اسفناج ، پزشک زمستان

سبزیجات برگ پهن مانند اسفناج با بافت نرم، ترد و رنگ سبز پررنگی که دارد نسبت به دیگر سبزی ها، حاوی مواد مغذی بیشتری است.
اگرچه اسفناج در تمام طول سال در دسترس است، اما اسفناج تازه را می توان از اوایل فصل پائیز تا اواخر زمستان تهیه کرد.
این سبزی که ارزش غذایی زیادی دارد سرشار از ویتامین هایی از قبیل آ، ث، ای، کا، ب و املاحی مانند آهن، منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فولات است.
نکته قابل توجه این است که برای استفاده از فولات و دیگر ویتامین های موجود در اسفناج بهتر است آن را بخارپز کنید. زیرا جوشاندن اسفناج حتی برای چهار دقیقه، می تواند مقدار فولات آن را تا نصف کاهش دهد.
● ید
دکتر محمدرضا کشاورز، متخصص تغذیه درخصوص مزیت مصرف این سبزی در دوران بارداری می گوید: اسفناج منبع خوب ید برای مادر باردار است زیرا زنان در این دوران نیاز بیشتری به ید دارند.
ید ماده مغذی ای است که باید از طریق غذا و آب به بدن برسد. بخصوص اوایل دوران کودکی، بلوغ، حاملگی و شیردهی بیشتر مورد نیاز است و مصرف مقدار کافی از آن اهمیت حیاتی دارد.
جنین در حال رشد نیز برای تکامل مغز و سیستم عصبی خود به مصرف مداوم ید نیاز دارد و مادر تنها منبعی است که ید مورد نیاز او را مثل املاح دیگر، تأمین می کند.
وی در ادامه می گوید: از آنجا که کمبود ید در مادر باعث نقایصی از قبیل عقب ماندگی رشد مغزی و جسمی جنین، اختلال در راه رفتن، فکر کردن و کاهش توانایی یادگیری کودک می شود و عوارضی مانند نازایی و سقط را در زنان افزایش می دهد بنابراین زن باردار باید با منابع غذایی ای که در اختیار دارد، ید مورد نیاز بدن خود را نیز تأمین کند.
دکتر کشاورز با اشاره به فیبر زیاد اسفناج، آن را برای زنان باردار مفید می داند و می گوید: با توجه به این که یبوست در بارداری شایع است مصرف مقدار کافی از سبزیجات بخصوص اسفناج و کاهو از بروز آن جلوگیری می کند.
● فولیک اسید
فولات و فولیک اسید زیاد این گیاه برگ پهن از املاحی است که زن باردار به آن احتیاج دارد. زیرا تکامل طبیعی مغز و نخاع جنین خصوصاً در دو هفته اول بارداری نیازمند اسید فولیک است و کمبود آن باعث نقایص لوله عصبی مانند اسپاینابیفیدا و مننگوسل می شود.
بنابراین لازم است زنان باردار علاوه بر مصرف مکمل اسید فولیک چند ماه قبل از بارداری و طی آن، از منابع طبیعی مانند میوه و سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کاهو، کلم و کلم بروکلی استفاده کنند.
از طرفی فولات موجود در سبزیجات برگ پهن امکان باردار شدن را افزایش داده و به پیشگیری از جهش های غیرطبیعی و صدمه به ماده ژنتیکی (DNA) سلول ها کمک می کند.
● ویتامین (آ)
این ویتامین برای رشد جنین در زمان بارداری و همچنین در دوران شیردهی برای مادر، اهمیت دارد.
اسفناج یکی از منابع طبیعی بتاکاروتن است که پیش ساز ویتامین(آ) است و در بدن انسان به ویتامین (آ) تبدیل می شود و نقش مهمی در سلامت و رشد جنین دارد.
دکتر کشاورز، اسفناج را به عنوان منبع ویتامین (آ)، بهتر از دیگر سبزیجات معرفی می کند زیرا ضریب تبدیل پیش ساز آن به ویتامین (آ) سه برابر بیشتر است و در بدن ویتامین (آ) بیشتری تولید می کند.
بسیاری از مردم از مزایای هویج جهت سلامتی چشم اطلاع دارند در حالی که اسفناج نیز به دلیل آن که ویتامین (آ) زیادی دارد از بیماری هایی مانند آب مروارید، شب کوری و عفونت پیشگیری کرده و به شکل گیری استخوان و رشد آن کمک می کند.
