جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

رعایت کالیبراسیون وظیفه هر آزمایشگاهی است


رعایت کالیبراسیون وظیفه هر آزمایشگاهی است
با گسترش فناوری تجهیزات پزشکی، بیمارستان ها و مراکز درمانی خود را به انواع مدل ها و مارک های تجهیزات پزشکی مجهز کرده اند و هر یک از این دستگاه ها بنا بر کاربردهای گوناگون خود در گوشه ای از مرکز قرار گرفته است. ‌
با توجه به تنوع این تجهیزات و گستردگی رو به افزایش کاربرد آن ها در بخش های مختلف، به خاطر سپردن اطلاعات مرتبط با آن ها امری بسیار دشوار به نظر می رسد. حال تصور کنید یک مدیر مجبور باشد علاوه بر به خاطر سپردن اطلاعات کلی دستگاه ها، وضعیت کالیبراسیون، تعمیرات و نگهداری آن ها را نیز به شیوه های سنتی ثبت کند و در این بین یکی از مدیران ارشد از وی گزارش موجودی یا مثلا گزارش هزینه های تعمیرات دو ماه گذشته را بخواهد.
در چنین شرایطی، زمانی که صرف می شود تا اطلاعات مربوط از بایگانی ها استخراج و سپس محاسبات مرتبط انجام شوند بسیار زیاد خواهد بود. حتی ممکن است متوجه شوند که برخی از گزارش ها ناقص هستند یا دیرتر از موعد مقرر تهیه شده اند و باید پیگیر دریافت اطلاعات از بخش ها نیز باشند. ‌چنین مدیری ضمن آنکه انرژی زیادی را صرف این مساله می کند، از کارهای اصلی خود که ساماندهی وضعیت تجهیزات پزشکی مراکز زیرمجموعه است باز می ماند و راندمان عملکرد وی کاهش چشمگیری پیدا می کند. ‌
مسلما مراکز درمانی، بدون تجهیزات پزشکی مناسب و در دسترس، به طوریکه همیشه قابل استفاده باشد و جایگزین آماده به کار داشته باشد معنی پیدا نمی کنند. در اختیار نداشتن شناسنامه و نگهداری یک دستگاه موجب پایین آمدن قابلیت اطمینان آن می شود ومدیر مجموعه را دچار سردرگمی کرده و او را مجبور می کند که تصمیمات اشتباه یا حتی پرهزینه اتخاد کند.
در یک سیستم مدیریتی از هم گسیخته که مدارک دستگاه ها در جاهای مختلف بایگانی می شوند و به سوابق تعمیرات، قطعات جانبی، کالیبراسیون ونگهداری پیشگیرانه آن ها به طور یکپارچه دسترسی وجود ندارد، مدیر نمی تواند روند های حیاتی کالیبراسیون را به طور پیوسته و منظم پیگیری کند، در نتیجه طول عمر دستگاه کاهش می یابد و احتمال در دسترس نبودن به موقع آن در مکان و زمان لازم به شدت پایین می آید. متاسفانه با وجود هزینه های سنگین تاکنون برنامه ریزی دقیقی برای مدیریت تجهیزات پزشکی ، خصوصا نگهداری مناسب تجهیزات پزشکی به صورت اجرایی صورت نگرفته است. تا آنجا که حتی مراکز درمانی از میزان خسارت به عمل آمده به علت فقدان نگهداری صحیح تجهیزات پزشکی، کمبود لیست های کنترلی و دستورالعمل های مناسب که منجر به استفاده نادرست و در نهایت تعمیرات غیرقابل پیش بینی مکرر و خواب دستگاه شده است، اطلاع دقیق ندارند. ‌
‌ معمولا از کار افتادگی دستگاه ها می تواند پیامدهای نامطلوب زیادی را به همراه داشته باشد که در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره می شود:
▪ بیکاری نیروی انسانی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم
▪ کاهش یا توقف فعالیت ها و خدمات بیمارستانی
▪ نارضایتی مراجعه کنندگان و تخریب روحیه کاربران دستگاه ها
رکود یا از بین رفتن سرمایه مراکز درمانی و در نهایت ایجاد ضرر به واسطه از بین رفتن سرمایه های ملی‌
‌ لزوم توجه به مسائل محافظت فنی از دستگاه ها و برقراری سیستم منظمی که با مدیریتی متشکل، به امور نگهداری دارایی های فیزیکی ( شامل ماشین آلات تولیدی، تجهیزات تاسیسات و ساختمان ها و ... ) رسیدگی کند هم اکنون در جهان پزشکی به حد کافی احساس می شود. در جهت بهبود بازدهی تولیدی و کارایی تجهیزات ، لازم است فعالیت های مدیریت فنی ( تروتکنولوژی ) در مراحل طراحی، ساخت ، نصب و راه اندازی و بهره برداری در سیستم های پزشکی به عنوان یک بخش اساسی و بنیانی مورد ملاحظه قرار گیرند.
