تقویم تاریخ پزشکی شهریورماه

▪ ۱شهریور
حسین پسر عبدا...، معروف به شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا، در چنین روزی، ۱ شهریور ۳۵۰ خورشیدی در بخارا دیده به جهان گشود. بوعلی سینا، دانشمند، فیلسوف، پزشک و یکی از چند شخصیت اول علمی تاریخ ایران است. او ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته‌ که بیشتر آن‌ها در زمینه پزشکی و فلسفه ‌است. مهم‌ترین کتاب‌های او عبارتند از «شفا» در فلسفه و منطق و «قانون» در پزشکی. کار بزرگ ابن‌سینا، جمع‌آوری و منظم‌سازی تمام علوم پیش از زمان خودش بود. جرج سارتون او را مشهورترین دانشمند سرزمین‌های اسلامی می‌داند و ویل دورانت می‌گوید او یکی از معروف‌ترین‌ها در همه زمان‌ها و مکان‌ها و ملت‌ها است. زادروز ابن‌سینا، روز پزشک نامگذاری شده است.
▪ ۳شهریور
امروزه چرخه متابولیسم کربس را دانشجویان گروه پزشکی در همان ترم اول تحصیل یاد می‌گیرند. چرخه اسید سیتریک یا کربس، مسیر اصلی فرایند اکسیداسیون داخل سلولی، به نام بیوشیمیدان انگلیسی یعنی سرهانس آدولف کربس نامگذاری شده که در چنین روزی، ۲۵ آگوست ۱۹۰۰ به دنیا آمد. کربس به خاطر کشف این چرخه فرایندهای شیمیایی سلولی، جایزه نوبل پزشکی ۱۹۵۳ را گرفت.
▪ ۴شهریور
چارلز ریشه، فیزیولوژیست فرانسوی و برنده جایزه نوبل پزشکی در ۲۶ آگوست ۱۸۵۰ به دنیا آمد. اهمیت ریشه در تاریخ پزشکی به خاطر تحقیقات او در مورد آنافیلاکسی است. آنافیلاکسی واژه‌ای است که نخستین بار خود ریشه برای واکنش‌های حساسیتی شدید و کشنده که در تزریق‌های دوم یک آنتی‌ژن خاص پدید می‌آمد، به کار برد.
▪ ۵ شهریور
محمد زکریای رازی، پزشک، فیلسوف و شیمیدان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینه پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) در جهان شناخته می‌شود، در چنین روزی، ۵ شهریور ۳۸۳ خورشی دی در ری متولد شد. رازی کشفیات بسیار زیادی دارد. او برای نخستین بار در تاریخ اسید سولفوریک، اسید کلریدریک و اسید سیتریک را استخراج کرد و از سوزاندن زرنیخ، اکسید آرسنیک یا مرگ موش فراهم کرد. با ترکیب سرکه و مس، استات مس یا زنگار را تهیه کرد که با آن‌، زخم‌ها را شستشو می‌داد. رازی نخستین پزشکی است که داروهای سمی‌ آلکالوییدی ساخت و از آن‌ها برای درمان بیمارانش بهره گرفت. روز تولد رازی، روز داروساز است.
▪ ۶شهریور
سر گادفری هانسفیلد، مهندس الکترونیک انگلیسی و مبدع روش تصویربرداری CT scan در این روز، در سال ۱۹۱۹ متولد شد. هانسفیلد به همین دلیل جایزه نوبل پزشکی ۱۹۷۹ را برد. او ۳ سال پیش درگذشت.
▪ ۹شهریور
هرمان لودویک فردیناند فون هلمهولتز دانشمند آلمانی که تحقیقات فراوانی در زمینه فیزیولوژی، الکترودینامیک، ریاضیات، اپتیک و هواشناسی انجام داده است، در روز ۳۱ آگوست ۱۸۲۱ به دنیا آمد. فون هلمهولتز در سال ۱۸۵۰ سرعت هدایت جریان عصبی در طول یک عصب را اندازه‌گیری کرد و در ۱۸۵۱ افتالموسکوپ را ساخت. او عملکرد حلزون در گوش داخلی را کشف و تئوری یونگ را در زمینه دید رنگی تکمیل کرد.
