شورش کائوتوکینو Kautokeino-opprøret

▪ کارگردان: نیلز گائوپ.
▪ فیلمنامه: نیلز ایزاک ایرا، نیلز گائوپ، ریدار گائوپ، پلونه واهل.
▪ موسیقی: ماری بوین، سوین شولتز، هرمن راندبرگ.
▪ مدیر فیلمبرداری: فیلیپ اوگارد.
▪ تدوین: توماس تانگ، یان اولاف اسواروار.
▪ طراح صحنه: کالی یولیوسون.
▪ بازیگران: آنا کریستینا یووسو[الن اسکوم]، آسلات ماهته گائوپ[ماتیس هائتا]، میکل گائوپ[آسلاک هائه تا]، نیلس پدر گائوپ[مونس سومبی]، میکائل پرسبراندت[کارل یوهان روت]، بیورن سوندکویست[نیلس ویبه استوکفلت]، سووره پورسانگر[دستیار روت]، پیتر آندرشون[لارس یوهان بوخت]، میکاییل نایکویست[لارس لوی لاستادیوس]، نیکولای کوستر والدو[کاردینال یوئل].
▪ ٩٦ و ١٠٠ دقیقه.
▪ محصول ٢٠٠٨ دانمارک، نروژ، سوئد.
▪ نام دیگر: Kautokeino – Opprøret، Kautokeino – Upproret، Kautokeinoupproret، The Kautokeino Rebellion.
▪ برنده جایزه بهترین بازیگر زن/آنی کریستینا یووسو از مراسم آماندا.
▪ ژانر: درام.
سال ١٨٥٢. گروهی از افراد سامی تباری که به کار نگهداری گوزن مشغولند، اغلب درآمد خود را با نوشیدن مشروبات الکلی در فروشگاه مردی به نام روت از دست می دهند. این فروشگاه تنها محل تامین مایحتاج عمومی این افراد نیز هست و عملاً تمامی درآمد این افراد به جیب روت سرازیر می شود. الن اسکوم همسر ماتیس چوپان که از الکلی بودن شوهر و در نتیجه وابستگی بیش از حد به روت خشمگین است، پس از ملاقات با کشیشی سوئدی و مخالف نوشیدن مشروب و نجات ماتیس از چنگ مشروب تصمیم می گیرد تا علیه مشروب خواری دیگر مردان ده نیز اقدام کند.
موعظه های وی در کلیسا و سپس پخش اعلامیه هایی در مذمت مشروب از سوی وی سبب خشم روت می شود و با اقدام گله داران به خرید مایحتاج عمومی از شهری دیگر به قیمت ارزان تر عملاً به سوی ورشکستگی پیش می رود. روت بعد از کمک گرفتن از یک وکیل نامه ای به دولت نروژ نوشته و کمک می خواهد. مسئولین دولتی نیز بر اثر دسیسه های او تصمیم به فرستادن کشیشی قدرتمند به آنجا می گیرند. کشیش استوکفلت به محض رسیدن و اطراق در خانه روت، به سراغ الن و شنوندگان حرف های او می رود. اقدام استوکفلت در مضروب کردن زنی مسن سبب خشم مردان دهکده شده و به سراغ او می روند. اما این کار با زندانی شدن مردها توسط کشیش پایان می یابد. الن به سراغ او رفته و می خواهد تا شوهرش را آزاد کند چون قادر به جمع آوری گله نیست. اما استوکفلت شرط این کار را تمکین در برابر خواسته های او در نتیجه افتادن تمامی اهالی به دام روت قرار می دهد. الن با کمک دیگر مردان ده گله را جمع می کند، ولی دسیسه های روت و استوکفلت که در جامه مردان خدا قرار دارد لحظه به لحظه حلقه را بر گردن شان تنگ تر می کند. ابتدا با عزل کلانتر حامی مردم و گماردن فردی خائن و سپس مصادره گوزن های اهالی که تنها مایملک شان محسوب می شود. این رفتار به زودی خشم عمومی را دامن زده و زمانی که حتی کاردینال را در جبهه مقابل می یابند، گروهی از مردها به سراغ روت رفته و او را به قتل می رسانند. واقعه ای که متجر به اعدام و زندانی شدن گروهی از مردها و زن ها از جمله الن منتهی می شود...
● چرا باید دید؟
یک فیلم بزرگ، تکان دهنده و صریح و کم نظیر در باره اتحاد شوم سرمایه داری و مذهب که در زمانی درست ساخته شده و باید هر کسی که اندک تردیدی درباره اتوریته دینی و تبعات شوم حکومت مذهبی دارد آن را ببیند.
فیلم که بر اساس مستندات تاریخی ساخته شده، در عین اینکه می کوشد تصویری صادقانه از تلاش مردم اسکاندیناوی برای گریز از اتوریته مذهبی و نفوذ کلیسا بر زندگی دنیوی و حکومت ارائه کند، به نوعی تصویرگر شرایط حاکم بر بسیاری از کشورهای دنیا در حال حاضر است. کشورهایی که افراد بسیاری به دلیل مقاومت در برابر سرمایه داری و یا حکومت دینی جان و مال خود را به راحتی از کف داده اند.
شورش کائوتوکینو که با سرمایه ٦٠ میلیون کرون دانمارک ساخته شده، برای سینمای این کشور محصولی پر خرج محسوب می شود که سکان هدایت آن را در دست های تیلس گائوپ ٥٣ ساله در دست دارد. مردی که خود زاده کائوتوکینو است و شاید یکی از بستگان آدم های همین قصه باشد. ولی وسعت دیدی که دارد او را سال ها قبل از افتادن به دام کارگردانی داستان مغرضانه ای چون بدون دخترم هرگز بازداشت. نیلس پس از یکی دو تجربه در زمینه بازیگری در دهه ١٩٧٠ با نوشتن و کارگردانی ردیاب در سال ١٩٨٧ شروع به فیلمسازی کرد. شورش کائوتوکینو هفتمین فیلم او پس از دو دهه فیلمسازی به شمار می رود و می شود آن را بهترین نمونه برای آشنایی با سبک کار پخته و زیبای این فیلمساز نروژی اعلام کرد.
فیلم در واقع نمایش مکانیسم استیلای دیکتاتوری مذهبی بر جان و مال انسان هاست. اینکه چگونه مخالفت با مردان خدا! می تواند مخالفت با خدا و کفر قلمداد شود. و مقاومت در برابر چنین کسانی که حتی کلام کتاب مقدس شان-به قیمت نابودی انسان های دیگر یا حداقل استثمارشان- را دستاویز سود دنیوی می کنند پاداشی جز مرگ یا حبس ندارد.
چیزی که در سه دهه اخیر بر سر میلیون ها ایرانی آمد. امثال روث و اسکتوکفلت هم در میان ما کم نبودند، امثال الن و ماتیس نیز.. ولی اهالی اسکاندیناوی که به صاحبان بی دین ترین -یا شما بخوانید لائیک ترین- دولت های دنیا مشهورند به گواهی نوشته های پایان فیلم برای رسیدن به شرایط فعلی راه دراز و پر هزینه ای را پیمودند. دولت نروژ پس از یک قرن و نیم طی مراسمی سر اعدام شدگان شورش کائوتوکینو را در کنار بدن هایشان دفن کرد و از آنها اعاده حیثیت نمود.
مطابق معمول اینکه همه خبرها به خاورمیانه اعم و ایران اخص دیر می رسد، لابد ما نیز باید یک قرنی در انتظار به سر ببریم و باز هزینه هایی پرداخت کنیم. ولی شک ندارم تماشای چنین فیلم هایی با ارزشی می تواند این مسیر و زمان انتظار را کوتاه تر کند. شورش کائوتوکینو در کنار تصویری که از زندگی سامی ها به نمایش می گذارد، نشان دهنده بلوغ سیاسی اجتماعی یک هنرمند نیز هست. بی صبرانه منتظر فیلم بعدی تان هستم آقای گائوپ و شاکرم که هنوز انسان های فرهیخته ای چون شما زیر این آسمان آبی وجود دارند!

امیر عزتی

منبع : موج نو