اهمیت تجهیزات در سه بخش تشخیص، مراقبت و درمان بیماران سبب شده است که بخش زیادی از بودجه مراکز درمانی به خرید تجهیزات پزشکی از داخل و عمدتا خارج از کشور، اختصاص یابد، به طوری که طبق تحقیقات انجام شده و اطلاعات به دست آمده می توان گفت بالغ بر ۵۰۰۰ میلیارد تومان تجهیزات پزشکی، آزمایشگاهی، دندانپزشکی و بیمارستانی در کشور وجود دارد‌. متاسفانه با وجود هزینه های سنگین تاکنون برنامه ریزی دقیقی برای مدیریت تجهیزات پزشکی و نگهداری مناسب آن ها به صورت اجرایی صورت نگرفته است. ‌
● مفهوم نگهداشت پیشگیرانه وPM‌
لغت‌PM‌ که مخفف ‌Proventive Maintenance‌ است، به معنی تعمیرات یا نگهداری پیشگیرانه به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که در جهت افزایش کارایی و به تاخیر انداختن بازه زمانی تعمیرات تجهیزات پزشکی اجرا می شود. این فعالیت ها شامل کنترل، بازرسی و بازبینی دوره ای کمی و کیفی دستگاه، بررسی وضعیت عملکرد آن، بررسی صحت و دقت خروجی های دستگاه ( تست کالیبراسیون )، بازبینی ایمنی جهت به حداقل رساندن خطرات ناشی از عیوب دستگاه به منظور حفظ جان بیمار و پرسنل و انجام فعالیت هایی از قبیل تمیز کاری، روغن کاری یا تعویض قطعاتی که دچار مشکل هستند، می شود. ‌
● سیستم نگهداشت پیشگیرانه( ‌Perventive Maintenance‌ )
کلیه فعالیت های مرتبط با نگهداری و تعمیرات تجهیزات پزشکی به گونه ای خاص و کلیه ماشین آلات صنفی به صورت عام در چارچوب واژه ترو تکنولوژی قابل تعریف است. تکنولوژی بر گرفته از ترکیب کلمه یونانی ‌"terin"‌ به معنای <حفاظت> و کلمه ‌technology"‌" به معنای <دانش فنی> است. آنچه که باعث شده علم ترو تکنولوژی در سال های اخیر در صنایع مختلف مطرح و به صورتی جدی دنبال شود لزوم پاسخگویی به دو سوال زیر است :
۱) تجهیزات چگونه طراحی و تولید شوند که عمر اقتصادی‌ بیشتری داشته و بتوان به راحتی با هزینه کم آن ها را نگهداری و تعمیر کرد ؟ ‌
۲) در دوران بهره برداری از تجهیزات چگونه عمل شود که تجهیزات خرابی کمتری داشته و سرعت فرسودگی آن ها قابل کنترل و در حد و مرز اقتصادی قرار گیرد ؟
بنابراین در یک نگاه تروتکنولوژی دانش فنی است که از ترکیب فعالیت های مدیریتی، مالی، مهندسی و سایر اموری که در راستای تامین هزینه های یک سیکل عمر اقتصادی بر روی دارائی های فیزیکی اعمال می شود تشکیل شده است . تعمیرات و نگهداری در جهت افزایش کارایی و به تعویق انداختن بازده زمانی تعمیرات تجهیزات پزشکی اجرا می شود، این فعالیت ها شامل کنترل، بازرسی، بازبینی دوره های کمی و کیفی‌دستگاهPM(‌ برای هر دستگاهی معنی پیدا می کند ) ، بررسی وضعیت عملکرد آن، بررسی صحت و دقت خروجی های دستگاه ( تست کالیبراسیون)، بازبینی ایمنی جهت به حداقل رساندن خطرات ناشی از عیوب دستگاه به منظور حفظ جان افراد ( بیمار و پرسنل ) و انجام فعالیت هایی از قبیل تمیزکاری و روغن کاری یا تعویض قطعاتی که دچار مشکل هستند می شود. ‌
● فعالیت های نگهداری پیشگیرانه
این فعالیت ها به دو صورت انجام می شوند، کمی و کیفی .
▪ فعالیت های کمی: اندازه گیری پارامترهای مختلف و بررسی صحت و دقت آن ها ( مانند تست نشستی و ... .)
▪ فعالیت های کیفی: بازرسی و بازبینی عینی و بصری تجهیزات .
●‌ پیامدهای عدم نگهداری تجهیزات پزشکی
بیکاری نیروی انسانی ( متخصصین تجهیزات پزشکی و ... ) به صورت مستقیم یا غیر مستقیم
کاهش یا توقف فعالیت ها و خدمات بیمارستانی
نارضایتی مراجعه کنندگان و تخریب روحیه کاربران تجهیزات پزشکی
رکود یا از بین رفتن سرمایه مراکز درمانی و در نهایت ایجاد ضرر به واسطه از بین رفتن سرمایه های ملی
ضرورت پیاده سازی سیستم نگهداری پیشگیرانه و بازرسی تجهیزات پزشکی در مراکز درمانی
● نگهداشت تجهیزات پزشکی از دیدگاه اقتصادی
بهره وری موثر و استفاده بهینه از تجهیزات پزشکی، اهمیت فراوانی در ارتقای راندمان اقتصادی و کارایی فنی مراکز درمانی خواهد داشت که تحقق آن در راستای اهمیت به مهندسی تجهیزات پزشکی ممکن خواهد بود. ‌
● نگهداشت تجهیزات پزشکی از دیدگاه فرهنگی
مسئولین باید فرهنگ نگهداری و نگهداشت از سیستم ها و تجهیزات را در سیستم و مراکز درمانی ایجاد کنند . فرهنگ نگهداری از تجهیزات و سیستم ها باید جایگزین فرهنگ تعمیرات شود که البته از این راهکار جهت کاهش هزینه نیز استفاده می شود. ‌
مقوله جلوگیری از ضایعات در تجهیزات پزشکی از مهم ترین رسالت های متخصصین مهندسی تجهیزات پزشکی است. در برنامه ریزی جهت نگهداری صحیح تجهیزات پزشکی به منظور افزایش عمر آن ها و تعمیرات این تجهیزات ، آنچه اهمیت دارد سیستم کنترل کارکرد دستگاه، کنترل و سرویس دوره ای است. ‌
جایگزین کردن سیستم نگهداری به جای تعمیرات گام مهمی در نیل به استفاده مطلوب از تجهیزات پزشکی است. بدیهی است هر چه میزان و درجه فعالیت های نگهداری افزایش یابد، هزینه مربوطه افزایش پیدا می کند. ‌
● فعالیت های نگهداری پیشگیرانه
▪ فعالیت های کیفی
در فعالیت های کیفی بیشتر به بازرسی و بازبینی عینی و بصری تجهیزات پرداخته می شود ، به عنوان مثال بازبینی نمایشگرها و نشانگرهای دستگاه و حصول اطمینان از عملکرد صحیح آن ها، بازبینی کابل برق و حصول اطمینان از عدم نشتی جریان از طریق آن و ... قابل انجام است. ‌
▪ فعالیت های کمی
در فعالیت های کمی، بیشتر اندازه گیری پارامترهای مختلف و بررسی صحت و دقت آن ها مد نظر است. به عنوان مثال تست خروجی دستگاه، تست میزان نشتی جریان بدنه دستگاه، تست مقاومت زمین و ... انجام می شود. ‌
● ضرورت پیاده سازی(‌pm‌) نگهداشت تجهیزات پزشکی در کشور
▪ وجود سرمایه تجهیزات پزشکی ( بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان )
▪ محدودیت منابع در کشور
▪ هزینه های بسیار بالای تجهیز هر تخت بیمارستانی در کشور
▪ نتایج مثبت پیشنهاد پیاده سازی این امر در کشورهای پیشرفته
▪ هزینه های گزاف خرید تجهیزات پزشکی
▪ ضرورت و لزوم انجام کالیبراسیون تجهیزات پزشکی
مطالعه در بیمارستان های کشورهای مختلف وجود نظام قانونمند و منسجم کالیبراسیون در فرایند درمان را تایید می کند. به طور کلی کالیبراسیون تجهیزات پزشکی واژه ای است که به همراه خود اطمینان متقابل پزشک و بیمار را به ارمغان می آورد. موضوع نگران کننده آن است که در بسیاری از موارد، اطلاعات حاصل از دستگاه ها اساس و بنیان مسیر درمانی پزشک را مشخص می کند و چه بسا انتخاب نادرست شیوه درمان و به کارگیری روش های سعی و خطا از همان اطلاعات نادرست اولیه شکل می گیرد. با توجه به طیف گسترده تجهیزات پزشکی، کالیبراسیون تنها برای تجهیزات پیشرفته مفهوم پیدا نکرده و حتی وسایل ساده اولیه را نیز در بر می گیرد. ‌
متاسفانه سالانه شاهد هدر رفتن مقادیر بسیار زیادی از سرمایه های ملی و منابع کشور هستیم و وزارت بهدا شت در خصوص تجهیز بیمارستان ها و سایر مراکز درمانی جهت رفاه حال هموطنان هزینه های زیادی را متحمل می شود .
● فواید اجرای نگهداشت پیشگیرانه
▪ تجهیزات پزشکی
ـ افزایش عمر تجهیزات موجود در مراکز درمانی
ـ کاهش هزینه های ناشی از تعمیرات
ـ دست یابی به سیستم مدون گزارش گیری از وضعیت تجهیزات پزشکی به منظور ساماندهی وضع موجود و همچنین استفاده از آن در تصمیم گیری خریدهای آتی
ـ دست یابی به نیازهای تعمیراتی دستگاه ها پس از گذشت چند ماه از استقرار این سیستم
ـ ایجاد سیستم مدون نظارت بر عملکرد شرکت های خدماتی و تعمیراتی به منظور جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی ناشی از عدم تعویض قطعه، هزینه اضافی، دستمزد و ... ‌
ـ کنترل میزان مصرف اقلام مصرفی و نیمه مصرفی
ـ اعتلای کیفیت فعالیت ها و خدمات درمانی
ـ افزایش اطمینان و قابلیت اعتماد مجموعه در قبال مشتری
● لیست تجهیزات پزشکی که نیاز به نگهداری پیشگیرانه دارند
▪ تاسیسات بیمارستانی
ـ پریزهای الکتریکی
ـ اکسیژن ساز پرتابل
ـ تمیز کننده پرتابل هوا با فیلتر راندمان بالا
ـ سیستم گازهای طبی
ـ کف پوش های آنتی استاتیک
ـ مخلوط کننده های اکسیژن هوا
ـ منبع تغذیه ایزوله
▪ آزمایشگاه
ـ آنالایزر گازهای خونی
ـ آنالایزر اکسیژن
ـ اسپکتروفتومتر مرئی ماوراء بنفش
ـ بیلی روبین متر
ـ دستگاه PH متر
ـ سانتریفیوژ
▪ دندانپزشکی
ـ یونیت دندانپزشکی
▪ تجهیزات عمومی اورژانس
ـ الکتروکاردیوگراف ( ‌EKG‌ )
ـ پالس اکسی متر
ـ آمبوبگ
ـ فشارخون سنج
ـ ساکشن پرتابل
ـ دستگاه های کششی
ـ ساکشن
ـ دماسنج
ـ دی سی شوک
▪ تجهیزات تخصصی اورژانس
ـ دفیبریلاتور خودکار خارجی
ـ مبدل فشار
ـ احیاء کننده ریوی نیمه خودکار( آمبوبرقی )
ـ مانیتور‌EKG‌
ـ دستگاه احیاء کننده قلبی
ـ پیس میکر غیرتهاجمی خارجی
ـ دستگاه های کاهنده و افزایش دهنده دما
▪ اتاق عمل های سرپایی
ـ تخلیه کننده دود لیزر
ـ پمپ های سیال چرخشی
ـ سرما درمانی
ـ لیزرهای دی اکسید کربن
ـ لیزرهای آرگون
ـ لیزرهای ان- دی- یاگ
ـ لیزرهای ان- دی- یاگ یا فرکانس دو برابر شده
ـ لیزرهای هلیوم - یاگ
ـ کوتر آرگون
▪ اطفال و نوزادان
ـ انکوباتور نوزاد
ـ گرم کننده های پرتویی
ـ فتوتراپی
ـ نبولایزر
ـ مانیتورینگ جنینی
ـ گیره های ختنه
ـ مانیتور پالس کاپنومتر پوستی
▪ بخش های ویژه
ـ تخت های الکتریکی
ـ پمپ تزریق
ـ مانیتورینگ ‌ICU,CCU‌
ـ ونتیلاتور پرتابل
ـ کاپنومتر و کاپنوگراف
ـ مانیتور ‌NIBP‌
ـ مانیتور IBP
ـ ونیتلاتور
▪ دیالیز
ـ همودیالیز
ـ دیالیز صفاقی
▪ اتاق عمل
ـ الکتروکوتر
ـ تبخیر کننده ماشین بیهوشی
ـ پیس میکر خارجی تهاجمی
ـ مانیتور آپنه
ـ دستگاه بای پس قلبی- ریوی
ـ ماشین بیهوشی
ـ اتوترانسفیوژن
ـ دمنده های گاز لاپاروسکوپی
ـ ونتیلاتور دستگاه بیهوشی
▪ تصویر برداری
ـ اسکنر اولتر اسوند
ـ رادیولوژی پرتابل
ـ رادیولوژی ثابت
ـ ماموگرافی
ـ رادیولوژی فلوروسکوپیک
ـ سی تی اسکن
ـ ‌MRI‌
ـ موبایل C-arm
ـ مینیC-arm
▪ اولتراسوند فیزیوتراپی
ـ بانک خون
ـ گرم کننده خون و محلول
مهندس فاطمه پهلوان‌پور - دکتر رضا عباسی رایینی
منبع : ماهنامه تخصصی مهندسی پزشکی


همچنین مشاهده کنید