نو که بیاد به بازار

آیا RFID برچسب و نشانه ای از سوی شیطان است؟ آیا ابزاری برای برادر ارشد (کنایه از دیکتاتوری با ظاهری مهربان که جزئیات زندگی آحاد ملت را زیر نظر دارد) است؟ یا اینکه نوعی فناوری است که روزگاری میلیاردها شی جاندار و بی جان را به اینترنت وصل می کند؟
فناوری هایی که می توانند شکلی دوباره به زندگی انسان ها ببخشند معمولاً پاورچین پاورچین می آیند اما وقتی فراگیر می شوند زندگی بدون آنها غیرقابل تصور است. ماکروفر و پیام آنی از جمله این نوع فناوری ها هستند. معمولاً تکنولوژی هایی که قادرند نقطه عطفی در زندگی انسان ها ایجاد کنند دور از دسترس به نظر می رسند اما به محض اثبات کارایی شان، تأثیری شگرف بر زندگی اجتماعی انسان ها می گذارند. از جمله این فناوری ها که دیر یا زود فراگیر شده و تحولی غیرقابل وصف ایجاد می کند می توان تراشه های تشخیص هویتی نام برد که بر اساس فرکانس رادیویی کار می کنند و به RFID معروفند (که مخفف Radio Frequency Identification است. )
این تراشه های سیلیکونی از یک دانه برنج کوچک ترند که در خود اطلاعاتی را ثبت کرده اند. این اطلاعات می تواند هر نوع «داده»ای باشد مثلاً قیمت خرده فروشی کالا، دستورالعمل پخت غذا و حتی تمام سابقه پزشکی یک فرد می تواند در این تراشه ضبط شود. تجهیزات مخصوصی لازم است تا بتواند اطلاعات ضبط شده روی این تراشه ها را بخواند و به عنوان مثال روی صفحه نمایش یک کامپیوتر (این اطلاعات را) به نمایش بگذارد. لزومی ندارد که حتماً کامپیوتر یا لپ تاپ باشد تا این اطلاعات به نمایش درآید. هر وسیله ای مثل منشی دیجیتالی شخصی (PDA) و حتی موبایل هم می تواند این اطلاعات را به نمایش بگذارد. در فروشگاه های بزرگ صندوق هایی که صفحه نمایش دارند نیز می توانند قیمت کالا را از روی تراشه بخوانند و نمایش دهند. شاید از همه جالب تر این نکته باشد که این اطلاعات قابل انتقال به اینترنت است.
مهم ترین مورد استفاده این تراشه ها در حال حاضر فناوری «پرداخت عوارض خودکار» است. خودروهایی که به این تراشه مجهز باشند نیازی به توقف در ایستگاه های مخصوص پرداخت عوارض ندارند چون هنگام رد شدن خودرو از کنار کیوسک های اخذ عوارض، دستگاه مخصوص در این کیوسک ها قادر به خواندن اطلاعات آن تراشه است. هنگام رد شدن خودرو این دستگاه به طور خودکار از حساب شخصی صاحب خودرو عوارض را اخذ می کند. اما مهم ترین کاربرد فراگیر این فناوری در خرده فروشی خواهد بود. بزرگ ترین فروشگاه زنجیره ای آمریکا (ولمارت Wal-Mart) از کلیه تأمین کنندگان خودخواسته ای است که کالای خود را به فناوری «تعیین هویت به وسیله فرکانس رادیویی» مجهز کنند. در واقع این فناوری جایگزین بارکد خواهد شد. این حرکت ولمارت یاد و خاطره بیست سال پیش را در ذهن ها زنده می کند. بیست سال پیش بارکد، پا به دنیای فروشگاه های زنجیره ای گذاشت و در آن زمان فناوری بارکد بسان معجزه در تسریع خدمات به مشتری محسوب می شد. اما اکنون فناوری های جدید در شرف منسوخ کردن بارکدها هستند فروشگاه های زنجیره ای بزرگ و شرکت های چندملیتی و صاحبان نامی همچون ژیلت به خیل استقبال کنندگان از این فناوری پیوسته اند. فقط ژیلت نیم میلیارد تراشه برای تیغ های ریش تراشی خود سفارش داده است. به این ترتیب وقتی شما در یک فروشگاه زنجیره ای یک سبد بزرگ جنس می خرید دیگر لازم نیست صندوق دار با نور لیزری خود یکی یکی بارکدها را بخواند و از صندوق خود پرینت مجموع کالاها را بگیرد؛ شما با همان سبد بدون توقف از در خارج می شوید و درست هنگام خروج، دستگاه مجهز به اسکن تراشه های روی هریک از کالاهای خریداری شده با قیمت هایشان را به ثبت می رساند و حاصل جمع همه آنها را به طور خودکار از شماره حساب جاری شما کم می کند. یعنی دیگر لازم نیست مقابل صندوق دار بایستید و بعد از جمع زدن پول آن را حساب کنید همه این کارها در کسری از ثانیه توسط اسکنر RFID صورت می گیرد.
از مهم ترین کاربردهای دیگر این برچسب هایی که روی کالا قرار می گیرد این است که هنگامی که جای آن روی قفسه های فروشگاه زنجیره ای از یک حدی کمتر می شود، کامپیوترهای آن فروشگاه به مسئولین انبار پیام می فرستند که در اسرع وقت قفسه های خالی را پر کنند، به همین طریق یخچال منزل نیز می تواند کمبودهای یخچالتان را به کامپیوتر منزلتان (که به اینترنت وصل است) گزارش کند و به طور خودکار به فروشگاه زنجیره ای سفارش کالای در شرف تمام شدن را بدهد.
