نقش آگاهی و آگاه‌سازی در مصرف بهینه انرژی

آگاهی به عنوان یک مفهوم جامع‌تر نسبت به آموزش، علاوه بر دانش و مهارت، بینش افراد را هم شامل می‌شود با توجه به معنای آگاهی، افراد قبل از پذیرش هر عامل یا نقشی، باید بینشی مثبت نسبت به آن داشته باشند از آنجا که ارتباط آموزش و آگاه‌سازی عموم مردم جامعه خصوصا کودکان و زنان با مشارکت فعال آنان در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی بسیار مهم و ضروری است لذا بسیاری از مشکلات در فرهنگ مصرف ناشی از عدم آگاهی و آموزش مناسب مردم جامعه خصوصا آینده‌سازان فردا و مدیران خانه‌هاست. چرا که آگاهی از جمله ابزاری است که به وسیله آن می‌توان زمینه مشارکت اقشار مختلف جامعه را در تصمیم‌گیری برای حال و آینده فراهم نمود.
● نقش آموزش در جامعه
انسان‌‌ها به مهارت‌های جدید نیاز دارند و باید پیوسته یاد بگیرند تا بتوانند متناسب با نیاز زمانه خود عمل کنند. انسان‌‌‌ها باید فرصت برای یادگیری داشته باشند تا بتوانند مشارکت کنندگان واقعی در اهداف مورد نظر جامعه خویش باشند. با دادن اطلاعات بیشتر به افراد جامعه آنها در خود این نیاز را حس می‌کنند که در اهداف مورد نظر بیشتر بدانند و بهتر عمل کنند. بنابراین به جرائت می‌توان گفت مقوله آموزش از عمده عواملی است که تاثیر فزاینده‌ای در ارتقای بهره‌وری دارد.
آموزش می‌تواند سبب تغییر شخصیت افراد جامعه و جایگزینی‌ معیارها و خصوصیات مثبت در فرد شود. با آموزش افراد تربیت خواهند شد چرا که تربیت به آموزش سازمان یافته و پیوسته‌ای که به انتقال مجموعه‌ای از دانش‌ها، مهارت‌ها و هنجارها که برای کلیه فعالیت‌های زندگی ارزشمند است گفته می‌‌شود به نحوی که فرد آموزش دیده یا به عبارتی تربیت شده نه تنها با محیط وفق یابد بلکه بتواند در آن محیط دخل و تصرف کند و در نتیجه سبب رشد دائمی خود و اجتماع خویش گردد.
لذا فنون و راهبردهای بهره‌وری باید توسط نیروی انسانی آموزش دیده به کار گرفته شود تا جامعه را به سمت توسعه رهنمون سازد. عموما آموزش به عنوان ابزاری موثر در جهت توسعه کیفی نیروهای انسانی به شمار آمده و توسعه بهره‌وری به عنوان یک فرهنگ پایدار بر آموزش تکیه دارد.
امروزه گزینش یک استراتژی علمی و عملی در راستای اهداف جامعه تنها با پایه گذاری و اجرای یک برنامه‌ریزی جامع آموزشی و بنیان یک نظام علمی آموزشی در سطوح مختلف جامعه، بخش‌ها و سازمان‌های ذیربط واقعیت خواهد یافت.
برنامه‌ریزی منابع انسانی لازم است همراه با رشد سایر بخش‌های جامعه و تحول تکنولوژی در تمامی زمینه‌ها انجام پذیرد، بر محیط و مخاطب اثر گذاشته و از آنها اثر پذیرد. اما نکته‌ای که در برنامه‌های آموزشی حائز اهمیت است تجزیه و تحلیل هزینه و منفعت برنامه‌های آموزشی است که اگر برنامه های آموزشی مبتنی بر تجزیه و تحلیل پایه‌ریزی گردد و بر پایه آن منافع و هزینه‌های آن پیش‌بینی شود قطعا دارای اثربخشی بالایی خواهد بود
● نقش اطلاعات در موضوع هدف
اطلاعات نیز عامل کلیدی و بسیار تاثیرگذار بر رفتار مصرفی اقشار جامعه است. اطلاعات می‌تواند با ایجاد تغییر نگرش در افراد رفتار مصرفی آنان را تحت تاثیر قرار دهد به عبارتی اطلاعات می‌تواند به طور غیرمستقیم بر رفتار بهینه مصرف انرژی تاثیر گذارد. (کاتازوف ۱۹۸۷) اما قبل از ارائه اطلاعات و تغییر نگرش در افراد لازم است چهار اتفاق روانشناختی روی دهد:
۱) پیام اطلاعاتی باید چنان جذاب باشد که توجه مخاطبان را جلب و حفظ کند.
پژوهش‌های انجام شده دراین زمینه اعلام می‌کند: مردم مجذوب اطلاعات (شفافی) خواهند شد که از عینیت و ویژگی بالایی برخوردار باشد. ارائه اطلاعات باید به گونه‌ای باشد که مخاطبان بتوانند مستقیما با آن ارتباط برقرار کنند و همچنین بتواند سرعت تغییر ادراک مصرفی آنها را افزایش دهد.
۲) آنکه مردم باید اطلاعات را درک کنند. بنابراین اطلاعات باید کامل و دقیق باشد، چنین اطلاعاتی رفتار و تلاش‌های صرفه‌جویانه مردم را افزایش می‌دهد.
۳) آنکه مخاطبان باید به نحو مطلوبی اطلاعات را مورد ارزشیابی قرار دهند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد کارآمدی اطلاعات وابستگی مستقیم به صحت و اعتبار اطلاع دهنده آن دارد.
۴) آنکه اطلاعات باید به گونه‌ای باشد که قبل از آنکه مخاطب از سحر اطلاعات بیرون آید، آن را به یاد بسپارد.
اطلاعاتی که روشن، عینی و مشخص هستند بهتر در یاد مخاطبان می‌ماند.
● نقش یادگیری و شرایط آن
از طریق یادگیری، فرد با محیط خود آشنا می‌شود در مقابل محیط مقاومت می‌کند، محیط را تغییر می‌دهد و برای تامین احتیاجات خود از آن استفاده می‌کند. گاهی تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد و زمانی خویشتن را با آن منطبق و سازگار می‌سازد در واقع یادگیری فرایندی است که به وسیله آن رفتار موجود زنده در اثر تجربه و آموزش تغییر می‌کند. آموزش یادگیری، کلیه فعالیت‌های هدفمند مربی برای ایجاد یادگیری و کسب بینش‌های جدید در یادگیرنده (که به صورت یک کنش متقابل بین او یک یا چند یاد گیرنده جریان می‌یابد)‌ را شامل می‌شود.
از نظر جیمز براون فعالیت‌هایی هدفمند است که برای یادگیری صورت گیرد.
این فعالیت‌ها می‌توانند رو در رو باشند و یا به صورت غیرمستقیم مخاطب را تحت تاثیر قرار داده و به تغییر رفتار در او منجر شوند.

منبع : روزنامه رسالت