حضور پررنگ در دهکده جهانی به مدد دیپلماسی سایبر

شورای فناوری اطلاعات وزارت امورخارجه از جمله شورا‌های دولتی کشور در زمینه کاربردی کردن این فناوری در یک ارگان بزرگ دولتی کشور است که تا کنون موفقیت‌ها و دستاورد‌هایی هم داشته است‌.
با این وجود ،‌با توجه به لزوم ارتباط گسترده این وزارتخانه با جامعه گسترده مخاطبان ایران در اقصی نقاط جهان از طریق رسانه ICT ،‌انتظار می‌رود نقش این شورا با توجه به ماموریت این وزارتخانه ،‌بیش از پیش تقویت شود. سایبر دیپلماسی (cyber diplomacy)‌و گردشگری الکترونیک (e-tourism) از جمله مباحثی است که از طریق این وزارتخانه می‌تواند در کشور نهادینه شود‌. اگر چه همیاری دیگر ارگان‌های دولتی کشور را نیز طلب می‌کند. در این گزارش‌، انتظارات از شورای فناوری اطلاعات وزارت امور خارجه به اجمال مورد بررسی قرار گرفته است‌.
● ظرفیت‌های موجود
پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه کشورمان را می‌توان از جمله قدیمی‌ترین و به روز‌ترین پایگاه‌های اطلاع‌رسانی رسمی کشور در وب قلمداد کرد. پایگاهی که به سه زبان‌، مواضع ایران را در مسایل مختلف منتشر می‌کند و از طریق آن می‌توان به پایگاه‌های اطلاع‌رسانی نمایند‌گی‌های وزارت امور خارجه در کشور‌های جهان دسترسی پیدا کرد. سایت وزارت امور خارجه که در نشانی www.mfa.gov.ir قرار دارد‌، روزانه ده‌ها خبر و مطلب را به زبان‌های فارسی و انگلیسی و عربی بر روی پورتال الکترونیکی وزارتخانه منتشر می‌کند. اما‌، سایت‌های سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور در راستای سیاست‌های دولت الکترونیک کشور‌، وضعیت جالب توجهی ندارد‌. با آنکه سایت دولت دات‌ای آر www.۲lat.ir ،‌شماری از سایت‌های دولتی کشور را در وب معرفی کرده است ،‌اما هنوز پایگاه کاملی برای در اختیار داشتن لینک کلیه پایگاه‌های رسمی کشور در فضای وب در اختیار نیست. بسیاری از سایت‌های دولتی ایران در وب با چالش‌های مهمی از قبیل نبود انسجام، ‌اطلاع‌رسانی ضعیف و تنگنا‌های اطلاع‌رسانی حرفه‌ای مواجه هستند که به نظر می‌رسد ،‌شورای عالی فناوری اطلاعات این وزارتخانه حرکت‌هایی را برای رفع این چالش‌ها ایجاد کرده است‌.
شاید این معضل از نبود مدیریتی واحد بر سایت‌های دولتی کشور در وب ریشه می‌گیرد که باید هر چه زود‌تر مرتفع شود.
سایت سفارت جمهوری اسلامی در کانادا که در نشانی www.salamiran.org قرار دارد‌، پایگاهی است که دامنه .com آن پیش‌تر به مراکز مغرض علیه نظام متعلق بود و گویا هم اینک این دامنه در دسترس نیست‌. اما بی مفهوم بودن این آدرس نسبت به رویکرد کاری سفارت خانه و مشکل بودن فهم دامنه توسط خارجیان ،‌از معضلات نام گذاری دامنه‌های مربوط به وب سایت‌های ایران در وب است .قطعا تغییر نام دامنه‌، می‌تواند تشابه اسمی را از بین برده و چهره بهتری به وضعیت اطلاع‌رسانی سیاسی کشور در یکی از مراکز تاثیر گذار در امور فرهنگی‌، اقتصادی و دیپلماسی کشور در شمال قاره آمریکا ببخشد.
اگر چه هنوز ویزای الکترونیک صادر نمی‌شود‌، اما تسهیل در امر اعطای روادید به گردشگران خارجی‌، صدور‌ای تی مدار اسناد بین‌المللی و توسعه مراکز دولت الکترونیک با همکاری ناجا‌، از جمله عملکردهای مطلوب این وزارتخانه در حوزه‌ای تی به شمار می‌آید.
قطعا تغییر و به روز رسانی و بارگذاری مجدد کلیه پایگا ه‌های مرتبط با وزارت امورخارجه در اینترنت‌، می‌بایست یکی از اقدامات اصلی شورای عالی ICT این وزارتخانه در سال‌های آتی باشد. این دگردیسی‌، توان اطلاع‌رسانی گسترده کشور را در رسانه پر مخاطب اینترنت در زمینه بیان فراگیر دکترین سیاست خارجی کشور بالا می‌برد‌.
● فرصت‌ها
وزارت امورخارجه ایران به دلیل نوع ساختار و گستردگی فعالیت‌های داخلی و بین‌المللی آن‌، یکی از بازو‌های اجرایی قوی کشور در گسترش مناسبات سیاسی‌، فرهنگی و علمی کشور با سایر کشور‌ها می‌باشد که در تعیین و تبیین پروتکل‌های همکاری دوجانبه و چند جانبه ایران با کشور‌های جهان‌، نقش کلیدی دارد. در اختیار داشتن بیش از یکصد دفتر نمایندگی و رایزنی جمهوری اسلامی در کشور‌های مختلف جهان و آشنایی مطلوب با بستر فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه گذاری در کشور‌ها‌، عامل مهم در نقش بی‌بدیل وزارت امور خارجه در تبیین شاخص‌های بنیادی توسعه فناوری اطلاعات در کشور به شمار می‌آید. رایزن‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در کشور‌های مختلف آسیایی و اروپایی‌، به ویژه در کشور‌هایی چون هندوستان و مالزی‌، با توجه به بستر ممتاز فناوری اطلاعات و ارتباطات در این کشور‌ها‌، می‌توانند اجرایی‌ترین نقش ممکن را در چارچوب ارتباطات ایران و این کشور‌ها در حوزه IT در اختیار داشته باشند. فعالیت‌های گسترده رایزن‌های فرهنگی و اقتصادی وزارت امور خارجه در قاره آسیا‌، امروزه نقش اساسی در گستراندن شاخص‌های مهم IT در کشور داشته و در تداوم بخشیدن به فعالیت‌های داخلی صنعت فناوری اطلاعات ایران‌، به مثابه یک لیدر توانمند‌، حرکت رو به جلوی متخصصان این صنعت را در دو جبهه داخلی و خارجی‌، هدایت می‌کند. شورای فناوری اطلاعات این وزارتخانه‌، اگر چه در سال ۸۱ تشکیل شده، اما با توجه به قابلیت‌های کشور در این حوزه‌، جایگاه مطلوبی در عرصه تصمیم گیری‌ها می‌بایست کسب کند. این مهم را باید شورای عالی انفورماتیک و شورای عالی اطلاع‌رسانی‌، با همکاری‌های مشترک‌، تبیین و در جهت رشد و بالندگی کشور در این حوزه سرنوشت ساز‌، به این شورا واگذار کنند‌. مبدل کردن این شورا به بخش بین‌الملل ۲ شورای عالی فوق‌، می‌تواند فعالیت‌های بین‌المللی فناوری اطلاعات کشور را دگرگون کرده و با تمسک به ظرفیت‌های بالقوه ذکر شده وزارت امور خارجه‌، پیشرفت‌های مهمی را برای کشور انتظار کشید. نوع فعالیت شورای فناوری اطلاعات وزارت امور خارجه‌، بیش از پیش در چند حوزه قابل بررسی است که در این نوشته، به ۳ مورد آن به اجمال اشاره می‌گردد.
۱) تبیین سیاست خارجی فناوری اطلاعات ایران
یکی از اساسی‌ترین نقش‌های این شورا در حوزه فناوری اطلاعات کشور‌، تبیین سیاست خارجی صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران در مواجهه با بازار جهانی محصولات و خدمات فناوری اطلاعات است‌. این شورا می‌تواند در چارچوب تصمیمات راهبردی مراکز عالی اجرایی و تصمیم گیر کشور در این حوزه و نیاز‌های آنان‌، به تحقیق و بررسی نقاط قوت و ضعف حوزه‌های مختلف IT در کشور‌های مختلف جهان بپردازد و پس از کسب اطلاعات و رایزنی‌های هدفمند‌، با ارایه گزارشات کاربردی خود‌، بهترین طرح برای جهت دهی هوشمند فعالیت‌های بین‌المللی فناوری اطلاعات ایران را تبیین کند. این امر نقش مهمی در صادرات نرم‌افزار و صدور خدمات فنی و مهندسی ایران در حوزه ICT به کشور‌های مختلفی از جمله کشور‌های خاورمیانه و بلوک شرق دارد‌. تعیین دکترین بین‌المللی فناوری اطلاعات ایران توسط این شورا و یا با همیاری موثر این مرکز‌، می‌تواند دگرگون کننده فعالیت‌های شرکت‌ها و موسسات فعال در حوزه فناوری اطلاعات در کشور باشد که برنامه‌ها و فعالیت‌های کوتاه مدت و کلان آنها را براساس نیاز‌های احساس شده در خارج از کشور و براساس استانداردسازی‌های مصوب شورای فناوری اطلاعات وزارت امورخارجه‌، در جهت کسب بهترین نتایج و حضور موثر در بازار‌های جهانی قابل رقابت‌، طراحی کند.
بی شک حضور پر رنگ در صنعت ICT دنیا‌، نوع نگرش و دید منفی سنتی موثر از تبلیغات سو برخی قدرت‌های غربی را علیه جمهوری اسلامی به شدت کاهش می‌دهد و توان تبلیغاتی و فرهنگی ایران را در تزریق به افکار جهانی و جهت بخشی به سمت برنامه‌های از قبل تعیین شده در حوزه‌های دیگر‌، افزایش می‌دهد. به هر حال نباید از نقش رسانه‌ای و تاثیر گذار فناوری اطلاعات در دهکده جهانی امروز در جهت گشایش فاکتور‌های تاثیر گذار و استراتژیک در مبانی دیپلماسی صلح طلب ایران‌، غافل بود.
۲) جذب نخبگان علمی کشور در خارج از کشور
شورای فناوری اطلاعات وزارت امورخارجه‌، با ظرفیت‌‌های مهم خود‌، می‌تواند ضمن همکاری با مراکز مرتبط‌، در شناسایی نخبگان علمی و فنی کشور که در لابراتوار‌ها و مراکز تحقیقاتی برجسته و کلیدی اروپا و شمال آمریکا مشغول فعالیت هستند‌، حرکت‌های اصولی و ثمر بخشی را طراحی و اجرا کند. این مهم می‌تواند از یکسو با ایجاد زمینه‌هایی برای رفع مشکلات مربوط به صدور روادید برای فعالان ایرانی حوزه ICT و جذب آنها برای حضور در پروژه‌های داخلی و بین‌المللی کشور و پرداخت هزینه‌های مرتبط آنان‌، و از سوی دیگر با ایجاد بانک اطلاعات جامع از این اشخاص و تعیین روش‌های ارتباطی موثر با آنان و معرفی به مراکز نیازمند داخلی‌، صورت پذیرد. اصلی که در صورت برنامه‌ریزی و تبیین راهکار‌های اجرایی آن با کمک سایر دستگاه‌های مسوول و مرتبط کشور‌، می‌تواند میلیون‌‌ها ساعت تجربه و اطلاعات ذی‌قیمت در اختیار صنعت نوپای فناوری