پول‌شویی و آثار و پیامدهای آن

به طور کلی پول‌شویی عبارت است از هر نوع عمل یا اقدام به عمل برای مخفی کردن یا تغییر ظاهر دادن هویت عواید نامشروع، به طوری که وانمود شود که از منابع قانونی سرچشمه گرفته‌اند. به عبارتی پول‌شویی فرایندی است که طی آن شکل، مبدأ، مشخصات، نوع، افراد ذی‌نفع یا مقصد نهایی پول‌های آلوده تغییر می‌کند. تدابیر اعمال شده در بازارهای مالی پیشرفته، برای شناسایی و تعقیب موارد پول‌شویی، فعالیت تبهکارانه را به بازارهای کمتر توسعه یافته (از نظر نظام مالی) سوق داده است. اگر با فعالیتهای پول‌شویی مقابله نشود، می‌تواند نظام مالی را فاصد و کوشش‌های توسعه را در بازارهای نوپا زمین‌گیر کند. پول‌شویی اغلب شامل سلسله پیچیده‌ای از معاملات است؛ اما عموماً شامل سه مرحله اساسی می‌باشد: مرحله اول جایگذاری؛ تزریق پول‌های کثیف به سیستم پولی و مالی مرحله دوم لایه‌چینی؛ جداسازی رابطه بین عواید غیرقانونی با مبدأ یا فعالیت‌های موجود آنها مرحله سوم یکپارچه‌سازی؛ دادن ظاهر قانونی به ثروت حاصل از عواید غیرقانونی آثار اقتصادی پول‌شویی عبارتند از: اخلال و بی‌ثباتی در اقتصاد - کاهش درآمد دولت - کاهش کنترل دولت بر سیاست‌های اقتصادی - تغییر جهت سرمایه‌گذاری‌ها و خروج سرمایه‌ها از کشور تضعیف امنیت اقتصادی - تضعیف بخش خصوصی - ایجاد وانعی برای خصوصی‌سازی - تضعیف یکپارچگی و تمامیت بازارهای مالی - تأثیر منفی بر نرخ بهره و ارز - افزایش ریسک اعتباری . علاوه بر آن پول‌شویی باعث انتقال قدرت اقتصادی از بازار، دولت و شهروندان به مجرمان و سازمان‌های متخلف می‌گردد. قدرت اقتصادی منتقل شده به سازمان‌ها و اشخاص مجرم آثار مخربی بر همه ارکان و اجزای جامعه دارد. در مجموع پدیده پول‌شویی می‌تواند با آلوده‌کردن و بی‌ثباتی بازارهای مالی، ارکان سیاسی، اقتصادی و بنیان‌های اجتماعی را به خطر اندازد. به طور کلی، نکته مشترک تمامی اقدامات بین‌المللی انجام یافته برای مبارزه با پول‌شویی، توجه به پول به عنوان مهمترین عامل انگیزشی تمامی انواع جرایم مزبور تا حدود زیادی به جلوگیری از بهره‌مند شدن بزهکاران از منافع فعالیتهای بزهکارانه بستگی دارد. دو دیدگاه متفاوت در این باره در دو حالت حدی نگرش اروپایی و نگرش آمریکایی قابل شناسایی است. نگرش اروپایی، بانکها و سایر نهادهای مالی را در ارزیابی موارد مشکوک آزاد می‌گذارد؛ مشروط بر آنکه موارد مزبور و مرتبط با عملیات پول‌شویی به مقامات ذی‌صلاح اعلام گردد. اما در سوی دیگر، نگرش آمریکایی نهادها و مؤسسات مزبور را وادار می‌سازد که اطلاعات مربوط به هر گونه نقل و انتقال یا دادوستد بیش از ده هزار دلار را افشا کنند. به طور کلی در ایران فراهم آوردن زمینه‌های قانونی، مقرراتی و اجرایی لازم برای شناسایی و انسداد مجاری نفوذ پول‌های کثیف به شبکه مالی رسمی اقتصاد ملی از اهمیتی اساسی برخوردار است. در این مقاله، مهمترین حوزه‌های ایمن‌سازی اقتصاد ملی در برابر آسیب‌های ناشی از ورود پول‌های کثیف به بخش رسمی کشور معرفی شده است.

نویسنده: رهبر فرهاد

منبع : دوفصلنامه تحقیقات اقتصادی