جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

منش و شخصیت دانشمندان موفق


منش و شخصیت دانشمندان موفق
بسیاری از دانشمندان خود را جستجوگران بی ادعای حقیقت می دانند. حتی مردم عادی نیز چنین تصوری از آنها دارند. انسانی متفکر، بی روح و خالی از احساس،تصویر کلیشه ای دانشمندان در ادبیات و تصویر ذهن ماست.
در واقعیت، دانشمندان به اندازه ی مردم عادی، گوناگون اند، با طیف وسیعی از خصوصیات و منش ها. با وجود این، آیا وجود سبک و سیاقی خاص در موفقیت دانشمندان تاثیر گذار است؟
پاسخ به این سوال آری وشاید خیراست! آری از این رو که موفقیت در علم، به تیپ شخصیتی خاصی منحصر نیست. خصوصیات یک دانشمندموفق می تواند هر جایی بین خست و بخشایش، دوستانه و اجتماعی، کمرو و محتاط ، سرد یا صمیمی و حتی فرد گرا یا معتقد به کار گروهی باشد.
و اما پاسخ می تواند خیر یاشد از آنجا که بعضی خصوصیات و رفتار ها می توانند احتمال موفقیت فرد را در زندگی علمی تغییر دهند. حال آنکه در بسیاری از حرفه ها و حتی زندگی روزمره نیز چنین اصلی صادق است. یک دانشمند صریح، آسان تر به بحث و تبادل نظر با دیگران می پردازد و بر اطلاعات خود می افزاید. در حالی که فرد تنگ نظر و با روحیه ای انتقام جو، با دوستان و همکارانی مواجه می شود که مهر خاموشی بر لبان خود زده اند.
حال چه ویژگی ها و رفتار هایی هموار کننده وکدام ها سد راه موفقیت هستند؟
علم ذاتاً ترکیبی ازخصوصیات متناقض را طلب می کند که با ظرافت خاصی در کنار یکدیگر جمع شده و متوازن گشته اند.
کسب اعتبار یکی از جنبه هایی است که توجه به اعتدال درآن ضروری به نظر می رسد . اگر پژوهشگری برای توجه بیش از حد به جلب اعتبار برای خودش شناخته شود، دیگران به این رفتار خودپسندانه واکنش نشان خواهند داد و ازبحث و تبادل اطلاعات با او خودداری خواهند کرد. داشتن شخصیتی قوی باآمیزه ای از فروتنی و اعتماد به نفس آسان نیست اما معجزه می کند . هیچ کس، در هیچ زمینه ای، آنقدر غالب نیست که ارعاب آور یا دست نیافتنی باشد و این بیانگر این اصل نیز هست که هرکس از موفقیت، سهمی منحصر به فرد دارد. بدنام کردن دیگران به همان اندازه مضر است که بزرگ جلوه دادن خود.
البته خصوصیاتی نیز هستند که مطلقاً مثبت اند و در هر اندازه ای ستایش شده اند. از آن جمله انگیزه ی یادگیری و یا اشتیاق برای کشف حوزه های جدید را می توان نام برد. علوم به راحتی فهمیده نمی شوند و همیشه در حال تحولند. اکتشافات جدید باید همزمان با جریان علم حرکت کنند. باید سخت کوشانه جلو رفت, ابزارهای پیشرفته را به خدمت گرفت و از جریان علم عقب نماندکه این خود مستلزم مرور یافته ها، طبقه بندی صحیح اطلاعات و استفاده ی به موقع از آنهاست.
در مقابل این ویژگی ها که به خصوصیات فردی توجه دارند تلاش هایی نیز در جهت تبادل هر چه بهتر اطلاعات باید صورت گیرد. ابتدا باید دانست که ارج نهادن به همکاری دیگران از اجزای جدایی ناپذیر پژوهش است. در پایان کار، باید از هر نوع همکاری تقدیر به عمل آید. یا اینکه که هر پژوهش منتشر نشده ای از آنجا که هنوز برای انتشار پذیرفته نشده و در دسترس همگان قرار ندارد محرمانه است. هیچ کدام از این دو مفهوم مورد قیول همگان نیست، اما یک مجموعه ممتاز از این قواعد تبعیت می کند. نقض هر یک از این موارد، یعنی استفاده از ایده ی دیگران بدون تقدیر و یا انتشار مفاد یک کار پژوهشی بدون جلب رضایت، تابو های محکمی در فرهنگ علم به شمار می روند.
حرف ها و سخن ها در باب دانشمند خطاکار به زودی پخش می شوند و مسلما به تبع آن فرصت های زیادی برای دانشمند خطاکار از دست خواهد رفت. اما اگر فردی در تبادل اطلاعات به طور صحیح شرکت کند، نتیجه ای کاملا متفاوت به دست خواهد آورد. آوازه ی او دهان به دهان خواهد گشت و همه او را به عنوان منبعی مهم از اطلاعات ذی قیمت خواهند شناخت. فردی با ایده ها و طرح های نو، با نظرات بدیع ومطلع از همه ی جوانب. و با ارزش تر از همه، فردی مورد اعتماد و شناخته شده در نگهداری اطلاعات محرمانه. گفته می شود که این افراد کسانی هستند که برای مسؤولیت های بزرگ انتخاب می شوند. مثلا برای ویراستاری مجلات یا عضویت در کمیته ها و یا سایر پست های کلیدی.
لازم به ذکر است که این موفقیت ها به بعضی مهارت های اجتمایی نیاز دارد که ریشه در شخصیت فرد دارند. گوش کردن بدون قضاوت زود هنگام یا عدم اصرار در معرفی ایده ی خود قبل از پایان یافتن سخن مخاطب، مستلزم بذل صبر و توجه است. سخت است که به آرای کسی گوش فرا دهی و به یاد پاسخ خود در آن زمینه نیفتی. اما صحبت کردن پایان کوتاهی است بر گفتگویی سازنده و به دنبال آن دل آزردگی دوست یا همکارتان. چنین اشتباهاتی در محیط کار و در جمع همکاران بسیار مخرب است. شما ناخواسته خود را از جمع دوستان خود طرد می کنید و از الطاف گروه محروم می مانید. اما در یک صورت این خطا نتایج فاجعه آمیزی به بار می آورد. هنگامی که شما شاگرد ویا دانشمندی تازه کارباشید و مخاطب شما دانشمندی پخته و با نفوذ, آن گاه نتیجه ی دردناک این گفتگو دور از تصور نخواهد بود! و البته موجب رنجش مخاطب و شکست شما در آن رشته خواهد شد.
از طرفی دیگر، دانشجویان تواناتر, به دنبال استادان بلند آوازه ترند. پس دانشمندان با خصوصیات برجسته تر در این رقابت نیز از همکاران فرد گرای خویش پیشی می جویند و دانشجویان ممتازتر را جذب می کنند.
این نکات کلیدی هستند که مشخص می کنند که فردی در یک حیطه بماند و طعم شیرین موفقیت را بچشد یا به جای دیگری منتقل شود و کارنامه ای از شکست برای خود ترسیم کند. چه بسیار پایگاه هایی که نیروهای با استعداد خود را بر اثر همین سهل انگاری ها و رعایت نکردن این قوانین از دست می دهند.
پس همیشه در نحوه ی ارتباط خود احتیاط کنید و به قوانین اخلاقی کار که شاید در هیچ کجا مکتوب نگشته اند، اما حاکمان اصلی راه پیروزی اند، احترام بگذارید. شاید این آخرین اشتباه شما باشد!
کیاندخت کیهانیان
منبع : نشریه قاف


همچنین مشاهده کنید