اطلاعات کشور بگذارد و عالی‌ترین مشاوره بین‌المللی را به صنعت نوپای IT کشور تزریق کند. برقراری ارتباطات موثر با جامعه نخبگان ایرانی در خارج از کشور‌، یک حق اساسی برای ملت و صنعت ایران است که حتی می‌تواند در زمره سیاست‌های خارجی کلان جمهوری اسلامی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات که در بند ۱ به آن اشاره شد‌، قرار گیرد. استفاده از کارشناسان زبده رایانه ایران در خارج از کشور‌، بازوی اجرایی‌، علمی و تحقیقاتی کشور در این حوزه را افزایش خواهد داد و ضریب نفوذ موثر و راهگشای توانمندی‌های ICT کشور را در خارج از کشور‌، ارتقا می‌دهد. امیدواریم نهادی ملی برای جذب این نخبگان و مقابله با بسترهایی که زمینه‌های فرار مغز‌ها را فراهم می‌کنند در کشور ایجاد و این شورا به عنوان کمیته‌ای از آن‌، به فعالیت‌های مهم خود در این حوزه ادامه دهد.
۳) نقش اساسی در رایزنی‌های بازار‌یابی IT ایران
بسیارند شرکت‌ها و موسساتی که در داخل‌، با توجه به توانمندی‌های برنامه نویسی و سخت افزاری خود‌، نمی‌‌دانند که چه خدمات یا محصولاتی امروزه در کشور‌های همسایه یا سایر کشور‌های متقاضی در حوزه فناوری اطلاعات وجود دارد. این مهم به دلیل ضعف ساختاری و بنیادی بازاریابی فناوری اطلاعات در کشور و در میان اکثریت قریب به اتفاق فعالان این بخش است. شناخت نیاز‌های بین‌المللی در حوزه ICT و انتقال پروژه‌های مختلف ساخت و طراحی به داخل‌، علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و افزایش صادرات نرم افزاری کشور با توجه به هزینه دستمزد پایین در ایران به نسبت اروپا و آمریکا‌، از بهترین راه‌ها برای تبلیغ محصولات و ظرفیت‌‌های تولیدی کشور در بازار‌های جهانی به شمار می‌آید که نتایج پر باری به همراه دارد. شورای فناوری اطلاعات وزارت امور خارجه می‌تواند با شناخت بیش‌تر از صنعت IT کشور و انتخاب برترین‌های این حوزه‌، با ایجاد کنسرسیوم بزرگ ICT ایران‌، فعالان مختلف کشور را درگیر پروژه‌های سود‌مند IT در سراسر جهان و کشور‌‌های همسایه بنماید.
شورای فناوری اطلاعات وزارت امور خارجه باید در اصلی‌ترین ماموریت خود ،‌نظام مستند‌سازی، طراحی و تولید و مدیریت سایت‌های دولتی زیر مجموعه خود مثل سایت‌های دانشکده‌ها ،‌نمایند‌گی‌ها و سفارت خانه‌های ایران در خارج از کشور را در دستور کار قرار دهد. باید با اطلاع‌رسانی قوی و مالتی مدیا‌، اثربخشی اطلاع‌رسانی دیپلماتیک کشور را در فضای سایبر تقویت کرد. همچنین این شورا می‌تواند زمینه توسعه گردشگری الکترونیکی را از طریق ارایه فایل‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی دیجیتالی چند زبانه برای جامعه میلیونی مخاطبان گردشگری ایران‌، فراهم کند. این انتظارات بزرگی است‌. اما در مقابل بزرگی موفقیت‌های ارزشمند مادی و معنوی آن برای سازمان سایبر دیپلماسی کشور ناچیز است‌.

علی‌محمد آقازمانی

منبع : روزنامه فناوران