▪ ۱۰شهریور
کارل ارگوست فولکر، شیمیدان آمریکایی که تحقیق او در مورد ویتامین‌ها منجر به جدا‌سازی و استخراج ویتامین B۱۲ شد، ۱ سپتامبر ۱۹۰۶ به دنیا آمد.
▪ ۱۱شهریور
ویلیام هنری، پزشک و شیمیدان انگلیسی و تنظیم‌کننده قانونی در جذب گازها که به نام او قانون هنری خوانده می‌شود، در چنین روزی به سال ۱۸۳۶ درگذشت.
▪ ۱۲شهریور
۳ سپتامبر ۱۶۴۳؛‌ لورنزو بلینی، پزشک و آناتومیست معروف ایتالیایی در این روز به دنیا آمد. بلینی، مجاری ترشحی و جمع‌آوری‌کننده ادرار (که امروزه مجاری بلینی خوانده می‌شود) را توصیف و تشریح کرد. بلینی در ۲۰سالگی نتایج تحقیقاتش را منتشر کرد و باقی عمر را صرف متقاعد کردن کلیسا برای اجازه بحث در مورد کلیه کرد.
▪ ۱۶شهریور
۷ سپتامبر ۱۸۸۸ برای نخستین بار کودکی در دستگاه انکوباتور قرار داده شد. این نوزاد (ادیت النو مک‌لین)، اهل نیویورک بود و وزنی معادل ۱۱۰۰ گرم داشت. دستگاه انکوباتور اولیه که تحت نظارت دکتر آلن توماس و ویلیام دمینگ ساخته شد، مکعبی با طول و عرض ۱۰۰ سانتی‌متر و ارتفاع۱۳۰ سانتی‌متر بود که از دو بخش تشکیل می‌شد و یک بخش آن حاوی ۱۵ گالن آب بود.
▪ ۱۷شهریور
جان فرانکلین اندرز، ویروس‌شناس و باکتری‌‌شناس آمریکایی و از برندگان جایزه نوبل پزشکی، چنین روزی در ۸ سپتامبر ۱۹۸۵ درگذشت. این جایزه به دلیل موفقیت در کشت ویروس فلج‌ اطفال در بافت‌های غیر عصبی در شرایط آزمایشگاه به او و یک دانشمند دیگر اعطا شد. این موفقیت، راه را برای ساخت واکسن فلج‌ اطفال هموار کرد.
▪ ۱۸شهریور
لوییجی گالوانی پزشک و فیزیکدان ایتالیایی، ۹ سپتامبر ۱۷۳۷ در شهر بولونیا به دنیا آمد. گالوانی کسی بود که به وجود نیروی الکتریکی در سلول‌های عضلانی و عصبی پی برد. کشف او منجر به ساخت پیل الکتریکی ولتا شد. گالوانی از پیشگامان پزشکی زنان هم هست.
▪ ۱۹شهریور
سر توماس سیدنهام، مشهور به «بقراط انگلیس» در چنین روزی، ۱۰ سپتامبر ۱۶۲۴ متولد شد. سیدنهام از پایه‌گذاران اپیدمیولوژی و طب بالینی است. او تب مخملک را نامگذاری کرد و تشخیص داد که این بیماری از سرخک متفاوت است. سیدنهام بیماری «رقص سنت‌ویتوس» را نیز شرح داد که امروزه به نام «کره سیدنهام» شناخته می‌شود. او از نخستین کسانی بود که از آهن در درمان کم‌خونی فقر آهن استفاده کرد. رساله او در مورد بیماری نقرس (تحریر در ۱۶۸۳) یک شاهکار به شمار می‌آید؛ و جز این‌ها سیدنهام به انسان‌دوستی و اخلاق‌گرایی نیز شهرت دارد. روی سنگ قبر سیدنهام نوشته‌اند: «پزشکی در تمام زندگی بزرگوار.»
