مکانیسم اثر داروهای هومیوپاتی

خیلی از پزشکان تصور می کنند وقتی با داروهای هومیوپاتی مواجه می شوند باید از دوز یا مکانیسم و نقطه اثر آنها اطلاعاتی کسب کنند و تا با داشتن این اطلاعات بتوانند دارو را درک کنند. این تصور از آنجا ناشی می شود که در طب امروز تمامی داروها با این روش شناسایی می شوند. اما واقعیت اینست که داروهای هومیوپاتی را از این طریق نمی توان شناسایی کرد.
● فوتبالیست شطرنج باز
بگذارید یک مثال بزنم. فرض کنید شما یک فوتبالیست حرفه ای هستید. در یک مهمانی خانوادگی به شما پیشنهاد می شود شطرنج بازی کنید. شما که شطرنج بلد نیستید برای اینکه به درخواست باجناغتان پاسخ منفی نداده باشید از او می خواهید که قوانین شطرنج را برای شما بگوید و بعد بازی را شروع کند. شما که تمامی این قوانین برایتان تازگی دارد برای اینکه زودتر و بهتر قوانین شطرنج را متوجه شوید سعی می کنید متناظر هر قانون شطرنج را در فوتبال پیدا کنید. مثلا وقتی سربازی به جلو حرکت می کند شما تصور شروع حمله را دارید یا وقتی فیلی از شاه محافظت می کند شما احساس یک دروازه بان را در ذهنتان تداعی می کنید. تا اینجای کار بد نیست اما وقتی باجناغتان برای شما کیش دادن را توضیح می دهد شما هیچ متناظری در فوتبال پیدا نمی کنید و بی درنگ از این قضیه گله می کنید. شما در واقع با یافتن متناظرهای قبلی این ذهنیت را پیدا کرده اید که لزوما باید برای هر حرکتی در شطرنج متناظری در فوتبال هم وجود داشته باشد و این منجر به بروز چنین اشکالی شده است.
● Remedy در برابر Drug
در واقع داروهای هومیوپاتی هیچ شباهتی با داروهای طب امروز ندارند. اساسا تنها نام دارو را یدک می کشند. جالب اینکه در واژگان انگلیسی به آنها Remedy اطلاق می شود که با واژه Drug کاملا متفاوت است. ممکن است این سوال مطرح شود که درست است ایندو هم نام نیستند اما بالاخره هردو دارو هستند یعنی ما یک بیماری داریم و یک دارو برای درمان آن.
در واقع در دانش هومیوپاتی داروها به معنای طب امروز وجود ندارند. چراکه داروهای هومیوپاتی خود ایجاد کننده بیماری هستند. آری بهتر است بگوییم علائمی که در زیر هر داروی هومیوپاتی لیست شده در واقع توسط آن دارو در افراد ایجاد شده است.
بدین ترتیب این سوال مطرح می شود که آیا هومیوپات با تجویزدارو برای فرد بیمار او را بیمار تر می کند؟
پاسخ طبیعتا منفی است. درست است که داروهای هومیوپاتی خود بیمار کننده هستند اما طریقه تجویز این داروها با طب امروز تفاوت زیادی دارند. در واقع وقتی فردی دچار بیماری سرماخوردگی می شود و علائمی مانند گلو درد چرکی، سوزش گلو، درد عضلات و استخوانها و آب ریزش بینی دارد، یک هومیوپات سعی می کند دارویی را پیدا کند که اگر یک فرد سالم آن را مصرف کند دقیقا همین علائم را پیدا کند. در صورتیکه در طب رایج پزشک داروهای مخالف این وضعیت مانند آنتی بیوتیک، آنتی هیستامین و ضد التهاب را تجویز می کند. بنابراین مکانیزم درمان مسیری کاملا جداگانه را طی می کند.
در طب امروز داروها سعی می کنند علائم بیماری را تسکین دهند و اینکار را تا حدود زیادی با سرکوب سیستم ایمنی به انجام می رسانند. در صورتیکه در هومیوپاتی دارو منجر به تشدید علائم می شود. ممکن است این سوال مطرح شود که اینکار چه نتیجه ای دارد؟
پاسخ اینست که هومیوپات با اینکار منجر به تحریک سیستم ایمنی فرد می شود.
ممکن است سوال کنید که سیستم ایمنی فرد در روند بیماری به اندازه کافی تحریک شده و چه لزومی دارد که بیش از این تحریک شود؟
در پاسخ باید گفت سیستم ایمنی افراد معمولا خوب عمل کرده و پاسخ غالبا بی نقص است اما در چنین مواردی پاسخ سیستم ایمنی یا منجر به بهبودی کامل بیماری می شود و یا اساسا در همان ابتدا اجازه شروع بیماری را نمی دهد. آمارها نیز حکایت از این دارد که عوامل عفونی و ویروسی در درصد ناچیزی از افرادی که آلوده می شود منجر به بروز بیماری می شود. این بدان معناست که سیستم ایمنی کار خود را خوب بلد است. بدین ترتیب بروز بیماری معنایی جز این ندارد که سیستم ایمنی کارش را درست انجام نداده است. البته این سهل انگاری علل متنوعی دارد که از بین آنها می توان به قوی بودن عامل بیماریزا، ناگهانی بودن، عدم موفقیت سیستم ایمنی در شناسایی کامل عامل بیماریزا، تغییر مرتب و سریع آلرژن ها یا مخفی شدن این محرکها و عدم امکان دسترسی به آنها و در مواردی فعالیت بیش از حد و غیر ضروری عومل ایمونولوژیک اشاره کرد.
بدین ترتیب روشن است که هوشیار کردن سیستم ایمنی تا چه حد می تواند دردرمان بیماریها موثر باشد.
شاید به همین دلیل باشد که طول اثر داروهای هومیوپاتی به مراتب بیشتر از داروهای طب امروز است.
با این وجود این سوال همچنان مطرح است که فرد بیمار که در شرایط بحرانی به سر می برد چگونه می تواند استرس مجددی که توسط داروی هومیوپاتی به بدنش وارد می شود را نیز تحمل کند؟
در پاسخ باید گفت اتفاقا این شوک می تواند در مواردی که ناشیانه وارد می شود بسیار کشنده باشد. به همین دلیل در هومیوپاتی روی این مسئله دقت زیادی شده و البته راه حلهای خوبی ارائه شده است. بهترین راه حل که توسط موسس هومیوپاتی برای اولین بار ارائه شد، کم کردن دوز داروها بود. او به تجریه دریافت اگر داروها را در میزان مشخصی آب و الکل حل کند نتایج بهتر خواهد بود. شاید او در ابتدا نمی دانست که تاثیر بهتر داروها به چه دلیل انجام می شود. اما ما امروزه می دانیم داروهای رقیق شده قادر هستند سیستم ایمنی افراد را تحریک کنند ضمن اینکه تاثیرات شیمیایی و توکسیکولوژیکشان تا حد امکان کاهش پیدا کرده و عملا برای بدن خطری ندارند. نکته جالب تر اینکه او باز به تجربه به داروهایش را در حین رقیق کردن ضرباتی وارد می کرد. که البته خیلی ها اینکار هانمان را تقلیدی کورکورانه از کیمیاگران می دانند اما واقعیت اینست که اینکار به طریقه معجزه آسایی تاثیرات داروها را عمیق تر می کند. که البته در این مورد نیز در شماره های آتی به تفصیل توضیح خواهم داد.
● داروهای ایمونوژیک نسل جدید:
در پارگراف قبل به این موضوع اشاره کردیم که اغلب داروهای طب رایج سعی در کنترل علائم فعالیت سیستم ایمنی هستند. به طور مثال آنتی بیوتیک ها سعی در نابود کردن باکتریها به عنوان مواد اصلی محرک برای سیستم ایمنی بدن دارند. آنتی هیستامینها، آنتی فلوژستیک ها و خلاصه اغلب این دارو ها چنین وضعیتی دارند. حتی برخی اعمال جراحی نیز مانند عمل جراحی اسپلنکتومی در بیماری ITP برای نیل به چنین هدفی انجام می شود. اما گویی طب پیشرفته امروزی کمتر تمایل دارد این سربازان وفادار را سرکوب کند. دستور العملهای جدید سازمان بهداشت جهانی و به تبع آن وزرات بهداشت اغلب کشور های دنیا برای درمان سرماخوردگی تاکید زیادی بر عدم مصرف دارو در طی حملات سرماخوردگی دارد. این بدان معناست که فرد سعی می کند در طول بیماری به سیستم ایمنی خود فرصت دهد تا با تجهیز عمومی و ساخت پادتنهای مورد نیاز نه تنها بر بیماری خود غلبه کند بلکه این فرصت را پیدا کند که سیستم ایمنی خود را در یک مانور نظامی تمرین دهد. تا این سیستم در موارد بعدی بتواند با هوشیاری بیشتر و کم نقص تر ظاهر شود.
● چشم انداز آینده:
تاکید این سازمان بر روی انواع واکسیناسیون را نیز باید تلاشی در جهت هماهنگی با سیستم ایمنی دانست. نکته جالب اینکه برخی از متخصصان ایمنی شناسی پا را از این هم فراتر گذاشته و اقدام به تولید برخی فراورده های هورمونی واسط سیستم ایمنی نموده اند. آنها اعتقاد دارند با تجویز این فراورده ها در زمان بیماریها سیستم ایمنی فرد را از حالت خفته بیرون آورده و فعال تر می کنند. یکی از این فراورده ها که امروزه طرفداران زیادی هم دارد اینترفرون است. همانگونه که می دانیم این ماده واسط در سیستم ایمنی انسان نقش فعال سازیس سیستم ایمنی هومورال و سلولی را به عهده داشته و از این جهت بسیار کلیدی است. ایمونولوژیستها تجویز این ماده را در بیماران مبتلا به MS بارها و باها آزموده اند. نتایج بسیار شگفت آور و البته قابل پیش بینی بود. بیمار پس از تجویز دچار علائمی شبیه سرماخوردگی می شود و پس از اتمام این وضعیت فرد در شرایط بهتری از نظر روند بیماری قرار می گیرد. این آزمایشات هرچند هنوز کامل نشده اما تاثیر مثبت اینترفرون بر روند بیماری MS آنقدر خوب بوده که این دارو هم اکنون جزو داروهای این بیماری پذیرفته شده است.
● خلاصه:
از آنجاییکه هومیوپاتی زمانی به جهان علم معرفی شد که دانش ایمونولوژی و ژنتیک و ویرولوژی هنوز پیشرفت چندانی نکرده بود، مکانیسم تاثیر این داروهای کم مقدار و رقیق شده همواره در هاله ای از ابهام بود و معمولا با تئوری شعور مواد توضیح داده می شد که البته برای اغلب اطباء قابل قبول نبود. این مقاله تلاش می کند به زبانی ساده اما علمی و با کمک دانش روز مکانیسم اثر این داروها را توضیح دهد.

مهرداد اخوان
دکتر مهرداد اخوان بهبهانی
پزشک هومیوپات و عضو رسمی انجمن هومیوپاتی ایران
www.homeopathy.blogfa.com
هفته نامه پزشک امروز دی ماه ۸۷
مراجع:
۱. سایت رسمی دکتر شهردار www.minutus.org
۲. کتاب ارگانون نوشته ساموئل هانمان