بازی با مرگ

● مقدمه:
فیلم «احضار شدگان» پنجمین فیلم بلند سینمایی آرش معیریان در مقام کارگردانی است. معیریان که تحصیل کرده رشته سینما در دانشگاه است کار فیلمسازی خود را با خلق فیلم کوتاه آغاز کرد و از فیلم فارسی سازان ابتدای دهه ۸۰ بود. فیلم «کما» اولین اثر بلند سینمایی این کارگردان، اثری سفارشی از سوی شرکت های سرمایه سالار سینمایی ایران بود و در زمان خود یکی از آثار سطح پایین محسوب می شد.«شارلاتان» و «چپ دست» هم به عنوان دومین و سومین فیلم معیریان، در همان راستا بودند. اما در بیست و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم فجر فیلمی با عنوان «آن که دریا می رود» به کارگردانی وی به نمایش درآمد. فیلمی که نه تنها در زمره سینمای گیشه ای نبود که مضمون دفاع مقدسی داشت و از شاخصه هایی متمایز از فیلم های تجاری برخوردار بود. البته این فیلم هیچ گاه اکران نشد و فقط به جشنواره فجر، تلویزیون و شبکه نمایش خانگی راه یافت.
«احضار شدگان» پنجمین فیلم آرش معیریان، گرچه جزو سینمای بدنه محسوب می شود اما چه از نظر تکنیکی و ساختاری و چه محتوایی، فراتر از سینمای گیشه ای است.
این فیلم روایت جوانی است که در اثر مصرف قرص های روان گران، دچار توهماتی می شود و اعضای خانواده خود را به قتل می رساند و...
● نقد:
«احضار شدگان فیلمی بهره مند از شاخصه های ژانر وحشت است. فیلمی که دلهره را دستمایه کار خود قرار داده است. تکیه اصلی روایت، بر تعلیق و داستانی تو در تو است.
در فیلم های دلهره آور معمولا از عناصری که روحیه و روان انسان را به بازی می گیرند استفاده می شود. مخاطب طی تماشای این گونه فیلم ها، دچار فعل و انفعالات روانی خاص می شود که در صورت رقت عاطفی، ممکن است دچار مشکلاتی هم بشود. به همین دلیل است که تماشای فیلم های ترسناک را برای کودکان ممنوع کرده اند.
اما این نکته به معنای این نیست که هر فیلمی که گرایشی به ایجاد هراس و دلهره دارد، لزوماً مذموم است و نباید به هیچ وجه چنین آثاری تولید شوند.
فیلم اگر جلوه های ترسناکش کنترل شده باشد، خشونت و خونریزی در آن بیش از حد نباشد و در نهایت مخاطب را به خود آگاهی و درکی در دست برساند، نه تنها بد نیست که یک بستر مناسب برای فرهنگسازی است.
«احضار شدگان» نیز گرایش به چنین روشی دارد. محور اصلی این فیلم، یکی از معضلات اجتماعی اخیر است که بین برخی از جوانان جامعه ما شیوع یافته است. قرص های روان گردان، یکی از محصولات جدید سوداگران مرگ در دنیای معاصر است که با حمایت دولتهای غربی در بین جوانان کشورهای مختلف، از جمله ایران ما توزیع می شوند. تاکنون سریال هایی درباره اثرات تخریبی این نوع قرص ها ساخته شده است، اما درعرصه سینما به جز چند مورد، چندان توجهی به این درد نشده است. نکته مثبت در مورد پرداخت به این مسئله دراین فیلم این است که بدون شعارزدگی و پندواندرز مخاطب، پیام را به شکلی غیرمستقیم منتقل می کند. به این ترتیب که حال و روز فردی به تصویر کشیده شده است که در اثر مصرف قرص های روان گردان، دچار وضعیت بغرنجی می شود. دراماتیزه کردن این اوضاع در قالبی پرجاذبه، همچون سینمای وحشت، اقدامی از سرهوشمندی است. فضای اسرارآمیز فیلم که به گونه ای خرق عادت تبدیل شده است، لایه هایی از اثرات مرگبار این موادمخدر استعماری را به نمایش گذاشته است. هرچند فیلمنامه اثر دارای حلقه هایی مفقوده است و در پاره ای موارد، تماشاگر به توهم بودن حوادث فیلم پی می برد.
● در حاشیه
فیلم «احضارشدگان» با واکنش های مختلفی روبرو شد. این فیلم چندان به مذاق رسانه های وابسته به گروهک های معاند نظام خوش نیامده است. از جمله این که سایت وابسته «روز آنلاین» در نقدی که برای این فیلم نوشته، بدون برشمردن ویژگی های فیلمفارسی «احضارشدگان» را هم اثری در این حوزه خوانده است.درهمین حال گروهی از دانشگاهیان و متخصصان نگاه آسیب شناسانه این فیلم را مورد تمجید قراردادند.
گروهی از روانشناسان، جامعه شناسان،محققان اجتماعی در نشستی به بررسی این فیلم پرداختند و در مجموع نوع برخورد فیلم را با معضل اعتیاد درست و مطابق با مطالعات و نتایج علمی خواندند.
همچنین در موردی استثنایی، فرماندهان نیروی انتظامی به فیلم پرداختند و از آن تعریف کردند. از جمله این که سردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی در مراسم افتتاح نمایش این فیلم گفت: این فیلم به خوبی پیامدهای منفی استفاده از موادمخدر صنعتی را به نمایش گذاشته است. به دلیل تاثیرات کار فرهنگی و سینمایی لازم است با زبان سینما و هنر به تبیین و تفهیم واقعیت زیانبار مواد روانگردان و توهم زا و اثرات خطرناک آنها پرداخت. همچنین سردار احمدرضا رادان، جانشین فرماندهی نیروی انتظامی نیز با انتشار یادداشت سرگشاده ای در مورد این فیلم نوشت: شاید بتوان گفت که این فیلم برای اولین بار با رویکردهای جدید و با تکیه بر مطالعات و تجربه های ملموس، فضایی تاثیرگذار، آگاهی بخش و هشدارگر را معرفی کرده است.
گفتنی است، فیلم «احضارشدگان» در سومین جشنواره فیلم پلیس به عنوان بهترین فیلم بلند سینمایی انتخاب شد.

امید صدرایی

منبع : روزنامه کیهان