادله نفت خام تحویل آتی مبادله شد در حالی که این میزان در مورد نفت خام برنت در بازار آی سی یی در لندن ۶۸ میلیون و ۳۶۸ هزار و ۲۰۸ مورد بود. وست تگزاس اینترمدیت بزرگ ترین بازار نفت کاغذی جهان را از نظر حجم مبادله داراست و از این نظر از نفت خام برنت بسیار جلوتر است. سایر نفت های خام مانند نفت خام ترش اورال، فاقد بازارهای کاغذی دارای نقدینگی کافی هستند و عمدتا در بازارهای فیزیکی مبادله می شوند که جمع آوری داده ها در مورد قیمت های تک محموله آن ها بر یک مبنای زمانی منظم دشوار است.
به این ترتیب دلایل قانع کننده ای وجود دارد که نفت خام دبلیو.تی. آی در رسانه ها نمود بیشتری داشته باشد. اما همچنین نشانه های فزاینده ای حاکی از از دور خارج شدن این نوع نفت خام به عنوان نفت شاخص است. مسائل مرتبط با تقاضای محلی گاهی می تواند به اندازه ای بر نفت خام وست تگزاس اینترمدیت اثر بگذارد که این نوع نفت خام دیگر معرف شرایط بازار نفت جهانی نباشد. اگرچه تقاضای نفت در همه جای جهان در حال کاهش است، اما این کاهش لزوما به همان اندازه سقوط تقاضا برای وست تگزاس اینترمدیت نیست.
در حالی که ذخایر نفت خام در خارج از آمریکا درحال کاهش بوده است ذخایر نفت خام در داخل این کشور افزایش می یافته است. کمبود محل ذخیره نفت در پایانه کاشینگ در اوکلاهما – محل تحویل نفت وست تگزاس اینترمدیت در قراردادهای آتی - به کاهش شدید بهای این نوع نفت خام انجامیده است به نحوی که نفت خام وست تگزاس اینترمدیت در حال حاضر کمتر از بهای نفت خام برنت به فروش می رسد.
همچنانکه ال مورس کارشناس اقتصادی موسسه "ال سی ام کامادیتیز" می گوید: وست تگزاس اینترمدیت یک نوع نفت خام محصور در خشکی است که از راه های آبی به بازار دسترسی ندارد تا از معضل افزایش ذخایر بکاهد و این بدان معناست که تنها افزایش تقاضا از سوی پالایشگاه های ناحیه میدوست آمریکا یا عرضه کمتر در منطقه است که می تواند میزان ذخایر این پایانه را کاهش دهد. ساخت خطوط لوله برای انتقال نفت از پایانه کاشینگ به بخش خلیج مکزیک آمریکا نیز می تواند میزان ذخایر را کاهش دهد.
همچنین نوع نفتی که در ذخایر نفت خام پایانه کاشینگ ذخیره می شود تغییراتی ایجاد شده و بخش فزاینده ای از نفتی که در پایانه کاشینگ ذخیره می شود، نفت خام وست تگزاس ایندمدیت نیست. کاشینگ به پایانه ای تبدیل شده است که بر سر راه انتقال نفت کانادا و بویژه منابع نفت غیرمتعارف آن مانند ماسه های نفتی که نفت سنگین از آن تولید می شود، قرار دارد. به این ترتیب قیمت های نفت وست تگزاس اینترمدیت دیگر معرف با کیفیت ترین نفت خامی که نفت خام های دیگر در مقایسه با آن با قیمت های پایین تری به فروش می رسند، نیست.
بعلاوه، ذخایرنفت خام پایانه کاشینگ تنها حدود ۳۵ میلیون بشکه از ۳۰۰ میلیون بشکه ذخایر نفت خام آمریکا از نوامبر ۲۰۰۸ است. از نظر کیفیت و کمیت، نفت خام وست تگزاس اینترمدیت دیگر معرف واقعی بازار نفت جهانی نیست. این نوع نفت خام حتی دیگر نفت خام شاخص بازار آمریکا نیز نیست: انواع نفت خام های سبک و شیرین دیگری در آمریکا وجود دارند که در سایر قسمت های کشور مورد استفاده قرار می گیرند، اما بازار مبادله نیویورک (نایمکس) ترجیح می دهد نفت خام وست تگزاس اینترمدیت را، که در کاشینگ اوکلاهما ذخیره شده و به بازار میدوست آمریکا ارسال می شود، نفت شاخص خود قرار دهد.
