رکود، سریع‌تر از آنچه فکرش را می‌کنید تمام خواهد شد

عامل اصلی ضعف اقتصاد در این روزها، نااطمینانی‌ای است که باعث می‌شود شرکت‌ها، اتخاذ تصمیمات و سرمایه‌گذاری‌هایشان را به تعویق بیاندازند.
نویسندگان این ستون از طریق مدل‌های پیش‌بینی کننده رکود از ژوئن ۲۰۰۸، مقادیر اصلی نااطمینانی را که بدین سرعت ایجاد گردیده گزارش می‌کنند و معتقدند که رشد اقتصادی تا نیمه سال ۲۰۰۹ از سر گرفته خواهد شد. این بدان معنی است که هر محرک اقتصادی اضافه‌ای، باید به سرعت عمل کند. تاخیر تا تابستان ممکن است بدین معنا باشد که داروی اقتصادی هنگامی تجویز شده که بیمار بیمارستان را ترک کرده است.
برخی از کارشناسان (مانند کروگمن) نسبت به وقوع یک رکود شوم در آینده‌ای نزدیک هشدار می‌دهند. سه ماه قبل ما با آنها موافق بودیم؛ در واقع ما در یک ستون از VOXEU، رکود شدیدی را در سال ۲۰۰۹ پیش‌بینی کردیم که بر پایه تحلیل ۱۶ شوک قبلی اقتصاد استوار بود. ما یک افت ۳درصدی در GDP (تولید ناخالص داخلی) و یک افزایش ۳میلیونی در بیکاری اروپا و آمریکا به صورت مجزا، پیش‌بینی کردیم که این پیش‌بینی‌ها از طریق مدل VAR صورت گرفت.
ما همچنین در مورد یک پیامد بسیار بدتر نگران بودیم. (سقوط اروپا و آمریکا به رکود بزرگ) خوشبختانه با استفاده از آخرین آمار مربوط به مقادیر نااطمینانی، مدل ما پیش‌بینی می‌کند که از فاجعه اجتناب شده است.
▪ خبر خوب:
از دومین رکود بزرگ اجتناب شده و رشد تا نیمه ۲۰۰۹ رخ خواهد داد.
رکود بزرگ با سقوط بازار سهام و ذوب سیستم مالی آغاز شد. بانک‌ها خطوط اعتبار را پس گرفتند و شبکه بین بانکی اجازه داد تا بازار متوقف شود. عاملی که یک بحران مالی را به فاجعه‌ای اقتصادی بدل کرد، ترکیب آثار سیاست‌های هولناک بود. قانون ننگین تعرفه گمرکی در سال ۱۹۳۰ به عنوان سدی در برابر واردات، به منظور حمایت از مشاغل داخلی، توسط تصمیم‌گیران سیاسی معرفی گردید.
این امر به جای کمک به کارگران، با توقف دنیای تجارت، وضعیت را بدتر کرد. در همان زمان که سیاستمداران، شرکت‌ها را به تبانی برای بالا نگه داشتن قیمت‌ها و کارگران را به اتحاد برای حمایت از دستمزدها تشویق می‌کردند، با خفه‌کردن بازار آزاد تنها شرایط را بدتر می‌کردند.
● آیا نااطمینانی در حال افت است؟
اکنون مشخص شده که واکنش سیاست جهانی به خشک‌شدن اعتبارات، چنین اشتباهاتی را تکرارناپذیر کرده است.
در عوض سیاست جهانی اکنون بر کاهش مالیات‌ها و کاهش نرخ بهره و افزایش مخارج مصرفی تمرکز نموده است.
به این ترتیب از سیاست‌های محدودکننده بازار آزاد به طرز گسترده‌ای اجتناب شده است. این امر بازار سهام را تا حدی آرام کرده به طوری که ترس از سقوط اقتصادی فروکش کرده است.همچنین نااطمینانی سیاسی نیز هنگامی که رهبران جهانی برنامه‌های محرکشان را به طور روشن بیان کردند، فروکش کرد.
شکل ۱ سطح نااطمینانی را نشان می‌دهد - سیالیت ضمنی در S&P۱۰۰ که معمولا به عنوان عامل ترس مالی شناخته می‌شود.
این شاخص بعد از فروپاشی چشمگیر لمان برادرز در سپتامبر ۲۰۰۸، سه برابر جهش کرد، اما در طی سه هفته گذشته، از زمانی که هم نااطمینانی اقتصادی و هم سیاسی فروکش کرد، مجددا ۵۰درصد کاهش پیدا کرده است. دیگر پیش‌بینی‌ها از سطوح نااطمینانی نیز همگی افت کرده‌اند. این امر حتی در مورد فراوانی چاپ کلمه نااطمینانی در روزنامه‌ها هم صحت دارد.
اگر نااطمینانی افت کند، اقتصاد به جای اول باز خواهد گشت.
سطح بالای نااطمینانی بعد از خشک شدن اعتبارات باعث گردید تا شرکت‌ها اتخاذ تصمیمات و سرمایه‌گذاری‌های خود را به تعویق بیاندازند.
اشتباهات می‌توانند بسیار گزاف باشند، بنابراین در شرایط پیش‌بینی‌ناپذیر، بهترین اقدام، انتظار است.
البته اگر هر شرکتی در اقتصاد منتظر بایستد، فعالیت اقتصادی کند می‌شود.
اما اکنون که نااطمینانی رو به نزول است، رشد اقتصادی باید شروع به بازگشت به نقطه آغازین خود کند. شرکت‌ها مجددا شروع به سرمایه‌گذاری خواهد نمود و به منظور بازیابی زمان از دست رفته، نیروی کار لازم را استخدام خواهند کرد.
شکل ۲ اثر پیش‌بینی ما را بر جهش در نااطمینانی پس از خشک شدن اعتبارات نشان می‌دهد. این پیش‌بینی بر پایه آنالیز تحلیلی ۱۶ شوک نااطمینانی سیاسی، اقتصادی، مالی قبل، استوار است. ما پیش‌بینی‌ می‌کنیم که بعد از افت ۳درصدی بین اکتبر ۲۰۰۸ و ژوئن ۲۰۰۹، GDP از جولای ۲۰۰۹ به سرعت به سمت جلو حرکت خواهد کرد.
برخی اقتصاددانان خواستار سیاست‌های واکنشی قوی‌تری هستند. این موضوع ممکن است صحیح باشد، ولی تصمیم‌گیران سیاسی باید هر چه سریع‌تر عمل کنند.
هر محرک اقتصادی اضافه‌ای- که می‌تواند بسته مخارج مصرفی، آزاد کردن مقادیر پولی و تزریق نقدینگی باشد- باید به سرعت ایجاد شود.
ترکیب جریان‌های متفاوت سیاسی حقیقتا با ایجاد نااطمینانی، امور را بدتر خواهد کرد. این دقیقا چیزی است که بعد از ۱۱ سپتامبر، هنگامی که اعضای فدرال رزرو، ‌کنگره را به خاطر ایجاد نااطمینانی غیرضروری از طریق مباحثات طولانی مدت بر معافیت مالیاتی بر سرمایه‌گذاری نکوهش می‌کردند، اتفاق افتاد.
به هر حال تاخیر بسته محرک تا تابستان ممکن است بسیار دیر باشد همانند نوش‌دارویی پس از مرگ سهراب.

نیکلاس بلوم*
مکس فلوتتو**
مترجمان: مریم کاظمی، دومان بهرامی را
*استادیار اقتصاد دانشگاه استنفورد
** دانشجوی PHD اقتصاد در دانشگاه استنفورد

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد