تولید چاره تورم

"رئیس کل بانک مرکزی گفت: راههای مختلفی برای کاهش نرخ تورم وجود دارد که یکی از آنها افزایش تولید است، ضمن اینکه بحث عرضه و تقاضا در مورد نرخ تورم مطرح است و ما در شرایط حاضر بحث عرضه را مورد تاکید قرار داده ایم.
دکتر محمود بهمنی در مورد بحران به وجود آمده در امریکا و اروپا و تزریق میلیاردها دلار به صنعت این کشورها عنوان کرد: در حقیقت ما قبل از آنها به این نکته رسیدیم و این راه را راه درستی می دانیم. شاید برخی فکر می کردند که با این کار منابع به جامعه تزریق می شود و براثر افزایش پایه پولی ، تورم نیز افزایش می یابد . اما این نظرات بدون توجه به شرایط دربخش تولید و صنعت است و درواقع تا زمانی که بیماری ایجاد نشده باید با واکسن جلوی آن را گرفت، ولی زمانی که بحران ایجاد شد باید خیلی هزینه کرد تا بهبودی حاصل شود."
دکتر محمود بهمنی، رییس کل جدید بانک مرکزی ، نشان داده است که درک درستی از تحولات اقتصادی کشور داشته و برخلاف سودازدگان "افسانه نقدینگی" چاره "تورم" را نه در "کاهش نقدینگی" که در "افزایش تولید ناخالص ملی" جستجو می نماید.
تجربه اقتصاد ایران طی سال های اخیر حاکی از آن است که هرگاه افزایش نقدینگی با افزایش تولید ناخالص داخلی همراه شده ، نرخ تورم روند نزولی را تجربه کرده است، بر این مبنا می توان اذعان نمود که وابستگی پارامتر تولید ناخالص داخلی به تغییرات تورمی ، بسیار قوی تر از ارتباط حجم نقدینگی با تورم است . به این معنا که کاهش تورم در ارتباطی قطعی و پیوستگی تام با افزایش تولید ناخالص قرار داشته حال آنکه الزاماً چنین ارتباط و تناظر وثیقی را میان تورم و نقدینگی نمی توان بیان نمود (مانند تجربه سال های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۲ و ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۰ اقتصاد ایران که برخلاف همه پیش بینی ها، افزایش ۱۵ الی ۲۰ درصدی در حجم نقدینگی با کاهشی در حدود ۵ الی ۷ درصدی در نرخ تورم همراه گردید.)
در کتاب «چگونگی بازسازی اقتصاد آلمان فدرال» نیز که از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است، تجربه آلمان پس از جنگ جهانی دوم در عرصه بازسازی روایت شده است. در این تجربه مشاهده می شود که در دوره شش ساله ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۴، حجم پول نقد و سپرده های دیداری ۲.۴ برابر و وام های کوتاه مدت و بلندمدت ۱۰ برابر افزایش می یابد. این در حالی است که برخلاف سودازدگان افسانه نقدینگی، در همین بازه زمانی شش ساله شاخص هزینه زندگی ۲ واحد کاهش یافته و از ۱۱۲ به ۱۱۰ می رسد. این به آن معنی است که رشد شدید حجم نقدینگی نه تنها به افزایش نرخ تورم منتهی نمی شود بلکه در صورت افزایش متناسب حجم تولید، امکان کاهش نرخ تورم نیز وجود دارد.
طی سالهای سازندگی و اصلاحات،سکانداران اقتصاد کشور به عنوان سودازدگان «افسانه نقدینگی» در حالی این باور را ترویج می کردند که «پول» نوشداروی همه بیماری های ساختار اقتصاد از تورم تا کسری موازنه پرداخت ها و خالی شدن ذخایر ارزی کشور بوده و در یک کلام «نقدینگی» تنها مشکل اقتصاد ایران است که فراموش نموده بودند همراه شدن افزایش نقدینگی و افزایش حجم تولید داخلی نه تنها نرخ تورم افزایش نخواهد یافت بلکه کاهش قیمت ها و نزول نرخ تورم را به همراه خواهد داشت.
دکتر بهمنی به خوبی دریافته است که مسائل اقتصاد ایران و از آن جمله تورم را نباید تنها در «حجم نقدینگی» و «هزینه های دولت» جستجو کرد که علت العلل معضلات و بیماری های ساختار اقتصاد ایران را باید در مسیر مصرف نقدینگی و انحراف آن از تولید جستجو کرد.
در شرایطی که افزایش شدید جمعیت طی سال های دهه ۶۰ جامعه امروز ایران را با جمعیتی جوان، تحصیلکرده و جویای کار و مسکن و ازدواج روبرو کرده است، آیا می توان از کاهش حضور دولت در طرح های اشتغال زا به بهانه افزایش احتمالی تورم سخن گفت؟
دانشجویان اقتصاد می دانند که سرمایه گذاری دولت در طرح های اشتغال زا - تا رسیدن طرح ها به بهره برداری- افزایش تورم را -در کوتاه مدت- به همراه خواهد داشت ، با این حال پس از بهره برداری از این قبیل طرح ها و با افزایش مداوم تولید ناخالص داخلی نه تنها اثرات تورم زایی ناشی از اجرای طرح ها محو خواهد شد بلکه در میان مدت آثار ضد تورمی خود را نیز آشکار می نمایند. هر چند که تجربه نشان می دهد که تحدید سرمایه گذاری در طرح های تولیدی اشتغال زا به بهانه کاهش تورم، حتی در کوتاه مدت هم تورم را مهار نخواهد کرد و تنها در بلندمدت به دلیل ایجاد بحران در تولید، طرف عرضه را کاهش داده و به تورم های شدیدتر خواهد انجامید.
دکتر بهمنی به خوبی دریافته است که «پول» ارزش ذاتی ندارد و تمام اعتبار و قدرت آن به ایفای نقش سازنده «پول» در مسیر کار، تولید و سازندگی بستگی دارد و اگر نقشی دیگر برای آن در صحنه اقتصاد تعریف گردد و یا اصالت اقتصادی پول موضوعیت یابد، بحران هایی وسیع و عمیق در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود.
اظهارات اخیر دکتر محمود بهمنی نشان داد که وی برخلاف اسلاف خود در تور افسون زدگی نقدینگی اسیر نیست و با نگاهی روشن تلاش خواهد نمود تا بدون اصالت بخشی به "پول" آن را در مسیر واقعی خود که همان تولید و شکوفایی است هدایت کند.

عبدالرضا داوری

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا