دختر شرق

من این زندگی را انتخاب نکردم بلکه این زندگی است که مرا انتخاب کرده است.
بی‌نظیر بوتو اولین فرزند ذوالفقار علی‌بوتو از مادری ایرانی‌الا‌صل در سال ۱۹۵۳ متولد شد. در دانشگاه‌های هاروارد آمریکا و آکسفورد انگلستان تحصیل کرد. دوبار نخست‌وزیر شد، با آصف‌علی زرداری فرزند حکیم علی‌زرداری از اعضای سابق مجلس ملی پاکستان (اصلیت طایفه زرداری از بلوچستان ایران است) ازدواج کرد و دارای سه فرزند (یک پسر و دو دختر) شد و در ششم دی‌ماه ۱۳۸۶ پس از عمری مبارزه در راولپندی در پی انفجاری انتحاری به سرنوشت پدر و برادر خود گرفتار آمد و کشته شد. خانواده بوتو مانند خانواده نهرو و گاندی در هند یکی از مشهورترین خاندان‌های سیاسی در آسیا و بلکه جهان به شمار می‌روند.ذوالفقار علی‌بوتو در اوایل دهه ۷۰ میلا‌دی نخست‌وزیر پاکستان بود. <دولت وی را می‌توان از معدود دولت‌های غیرنظامی پاکستان پس از استقلا‌ل این کشور دانست که با کودتای نظامی ژنرال ضیاءالحق در پنجم جولا‌ی ۱۹۷۷ سرنگون و در ساعات اولیه صبح چهارم آوریل ۱۹۷۹ در زندان مرکزی راولپندی توسط دولت نظامی اعدام شد. بدین‌سان زندگی سیاسی جدی و تاثیرگذار دختر نخست‌وزیر فقید آغاز می‌شود. بی‌نظیر بوتو زنی شجاع بااراده‌ای پولا‌دین، مبارزی آرمانخواه و مردمی و سیاستمداری هوشمند بود که در کشوری با درگیری‌ها و تضادهای مستمر قومی، اسلا‌م‌گرایی افراطی، تروریسم، نفوذپذیری مرزها، مواد مخدر، جمعیت رو به رشد، عقب‌ماندگی اقتصادی و... چنان خوش درخشید که در مرگ او همه آزادیخواهان جهان متاثر شدند. بی‌شک بی‌نظیر از شناخته‌شده‌ترین رهبران زن در جهان به حساب می‌آید. به درستی می‌توان گفت بی‌نظیر، بی‌نظیر بود.
او خود را یک بانوی پاکستانی مسلمان معرفی می‌کرد که دارای مسوولیتی دشوار است. اولین زن مسلمانی بود که نخست‌وزیر شد و توانست به عنوان نخست‌وزیر ضمن حکومت کردن رفته‌رفته قلوب مردان و زنان پاکستان را نیز اشغال کند.بی‌نظیر اسلا‌م را دین تحمل و شکیبایی و کثرت‌گرایی می‌دانست و از برداشت‌های نادرست افراطیون و تروریست‌ها از این دین ارزشمند نگران بود.وظیفه خود را به‌عنوان یک زن مسلمان سیاستمدار، برآوردن و توجه به پیشرفت و توسعه ارتباطات و تعلیم و تربیت و نوآوری در پاکستان می‌دانست. بی‌نظیر خود را مبارزی می‌دانست که وظیفه دارد برای رسیدن به آزادی و عدالت اجتماعی در همه حال مبارزه کند.
بی‌نظیر دموکراسی را تنها راه نجات ملت پاکستان و مسلمانان در همه کشورهای اسلا‌می می‌دانست و برای رسیدن به آن مبارزه می‌کرد. بیلا‌وآل فرزند بی‌نظیر می‌گوید: <مادرم همیشه می‌گفت دموکراسی بهترین انتقام است.> در تمام دوران زندگی سیاسی بی‌نظیر با دیکتاتوری و استبداد مبارزه کرد.بوتو زنی تشکیلا‌تی با تفکری حزبی و وفادار به مرام حزب در همه دوران‌ها بود. در چارچوب تشکیلا‌ت حزب مبارزه خود را سامان داده بود و حرکت می‌کرد و با تمام وجود برای ماندگاری و انسجام تشکیلا‌تی و توسعه حزب مردم پاکستان که خود رهبر آن بود تلا‌ش کرد.
