حمله یی که در سکوت انجام شد

در آن روز یکشنبه مرگ از آسمان نازل شد. دو هلیکوپتر نظامی امریکا مقابل یک خانه روستایی در آن دهکده سوری فرود آمدند، کماندوها از آن هلیکوپترها پایین پریدند و تحت پوشش آتش دو هلیکوپتر دیگر هشت انسان را به رگبار گلوله بستند؛ هشت نفری که به ادعای سوریه چند غیرنظامی نیز در میان آنان بوده اند. البته به ادعای واشنگتن این هشت نفر همان «ابو قدیه» یکی از رهبران القاعده و افرادش بوده اند.
اما آنچه مسلم است اینکه عملیاتی کماندویی مثل عملیات اخیر می تواند به مثابه انداختن جرقه یی بر بشکه باروت باشد و جنگی جدید در خاورمیانه را موجب شود. «جرج دبلیو بوش» رئیس جمهور امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر گفت؛«ما به عنوان دولت های مقتدر وظیفه داریم قبل از رسیدن مشکلات به مرزهای کشورهایمان، آنها را حل و فصل کنیم.» به گفته بوش اگر دولتی در موقعیتی نباشد که بتواند تروریست ها را از «حیاط خلوت» خود بیرون کند، آنگاه «این ما هستیم که اقدام به این کار خواهیم کرد». به عقیده یکی از کارشناسان امنیتی امریکا می توان برگردان این جمله رئیس جمهور امریکا را همین حمله به خاک سوریه عنوان کرد. اما این عملیات در این هشت هفته دشوار میان روز انتخابات تا ادای سوگند رئیس جمهور جدید امریکا چه معنایی دارد؟ این حمله برای سوریه، عراق و دولت های دیگری در دنیا که بر این باورند همسایگان شان توان محافظت از آنها در برابر دشمنان شان را ندارند، چه معنا و اهمیتی دارد؟
این حمله علیه کشوری انجام گرفت که ظاهراً در مسیر بهبودی و بهتر شدن قرار دارد. در واقع همیشه مردانی از طریق مرز سوریه برای جهاد به عراق آمده اند اما به گفته شخص ژنرال پترائوس در حال حاضر این به اصطلاح کوچ تروریستی به مراتب کاهش یافته و در هر ماه به طور متوسط تنها ۲۰ نفر با چنین هدفی از این مرز عبور می کنند. علاوه بر آن دمشق هم انعطاف بیشتری از خود نشان می دهد و در ماه های اخیر سفرای خود را به بغداد و بیروت فرستاده و با اسرائیل به گفت وگو نشسته است. با این وجود سوریه هنوز هم مورد بدگمانی غرب قرار دارد. آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته پیش درخواست بازدید از کارخانه یی متروکه واقع در ۱۷۰ کیلومتری «اسکریه» ( همان دهکده یی که مورد حمله امریکایی ها قرار گرفت) را مطرح کرد. این کارخانه متروکه یک سال پیش هدف بمباران جنگنده های اسرائیل قرار گرفته بود و به ادعای آژانس این احتمال وجود دارد که این تاسیسات متروکه یک مجتمع هسته یی باشد که سوریه با همکاری کره شمالی آن را ساخته است. اما دمشق بر خلاف مورد آن کارخانه متروکه، در مورد تجاوز امریکایی ها به خاک سوریه واکنشی صریح نشان داد و «ولید المعلم» وزیر خارجه این کشور از این اقدام نیروهای امریکایی به عنوان «حمله تروریستی» یاد کرد.