همچنین سلامت مو، پوست و محافظت از آنها در برابر اشعه آفتاب را به عهده دارد.
مصرف این گیاه ترد و شکننده در کودکان نیز مفید است زیرا حاوی املاح، چربی های ضروری و ویتامین است. اسیدهای چرب اسفناج خصوصاً امگا ۳ برای حفظ سلامت سلول ها و تأمین انرژی عضله قلب خصوصاً در بزرگسالان لازم است.
● آهن
اسفناج به عنوان یک منبع غنی از آهن شناخته شده است بطوری که ۱۸۰ گرم اسفناج پخته شده، ۶‎/۴۳ میلی گرم آهن دارد که این مقدار نسبت به دیگر منابع گیاهی و حیوانی آن مانند گوشت بیشتر است.
دکتر اسماعیلی، متخصص اطفال با تأکید بر لزوم استفاده از مکمل آهن در بارداری، مصرف منابع طبیعی آن را برای زنان باردار و رشد جنین لازم می داند و می گوید: نیاز زنان به آهن در دوران بارداری افزایش می یابد زیرا برای جلوگیری از کم خونی در بارداری و رشد سلول های خونی جنین لازم است.
وی با توجه به این که میوه و سبزیجات غنی از آهن و کلسیم است مصرف آن را به زنان باردار توصیه و عنوان می کند: از آنجا که جذب آهن اسفناج کمتر است، بهتر است زنان از همه نوع میوه و سبزی از قبیل گوجه فرنگی به خاطر آهن بالایی که دارد و هویج به دلیل ویتامین (آ) و غیره استفاده کنند.
دکتر اسماعیلی موادغذایی ای مانند عسل، توت فرنگی، اسفناج و خربزه را برای کودکان زیر یک سال خطرناک می داند زیرا این دسته از مواد غذایی حاوی مواد حساسیت زا هستند که ممکن است برای کودک ضرر داشته باشد.
بنابراین مصرف آن را قبل از یک سالگی توصیه نمی کنند.
● کلسیم
اسفناج شامل مقدار زیادی کلسیم است که برای رشد وسلامت استخوان ها لازم است و از بروز پوکی استخوان پیشگیری می کند.
دکتر مشفقی، متخصص زنان و زایمان در این باره می گوید: اسفناج و دیگر سبزیجات برگ پهن مانند کلم بروکلی و کاهو به دلیل کلسیم بالایی که دارند در دوران بارداری، شیردهی و خصوصاً در خانم های یائسه مفید است.
● املاح و ویتامین ها
ویتامین های موجود در میوه و سبزیجات سبز مانند اسفناج از قبیل ویتامین (کا) در انعقاد خون نقش مهمی دارد و به سلامت استخوان کمک می کند.
ویتامین (ای) موجود در اسفناج نیز خاصیت آنتی اکسیدان دارد که باعث پاسخ ایمنی بدن خواهد شد و ضدسرطان است.
از طرفی فولات و ویتامین (ب ۱۲) آن از آلزایمر پیشگیری کرده و ویتامین (ث )از تأثیر رادیکال های آزاد بر بدن جلوگیری می کند.
دکتر کشاورز از خانواده ویتامین (ب)خصوصاً (ب ۱) در اسفناج خبر می دهد که برای زنان باردار اهمیت دارد.
وی همچنین توصیه می کند این گیاه برگ پهن را ترجیحاً بخارپز کنند تا ویتامین (ث) آن از بین نرود.
تحقیقات نشان داده است، اسفناج غنی از املاحی مانند پتاسیم و سدیم است که پتاسیم اثر مثبتی بر فشارخون دارد.
همچنین فولات و اسید فولیک زیاد اسفناج در کاهش فشارخون بالا کمک کننده است و احتمال آسیب به عروق خونی را کاهش می دهد و مانع از گرفتگی عروق قلب می شود. از طرفی آنزیمی که در اسفناج و کلم بروکلی وجود دارد، نقش مهمی در سلامت قلب و عروق ایفا می کند.
بنابراین با مصرف اسفناج از بیماری هایی از قبیل پوکی استخوان، بیماری های قلبی، سرطان روده و بیماری های مفصلی می توان پیشگیری کرد.
محققان ۱۳ ترکیب را در اسفناج کشف کرده اند که به عنوان آنتی اکسیدان و ضد سرطان عمل می کند و باعث کند شدن رشد سلول های سرطانی می شود.
همچنین این ماده مغذی، از مغز در برابر آسیب دیدگی پس از بروز سکته مغزی محافظت می کند.

جوانه خانی

منبع : روزنامه ایران