عضویت در wto و یک سوال بزرگ

سازمان تجارت جهانی( wto) در سال ۱۹۹۵ با هدف برقراری تجارت آزاد بین کشورهای عضو تشکیل و جانشین گات شد. در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد تجارت جهانی توسط این سازمان انجام میگیردو تقریبا اغلب کشورها به عضویت این سازمان درآمده اند و عضویتبرخی دیگر مانند ایران نیز به دلایل سیاسی تاکنون پذیرفته نشده است.
در حال حاضر بعد از چند سال مذاکره ایران بصورت عضو ناضر در سازمان پذیرفته شده است. آنچه مشخص است اینکه باید تلاش کرد تا هرچه سریعتر به عضویت این سازمان درآمد, در غیر اینصورت به تدرج از گردونه رقابت و تجارت جهانی حذف و منافع زیادی را از دست می دهیم.
همه اعضای wto باید قوانین این سازمان را پذیرفته و از آن پیروی کنند. برای نمونه میتوان به تاکید سازمان بر کاهش و یا حذف تعرفه های گمرکی یا عدم حمایت دولت از بخشهای داخلی با اختصاص یارانه ها اشاره کرد.
از دیگر مسایل بسیار مهم سازمان، آزاد سازی تجارت خدمات و یا حقوق مالکیت معنوی میباشد که میتواند مشکلات زیادی را برای کشور از نظر فرهنگی، شرعی، اقتصادی و... ایجاد کند. ولی موضوعی که در حال حاضر به آن پرداخته میشود، بررسی این موضوع است که اعضا wto مجاز هستند به هر میزان که بخواهند به هر کشوری صادرات داشته باشند و یا از هر کجا که بخواهند واردات داشته باشند و عملا تعرفه های گمرکی بجای محدودیت های مقداری بکار برده میشوند.
سوالی که در اینجا مطرح میباشد این است که با توجه به اینکه ما به لحاظ سیاسی و ایدئولوژیک با برخی از کشورها مثل اسرائیل چالش داریم و به اصل عدم به رسمیت شناختن موجودیت آنها و تحریم کالاهای آنها توجه داریم در صورت عضویت در wto چه راهکاری را برای مواجهه با این مسئله باید در نظر بگیریم. با توجه به اینکه یکی از مزایای تجارت آزاد این است که به مصرف کننده تنوع انتخاب میدهد و در نهایت مصرف کننده است که تصمیم میگیرد چه کالایی را بخرد و یا اینکه نخرد، به نظ میرسد یکی از موئثرترین و بهترین راههایی که در صورت ورود احتمالی کالاهای اسرائیلی در ایران میتوان انجام داد ، تبلیغات و کارهای فرهنگی میباشد و با معرفی این محصولات به جامعه، مردم را قانع کنیم که کالاهای اسرائیلی را تحریم کنند و با عدم استقبال از این کالاها به تردیج ورود آنها نیز عملا منتفی میشود.
با این وجود جامعه ما در حال حاضر با مسئله دیگری مواجه اغست که جای سوال دارد و آن اینکه با وجودی که ما هنوز به عضویت wto در نیامده ایم و قانونا اجباری به پیروی از قوانین این سازمان نداریم و همچنین فروش کالاهای اسرائیلی نیز ممنوع میباشد و در عین حال از دیگر کشورها نیز میخواهیم به تحریکم کنندگان کالاهای اسرائیلی بپیوندند، مشاهده میشود که بازارهای ایران مملو از کالاهایی است که تولید کنندگان آنها به حمایت از اسرائیل شهرت دارند و حتی برخی از نهادها و سازمانهای داخلی نیز در جهت تولید و یا فروش این کالاها در داخل کشور با این شرکتهای تجاری همکاری دارند و لازم است این همکاریها بازبینی و با بررسی و هماهنگیهای بیشتری انجام گیرد.
در پایان آنچه مشخص است اینکه در نهایت ایران و همه کشورها باید به عضویت wto درآیند و مزایای عضویت در این سازمان آنقدر زیاد است که نمیتوان از آنها صرفنظر کرد و در صورت عدم عضویت و پیروی از قوانین این سازمان زیانهای جبران ناپذیری به کشور تحمیل میشود ، ولی باید در این میان با بستر سازی و شبیه سازی قوانین WTO در داخل کشور، زمینه را برای حضور موفق و تامین منافع ملی کشور فراهم کرد و با در نظر گرفتن واقعیات فضای بین الملل خود را برای مشکلات احتمالی آماده نمود.

نویسنده : سید عبدالمجید زواری
اندیشکده روابط بین الملل