▪ ۲۰شهریور
۲۷ سال قبل از فرو ریختن برج‌های سازمان تجارت جهانی در آن ۱۱ سپتامبر معروف، دولت آمریکا کودتایی را ترتیب داد که ملتی دیگر را سوگوار کرد. در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳ با طراحی سیا علیه سالوادور آلنده، رئیس‌جمهور شیلی کودتا شد و آگوستو پینوشه، یکی از بدنام‌ترین دیکتاتورهای تاریخ به قدرت رسید. آلنده پزشک بود و محبوب مردم.
▪ ۲۱شهریور
۱۲ سپتامبر ۱۹۱۵ یکی از زندانیان شرکت‌کننده در مطالعه گلدبرگر دچار ضایعات پوستی بیماری پلاگرا شد. این مطالعه توسط دکتر ژوزف گلدبرگر و روی ۱۲ زندانی داوطلب زندان ایالتی می‌سی‌سی‌پی انجام شد. این افراد تحت یک رژیم غذایی کم‌پروتئین به مدت چند ماه قرار گرفتند. بروز بیماری در این زندانی، گلدبرگر را مطمئن ساخت که بیماری پلاگرا یک بیماری تغذیه‌ای است. زندانی‌های شرکت‌کننده در مطالعه مورد عفو قرار گرفتند و آزاد شدند.
▪ ۲۲شهریور
هانس کریستین یواخیم گرم، آسیب‌شناس و فارماکولوژیست دانمارکی که روش رنگ‌آمیزی گرم را ابداع کرد، در چنین روزی، ۱۳ سپتامبر ۱۸۵۳ به دنیا آمد.
▪ ۲۳شهریور
ایوان پتروویچ پاولوف فیزیولوژیست معروف روس، در ۱۴ سپتامبر ۱۸۴۹ متولد شد. پاولوف و سگش از پایه‌گذاران و پیشگامان تحقیقات روان‌شناسی به شمار می‌آیند. به ‌خاطر کشف مفهوم «واکنش شرطی» پاولوف جایزه نوبل پزشکی ۱۹۰۴ را برد.
▪ ۲۴شهریور
گیوم بنجامین آمان دوشن، نورولوژیست فرانسوی، روز ۱۵ سپتامبر ۱۸۷۵ درگذشت. دوشن چندین اختلال عصبی- عضلانی را برای نخستین بار شرح داد و روش‌های تشخیصی و درمانی برای این اختلالات مطرح کرد. از جمله توصیف بیماری تابس دورسالیس سال ۱۸۵۸ برای نخستین بار توسط دوشن انجام شد.
▪ ۲۵شهریور
شهریار، غزلسرای بزرگ معاصر ۲۵ شهریور ۱۳۷۸ درگذشت.
سیدمحمدحسن بهجت تبریزی که همه به نام «شهریار» می‌شناسیمش، ابتدا دانشجوی پزشکی بود اما در سال آخر تحصیل، طی ماجرایی معروف، درس را کنار گذاشت و شاعری پیشه کرد. غزل «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا» مربوط به همان ماجرا است.
▪ ۲۹شهریور
۲۰ سپتامبر ۱۹۶۰ میلادی، ارنست ویلیام گودپاسچر، محقق و آسیب‌شناس و کاشف واکسن بیماری اوریون درگذشت. جدا از تحقیقات فراوان در زمینه ویروس‌شناسی که منجر به جدا‌سازی و تسهیل فرایند تولید واکسن تعداد از بیماری‌های ویروسی گردید، گودپاسچر به دلیل توصیف یک بیماری ناشایع کلیوی- ریوی (بیماری گودپاسچر) در ۱۹۱۹ میلادی شهرت دارد.
▪ ۳۱شهریور
چنین روزی، ۲۲ سپتامبر ۱۹۷۰، آلیس هامیلتون، پاتولوژیست آمریکایی و از بنیان‌گذاران پزشکی صنعتی درگذشت. هامیلتون که سمت بازرس ویژه هیأت عالی کار آمریکا را بر عهده داشت، نخستین کسی بود که به بررسی تأثیرات سمی سرب، رنگ‌های آنیلینی، اسید پیکریک، آرسنیک، مونوکسید کربن و بسیاری از سموم صنعتی دیگر بر کارگران و عموم مردم پرداخت. خود خانم هامیلتون ۱۰۱ سال عمر کرد

منبع : مجله نظام پزشکی