این عملیات نیروهای امریکایی به خصوص نگرانی دولت عراق را برانگیخت. دولت عراق که شاید در آغاز کار چندان هم از این حمله ناراضی نبود در عرض یک روز به نوعی تغییر موضع داد و ضمن آنکه از آن به عنوان «رویدادی ناخوشایند» یاد کرد، اظهار امیدواری کرد این اقدام امریکا موجب خدشه دار شدن «روابط برادرانه» میان عراق و سوریه نشود. یک روز پس از آن نیز «علی الدباغ» سخنگوی دولت عراق ضمن اشاره به حمله تجاوزگرانه نیروهای امریکایی علیه سوریه اعلام کرد چنین اقداماتی از سوی امریکا می تواند منجر به فسخ توافقنامه امنیتی میان عراق و امریکا ( که هنوز در مورد آن مذاکره می شود) شود؛ «اگر ما این توافقنامه را امضا کنیم و روزی از خاک ما برای حمله به قلمرو همسایگان مان استفاده شود آنگاه است که عراق دیگر خود را به این توافقنامه متعهد نمی بیند.»
یکی از دلایل این تغییر موضع ناگهانی عراق شاید این باشد که علاوه بر دولت های عربی که از این عملیات امریکا احساس وحشت کردند، روسیه و فرانسه و چین نیز به شدت امریکا را در این مورد به باد انتقاد گرفتند. «فرانک والتر اشتاین مایر» وزیر خارجه آلمان نیز در سفر اخیر خود به پاکستان (کشوری که بارها از سوی نیروهای امریکایی مورد چنین حملاتی قرار گرفته است) نسبت به یک بی ثباتی جدید در منطقه هشدار داد و قربانی شدن غیرنظامیان را محکوم کرد. کشورهایی چون امریکا این گونه اقدامات تجاوزگرانه را که در لوای «عملیات ضدترور» انجام می گیرد مطابق با ماده ۵۱ منشور ملل متحد عنوان می کنند. این ماده جنجالی منشور ملل متحد در بسیاری از مناقشات منطقه یی جهان مورد استناد قرار می گیرد و در غالب اوقات هم به صورتی خطرناک به این مناقشات منطقه یی دامن می زند. ترکیه هم با تکیه بر همین ماده قانون نیروهای خود را تا اعماق خاک عراق اعزام می کند و روسیه نیز به همین صورت بارها به بهانه تعقیب شبه نظامیان چچنی به خاک گرجستان تجاوز کرده است.
یکی از ماموران مخفی امریکا در گفت وگویی با روزنامه امریکایی «نیو ریپابلیک» از این روش با عنوان «روش شیکاگو» یاد می کند. این نام اشاره یی است به «جیمز باند» که همواره علاوه بر هفت تیرکشی، در صورت لزوم می تواند چاقوکشی هم بکند. نگرانی جدید در خاورمیانه هم این است که چه بسا پس از حمله به سوریه، این روش مورد پسند امریکا قرار گرفته باشد.
«بروس ریدل» یکی از کارشناسان امنیتی امریکا عقیده دارد این عملیات از نظر نظامی عملیات موفقی به شمار می آید، چرا که نیروهای امریکایی طی آن توانسته اند ابو قدیه را «که احتمالاً در ارتباط با انتقال پیکارجویان به عراق مهم ترین عنصر القاعده در این کشور بوده» از پای درآورند. از سوی دیگر این کارشناس بر این باور است که شاید این عملیات تکرار شود؛ «دولت بوش در حال حاضر می تواند در ارتباط با حمله به نیروهای القاعده به ریسک هایی به مراتب بزرگ تر دست بزند زیرا این دولت دیگر قرار نیست با پیامدهای چنین اقداماتی زندگی کند.»
رئیس جمهور جدید امریکا نظر مشخصی نسبت به این گونه اقدامات ندارد و جالب آنکه هیچ یک از دو کاندیدای ریاست جمهوری در مورد حمله اخیر به سوریه اظهارنظری نکردند اما «باراک اوباما» یک سال پیش در مورد پاکستان گفته بود؛«اگر ما اطلاعات موثقی در مورد تروریست های بلندپایه داشته باشیم و مشرف(رئیس جمهور وقت پاکستان) در مورد آن اقدامی نکند، آنگاه خودمان وارد عمل خواهیم شد.»

برنهارد زند
ترجمه؛ محمدعلی فیروزآبادی
منبع؛ اشپیگل

منبع : روزنامه اعتماد