دیدگاه‌های خود را بر حزب از راه‌های غیردموکراتیک تحمیل نکرد و تصمیم‌های حزب را در همه حال پذیرفت.
بی‌نظیر برای قوه قضاییه مستقل تلا‌ش کرد، نظام قضایی و اجرایی را در دوره نخست‌وزیری خود از یکدیگر تفکیک کرد و اساس یک قوه قضاییه مستقل را بنیاد نهاد.بی‌نظیر برای تحقق دموکراسی و نهادینه‌کردن آن در جامعه تلا‌ش بسیار کرد. در دوران نخست‌وزیری او بود که بسیاری از ممنوعیت‌های رژیم نظامی ضیاءالحق برداشته شد. اتحادیه‌های کارگری مجددا فعال شدند، شروط و ممنوعیت عملکرد آزادانه سازمان‌های غیردولتی ازجمله گروه‌های حقوق بشر و زنان برداشته شد (مخالفان معتقد بودند که این گروه‌ها جاسوسان غربند.) چاپ آزاد، باز و بدون سانسور در رسانه الکترونیکی احیا شد و برای اولین‌بار رسانه ملی بدون سانسور فعالیت خود را آغاز کرد.
بی‌نظیر با حضور نظامیان در قدرت مخالف بود و تمام تلا‌ش خود را در این راه به کار گرفت. نیروهای دموکراتیک در پاکستان همواره ترس متوسل شدن ارتش به کودتا به بهانه برقراری نظم و امنیت و مبارزه با فساد با هدف عزل دولت‌های منتخب را در دل داشته‌اند.
بی‌نظیر می‌گوید: <درست ۱۳ سال پس از کودتایی که پدرم را سرنگون کرد، دیدم نیروهای ارتش یک بار دیگر خانه نخست‌وزیر را محاصره کرده‌اند.>بی‌نظیر که نسبت به شکل‌گیری طالبان و گسترش تروریسم در افغانستان و پاکستان همیشه هشدار می‌داد و سیاست غرب بالا‌خص آمریکا در این زمینه را سرزنش می‌کرد، می‌گوید: <با ناراحتی به رئیس‌جمهور بوش گفتم، آقای رئیس‌جمهور متاسفم ما هیولا‌هایی را خلق کرده‌ایم که در آینده گریبان ما را خواهد گرفت... پیشگویی‌ای که متاسفانه درست از آب درآمد.>
هیولا‌یی که فرزند محبوب پاکستان و دختر شایسته شرق را نیز قربانی خود کرد.بی‌نظیر اگرچه متعلق به پاکستان است و در این کشور متولد شد، مبارزه کرد و کشته شد اما بی‌شک نگرانی‌های او و دغدغه‌هایش، دغدغه و نگرانی همه آزادیخواهان و نیروهای دموکراتیک در کشورهای مسلمان است و شاید رمز این همه شهرت بی‌نظیر در کشورهای مسلمان همین مشترکات او با ایشان است. مشترکاتی که بی‌نظیر جان خود را بر سر به دست آوردن آنها گذاشت.هرچند بی‌نظیر بوتو نماند تا ثمره دور جدید مبارزات خود بعد از هشت سال تبعید را به چشم ببیند اما آنچه در پاکستان امروز اتفاق افتاده بی‌شک نتیجه و ثمره مبارزات خستگی‌ناپذیر این بانوی قهرمان است. روحش شاد.

حسن رنجبر

منبع : روزنامه اعتماد ملی