انقلاب در آینه مطبوعات

● نمایندگان مجلس در آستانه استعفا
در ۲۸ دی ماه ۱۳۵۷، زمانی که مطبوعات کشور خبر دادند قریب به ۱۳۰ نماینده مجلس شورا به دنبال پیام امام خمینی در آستانه استعفا قرار دارند، آثار فروپاشی نظام سلطنتی بیش از پیش آشکار شد. هر چند پس از کودتای ۲۸ مرداد، مجلس شورای ملی در رژیم شاه به نهادی ممسوخ بدل شده بود و دیگر هیچ گاه نتوانست اقتدار و تاثیرگذاری دهه ۱۳۲۰ خود را بازیابد، اما اعلام آمادگی تلویحی رئیس و نمایندگان مجلس نظام شاهنشاهی جهت استعفا از مقام خود، درست دو روز پس از پیام امام خمینی، فاش تر از آفتاب نشان می داد که کار سلطنت در ایران دیری است که از دست شده است. ماجرا از این قرار بود که امام خمینی در ۲۶ دی ماه خواستار استعفای نمایندگان مجلس و اعضای شورای سلطنت شد و اعلام کرد عواقب حضور آنان در این دو نهاد برعهده خودشان است. در شرایطی که شاه و خانواده سلطنتی یکی پس از دیگری از کشور خارج می شدند، بدیهی بود که نمایندگان مجلس ممسوخ و کم تاثیر رژیم شاه نیز تمایل چندانی به باقی ماندن در مقام خود به بهای مواجهه با آینده سیاسی پرمخاطره احتمالی نداشته باشند. روزنامه اطلاعات خبر استعفای قریب الوقوع نمایندگان مجلس را در ذیل تیتر زیر درج کرد؛ «مجلس در یک قدمی انحلال».
● شایعه ملاقات رئیس شورای سلطنت با امام
پس از هشدار امام به اعضای شورای سلطنت، سیدجلال تهرانی عضو شورا که از طرف اعضای آن به ریاست شورا نیز انتخاب شده بود، راهی پاریس شد.
روزنامه اطلاعات در این باره نوشت؛ «گفته می شود وی در پاریس به ملاقات امام خمینی خواهد رفت و درباره اعلامیه و دستور استعفای اعضای شورای سلطنت صحبت خواهد کرد. در محافلی نزدیک به شورای سلطنت گفته می شود پس از این مذاکره چنانچه امام خمینی در دستور قبلی خود باقی بمانند و آن را تایید نمایند، احتمالاً سیدجلال تهرانی از سمت خود استعفا دهد و در همان پاریس که قبلاً هم اقامت داشت، بماند.»
● گمانه زنی درباره اعضای شورای انقلاب
گمانه زنی درباره اعضای شورای انقلاب، یکی از موضوعات سیاسی اواخر دی ماه ۱۳۵۷ بود. پس از انتشار خبر تشکیل شورای انقلاب، برخی از مطبوعات فرانسه چند تن از نزدیکان امام خمینی را به عنوان اعضای این شورا معرفی کردند اما زمانی که امام خمینی در یکی از مصاحبه های مطبوعاتی خود اعلام کرد تمام اعضای شورای انقلاب در ایران هستند، نگاه ناظران انقلاب اسلامی متوجه داخل ایران شد. اطلاعات در این باره نوشت؛ «در حال حاضر در میان افرادی که به عنوان اعضای قطعی این شورا نام شان به گوش می رسد باید از کریم سنجابی رهبر جبهه ملی و مهندس بازرگان رهبر نهضت آزادی یاد کرد. گفته می شود شورا هفت عضو خواهد داشت و در کنار دو رهبر یادشده نام سرلشگر مدنی، مهندس کتیرایی و هاشمی رفسنجانی نیز عنوان می شود.» گمانه زنی های مربوط به اعضای شورای انقلاب، آشکارا نشانه غفلت صاحب نظران سیاسی از پتانسیل بالای حضور روحانیون در اداره کشور در آینده نزدیک بود چرا که نام افرادی نظیر مطهری، بهشتی و مهدوی کنی در فهرست اعضای احتمالی شورای انقلاب به چشم نمی خورد. در همین زمینه صادق قطب زاده نیز اظهار امیدواری کرد که لیست اسامی اعضای شورا در اواخر هفته جاری در نوفل لوشاتو منتشر شود؛ امری که هیچ گاه به وقوع نپیوست.
● بختیار، مجری خواسته های امام
در ۲۸ دی ماه ۱۳۵۷، خبر مصاحبه بختیار با رادیو بی بی سی، یکی از مهم ترین مطالب مطبوعات ایران بود. بختیار در این مصاحبه اعلام کرده بود؛ «ما ساواک را منحل می کنیم... با این وصف... بنده نمی توانم مملکت را بدون یک پلیس جاسوسی و اطلاعاتی بگذارم. یک سازمان اطلاعات جدید بدون آنکه حق هیچ گونه دخالت در امور داشته باشد، تاسیس خواهم کرد.» وی در پاسخ به این سوال که «شما با آیت الله خمینی تماس داشته اید؟»، گفته بود؛ «محتملاً نمی توانم غتماسف داشته باشم ولی افرادی بودند در اینجا و در آنجا، راجع به عقاید و افکار من خدمت ایشان صحبت کردند. علاوه بر این می توانم حضور شما عرض کنم که بنده تاکنون خیلی از خواست های ایشان را اجرا کرده و می کنم.» هر چند که این سخن بختیار خالی از حقیقت نبود اما مشکل وی دقیقاً در همین نکته نهفته بود که اجرای خواسته های رهبر انقلاب نظیر خروج شاه از کشور، آزادی زندانیان سیاسی و انحلال ساواک در چنان شرایطی، بیش از آنکه به مهار انقلاب منجر شود، بر آتش آن می افزود و دامنه آن را گسترده تر می ساخت.
● شایعه کودتا در تهران
در اواخر دی ماه ۱۳۵۷ شایعه کودتا در تهران بسیار جدی شده بود اما به درستی معلوم نبود که این کودتا از طرف چه کسانی و با چه هدفی قرار است صورت بگیرد. کودتاچیان احتمالاً متعلق به جناح تندرو حکومت بودند که می خواستند با همکاری افسران وفادار ارتش، دولت بختیار را ساقط کنند و با در دست گرفتن دولت جدید، سیاست «مشت آهنین» را عملی سازند. به هر حال با بالا گرفتن این شایعه بختیار ناگزیر از موضع گیری شد و در واکنش به شایعه مذکور گفت؛ «پخش این گونه شایعات توسط عوامل مغرض است که می خواهند نهضت و انقلاب ملت ما را به بیراهه بکشند.» وی افزود؛ «تا زمانی که دولت من بر سر کار است، کودتایی رخ نخواهد داد و به عنوان رئیس دولت به شدت جلوی چماق به دست ها و عوامل مخرب را از هر طرف که باشند، خواهم گرفت.»

منبع : روزنامه اعتماد