آیا زمان آن فرارسیده است که از نفت خام وست تگزاس اینترمدیت را به حاشیه رانده و برنت را شاخص بازار جهانی نفت بدانیم؟ برنت دومین بازار شفاف نفت را داراست و حجم مبادله فرآورده های آن بسیار قابل ملاحظه است. نفت خام برنت پایه دوسوم نفت خامی است که در جهان مبادله می شود. به لحاظ تاریخی نفت خام برنت بین سال های ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۹ با میانگین تخفیف یک دلار و ۴۸ سنت در برابر نفت خام وست تگزاس اینترمدیت مبادله شده است اما جدول قیمت ها شاهد تغییراتی است: بین مه سال ۱۹۸۶ و فوریه ۲۰۰۹ در ۷۳ درصد روزهایی که بهای نفت خام برنت از وست تگزاس اینترمدیت بیشتر بود مربوط به سال های پس از۲۰۰۰ است و ۴۰ درصد این موارد منحصر به دو سال گذشته است. "انحراف معیاری" در رابطه تفاوت قیمت وست تگزاس اینترمدیت و برنت در هشت سال گذشته افزایش یافته و از یک دلار و ۴۵ سنت در فاصله سال های ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۹ به دو دلار و ۶ سنت در سا های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ رسیده است. در روز ۱۲ فوریه (۲۴ بهمن) سال جاری بهای نفت برنت شاهد حداکثر تفاوت با وست تگزاس اینترمدیت بود و هر بشکه ۱۰ دلار و ۵۸ سنت (در معاملات پایانی) بالاتر از وست تگزاس اینترمدیت خرید و فروش شد، هر چند که در روز ۱۵ ژانویه (۲۶ دی) این تفاوت در مبادلات نیمروزی به ۱۱ دلار و ۵۶ سنت رسیده بود.
اما نفت خام برنت نیز به عنوان نفت شاخص بازار مسائل خاص خود را دارد: نفت خام برنت نیز می تواند جلوه مخدوش شده ای از بازار جهانی نفت را به نمایش بگذارد زیرا در ارتباط با این نوع نفت عوامل محلی عوامل جهانی را تحت الشعاع قرار می دهد. در حال حاضر تولید نفت خام برنت به چند هزار بشکه در روز کاهش یافته است. افزایش بهای نفت خام برنت ممکن است منعکس کننده کمیابی فزاینده آن باشد و نه لزوما موازنه جهانی عرضه و تقاضا. بعلاوه در خارج از آمریکا، سوخت دیزل در حال تبدیل شدن به سوخت برتر است. با وجود این، نفت خام برنت تنها نوع نفت خامی نیست که از آن سوخت دیزل تولید می شود و پالایشگاه ها در حال افزایش ظرفیت پالایش نفت خام ترش هستند.
اگر به دلیل فقدان اطلاعات کافی در مورد قیمت نفت خام های ترش نبود، این نوع نفت های خام که به مقصد آسیا حمل می شوند می توانستند شاخص دقیق تری برای تغییرات بازار جهانی نفت باشند. چین دومین وارد کننده بزرگ نفت خام پس از آمریکا است و حدود ۱۰ درصد نفت خام جهان را مصرف می کند. چین و بازارهای نوظهور بیشترین رشد تقاضای نفت خام را دارند و سوال اینجاست که چه نوع نفت خامی را بیشتر خریداری می کنند؟ یقینا نفت ترش. آسیا پالایشگاه هایی را راه اندازی کرده است که می توانند نوع نفت خام هایی را که پالایش آنان دشوار است (وعمدا از این نوع خام استفاده می کنند) پالایش کنند و قصد دارند تعداد بیشتری از این پالایشگاه ها بسازند. افزایش تقاضا برای نفت خام ترش همراه با کاهش تولید اوپک سبب شد بهای نفت خام دوبی برای نخستین بار در روز ۶ ژانویه ۲۰۰۹ (۱۷ دی) از نفت برنت پیشی گیرد. نه تنها نفت خام ترش شاهد رشد تقاضای بیشتری است، بلکه رشد تولید آن نیز از نفت خام سبک شیرین پیشی می گیرد.
بیشتر نفت خام باقیمانده جهان ترش یا سنگین است، و بنا بر این سهم این نوع نفت خام در تولید نفت جهان احتمالا افزایش خواهد یافت. این در حالی است که تولید نفت خام های سبک و شیرین پیوسته کاهش می یابد. با وجود این، تا زمان ایجاد یک شبکه گسترده و همزمان در مورد قیمت های نفت خام ترش مجبور خواهیم بود به نفت خام وست تگزاس اینترمدیت به عنوان "راه میانبر" شرایط بازار جهانی نفت رضایت دهیم.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا