مصطفی Mustafa

▪ نویسنده و کارگردان: جان دوندار.
▪ موسیقی: گوران برگوویچ.
▪ مدیر فیلمبرداری: جاندان مورات ئوزجان.
▪ تدوین: آندرئاس ترسکه.
▪ طراح صحنه: یوسف آکچورا.
▪ بازیگران: یتکین دیکینجیلی لر[آتاتورک-فقط صدا]، بیهان ساران[زیبده خانم-فقط صدا]، عاریف سوی سالان[خبرنگار نشریه تلگراف-فقط صدا]، گوگهان آک یوز-باهادیر یازیجی-بوراک اوناران-ادیز محمدعلی-گورگیس کوندراگیانیس-اونور آیمرگر-الکساندر کورلوسکی[مصطفی کمال در مقاطع مختلف سنی].
▪ ١١٥ دقیقه.
▪ محصول ٢٠٠٨ ترکیه.
▪ ژانر: مستند، تاریخی، زندگی نامه.
زندگی مصطفی کمال، فرزند خانواده ای فقیر که نه فقط توانست زندگی خود را تغییر داده و به مقام ژنرالی ارتش برسد، بلکه به محبوب ترین فرد جمهوری ترکیه تبدیل شده و زندگی میلیون ها انسان را مسیری تازه ببخشد...
● چرا باید دید؟
تا امرز فیلم های مستند و داستانی زیادی درباره آتاتورک ساخته شده و مقاطع مختلفی از زندگی این مرد بزرگ به تصویر کشیده است. اما دهم نوامبر امسال که مصادف با هفتادمین سالمرگ وی بود، دومین فیلم مستند بزرگ -بعد از ساخته تولگا ئورنک به نمایش در آمد که بر خلاف اولی از شب نمایش افتتاحیه آن در کاخ دولما باغچه محل فوت آتاتورک سر و صدای بسیار خلق کرد.
فیلم که با صرف هزینه ای معادل دو میلیون لیر جدید ترک[حدود یک و خرده میلیون یورو] و برابر با بودجه یک فیلم داستانی تولید شده، از دیدگاهی تازه و به گفته سازنده اش دکتر جان دوندار از نگاه مادرش –همان طور که او را مصطفی صدا می زده- و در واقع نگاهی از درون، نزدیک و صمیمانه به زندگی یک رهبر بزرگ انداخته است.
نگاهی که آتاتورک را با وجود زیستن با میلیون ها انسان مردی افسرده و تنها، متمایل به الکل و زن ها و سیگار نشان می دهد. نگاهی منصفانه که بسیاری را به دلیل مخدوش کردن سیمای قدیس گونه ای که از وی ترسیم کرده بودند به خشم آورده است. گویا فراموش کرده اند که مدت هاست هر آنچه سخت و استوار بوده-مقدس!- دود شده و به آسمان رفته است.
آنچه مهم است دستاورد او برای ٧٠ میلیون انسانی است که در منطقه آناطولی زندگی می کنند. این یک مسئله انکار ناپذیر تاریخی است که نه فقط ترک ها آشنایی شان با مدرنیسم را مدیون وی هستند، بلکه ما نیز به طبع الگوبرداری رضاشاه از وی مدیون آتاتورک هستیم. ولی چنین دینی هم نمی تواند مانع از نگاه انتقادی به زندگی شخصی و یا حیات سیاسی اش گردد.
با زولفو لیوانلی نویسنده، سیاستمدار و آوازخوان بزرگ ترک هم صدا می شوم که وجه برجسته انقلابی گری آتاتورک تمامی این ضعف ها-و اعتراض های بیهوده را تحت الشعاع قرار می دهد. او نیز یک انسان است با تمامی قوت ها و ضعف هایش و نباید یکی مانع از دیدن دیگری یا قضاوت نادرست درباره اش گردد. و اینکه زمان انتخاب است، زمان رویارویی با حقیقت زندگی این مرد و شاید همین انتخاب است که برای بسیاری آزاردهنده است.
چون مثلی ترکی می گوید: انتخاب شکنجه است!
اما جدا از این وجوه، فیلم به عنوان یک اثر مستند به دلیل تحقیقات انجام شده و ساختار بسیار حرفه ای آن ارزشمند است و می شود آن را رفیع ترین قله کارنامه جان دوندار دانست.
دکتر جان دوندار متولد ١٩٦١ از نویسندگان، محققان و روزنامه نگاران مشهور ترکیه است که کارنامه پر بار و درخشان در زمینه ساخت فیلم های مستند نیز دارد. دوندار در سال ١٩٨٢ از دانشگاه آنکارا فارغ التحصیل شده و از سال ١٩٧٩ با نشریات معتبری چون حریت، نوکتا[نقطه]، سوز[حرف] و تمپو همکاری کرده است. وی در سال ١٩٨٦ موفق شد رشته روزنامه نگاری را در دانشکده روزنامه نگاری لندن به اتمام رسانده و دو سال بعد از دانشگاه خاورمیانه در رشته علوم سیاسی درجه فوق لیسانس دریافت و دو سال بعد در همین رشته دکترا اخذ کند. دوندار از سال ١٩٨٨ با رادیو تلویزیون دولتی ترکیه شروع به همکاری کرد.
وی تاکنون با روزنامه مشهور و معتبر زیادی به شکل مرتب و روزانه همکاری کرده و از سال ٢٠٠١ تاکنون به صورت اختصاصی برای روزنامه ملیت می نویسد. اولین تجربه فیلمسازی وی مستند ١٠ قسمتی دمیرکیرات(١٩٩١) نام داشت و با مستندهای جنجالی چون ساری زیبک، ١٢ مارچ، انستیتوهای روستایی و فنرباغچه دنبال شد. مستند ٤ قسمتی ناظیم حیکمت(٢٠٠٢) که پخش گسترده جهانی نیز یافت به گسترش شهرت بین المللی وی کمک بسیار کرد. وی تا قبل از مستند بلند مصطفی درباره سیاستمداران معاصر دیگر ترک مانند بولنت اجویت نیز فیلم ساخته و مستند انسان قبل از هر چیز! درباره حقوق بشر در ترکیه او نیز سر و صدای زیادی به پا کرده است.
اکثریت آثار وی به شکل کتاب نیز منتشر شده و بالغ بر ٢٠ جلد بوده و تا امروز برای کارهای متنوع خود جوایز متعدد و معتبری نیز دریافت کرده است.

امیر عزتی

منبع : موج نو