کار برای حسابداران و انبارداران نیز بسیار آسان تر خواهد شد چون نرم افزارهای دقیقی تعبیه شده اند که ورود و خروج هر کالا با این برچسب ها را به دقت ردگیری می کند و سر آخر امکان حسابرسی و انبارگردانی را تا آخرین حد ممکن تسهیل می کند.
با این روش میزان خسارت، دزدی و اشتباه در محاسبه به حداقل می رسد. از نظر کارشناسان این فناوری، فهرست برداری از اقلام موجود و محاسبه خرید مشتریان، بدون نیاز به توقف آنها و بدون نیاز به پرداخت نقدی به صندوق داران از ساده ترین مزایای این فناوری به حساب می آیند. به عبارت ساده تر این فناوری مزایای پیچیده تری پیدا خواهد کرد. ژاپنی ها از این تراشه ها برای محاسبه میزان زمانی که مشتری ها به کالا توجه نشان می دهند نیز استفاده می کنند به عبارت دیگر وقتی یک مشتری به کتاب فروشی مراجعه می کند کتابی را از قفسه برمی دارد و چند دقیقه ای به آن نگاه کرده و دوباره آن را سر جایش می گذارد تمام این رفتارهای مشتری قابل ثبت و ارزیابی است. اتحادیه اروپا درصدد کار گذاشتن تراشه های بسیار کوچک درون اسکناس های یورو است. به این ترتیب نه تنها ردگیری این اسکناس ها آسان تر می شود بلکه جلوی جعل این اسکناس ها گرفته می شود.
یک شرکت آمریکایی به نام وری چیپ Verichip در حال ساخت تراشه هایی است که تمام سوابق پزشکی افراد را ثبت و ضبط می کند و این تراشه ها زیر پوست پیوند می شود. هر بیمارستانی که مجهز به اسکنرهای مخصوص این تراشه ها باشد هنگام مراجعه بیماران اورژانسی (به خصوص اگر وضع وخیمی داشته باشند به عنوان مثال در حالت اغما و بی هوشی) قادر است به سابقه پزشکی بیمار دسترسی پیدا کند (به عنوان مثال به بیمار مبتلا به دیابت سرم قندی تزریق نشود!) نوع ساده تری از این تراشه روی پوست حیوانات خانگی مثل سگ پیوند شده است. بنیادگرایان مسیحی اعتقاد دارند وجود «نشان شیطان» از علائم آخرالزمان است و بعضی از خشکه مقدسان این گونه تراشه ها را نشانه شیطان می دادند.
اما مهم ترین دغدغه واقعی از وجود چنین فناوری ای می تواند تجاوز به حریم خصوصی افراد باشد. آزادیخواهان و لیبرالیست ها می گویند کسانی که لباس مجهز به این تراشه را خریداری می کنند هنگامی که آن را می پوشند از طریق ابزارهای ماهواره ای و اینترنتی به راحتی قابل ردیابی می شوند. یا اینکه وقتی از کیوسکی جنسی را خریداری می کنید اگر دوباره به آن کیوسک مراجعه کنید و شما را با نامتان صدا بزند و به شما خوش آمد بگوید حتماً حس خوشایندی نخواهید داشت.
این ابزار برای سیستم جاسوسی بسیار سودمند است و به راحتی می تواند حریم خصوصی افراد را خدشه دار کند.
این دغدغه ها سازندگان این تراشه ها را بر آن داشته است که به فکر چاره ای بیفتند از جمله این چاره اندیشی ها این است که بعد از آنکه کالا خریداری و کارهای حسابرسی آن انجام می شود این تراشه به طور خودکار از بین برود اما نکته اینجاست که بعضی از متخصصان معتقدند که با از بین رفتن تراشه امکان فروش دست دوم آن یا استفاده مجدد از تراشه های اجناس از بین می رود. یا اینکه ماشین های لباسشویی که به سیستم اسکن این تراشه ها مجهز است و بر اساس اطلاعات روی این تراشه ها نحوه شستن لباس را برنامه ریزی می کند نیز به این تراشه ها نیاز خواهد داشت و به همین دلیل ایده از بین رفتن تراشه بعد از فروش، ایده موثر و جالبی نیست. مایکروفرهایی که به این اسکنرها مجهزند بر اساس اطلاعات روی تراشه های مواد غذایی به طور خودکار نحوه پخته شدن را تنظیم می کند و دیگر نیازی نیست آشپز به خود دردسر بدهد و به طور دستی ماکروفر را تنظیم کند.
مایکروسافت منزل هایی برای آینده در ردموند واشنگتن طراحی می کند که از این فناوری استفاده می کند. تمام اشیایی که به این فناوری مجهز باشند قابل اتصال به اینترنت هستند یعنی اگر دستگاه یا شی مجهز به این تراشه در مقابل کامپیوترتان قرار دهید (باید کامپیوترتان به دستگاهی که قادر به خواندن این تراشه است مجهز باشد) تمام دستورالعمل ها را برایتان به نمایش می گذارد.
به هر حال اگر قرار باشد اطلاعات روی یک تراشه مجهز به فناوری RFID پاک شود دشوار نخواهد بود و در حال حاضر این گزینه در اختیار مشتری ها قرار گرفته است که بعد از خرید کالایی که RFID دارد این تراشه را از کار بیندازد.

مایکل راجرز
ترجمه: علیرضا عبادتی

منبع : بنیاد آینده نگر ایران