توانمند سازی مردم در شناسایی و حل مشکلات جامعه با تشکیل پایگاه تحقیقات توسعه و ارتقای سلامت فرخ شهر، استان چهارمحال و بختیاری

● زمینه و هدف:
تحقیق مشارکتی جامعه محور نوعی از پژوهش علمی است که به تازگی در علوم بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است. این نوع تحقیق بر نیازهای جامعه استوار است و باید راه حلی برای مشکلات سلامت در جامعه ارائه کند. در این پروژه تاسیس پایگاه تحقیقات توسعه و ارتقا سلامت شهر فرخشهر به عنوان یک راهکار جهت توانمندسازی و مشارکت مردم در شناسایی و حل مشکلات و اولویت بندی مشکلات و نیازهای مردم منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
● روش بررسی:
این مطالعه یک تحقیق مشارکتی بر مبنای رویکرد برنامه ریزی شده به سلامت جامعه (Planned Approach To Community Health=PATCH) است که در منطقه پایگاه تحقیقات توسعه و ارتقا سلامت فرخشهر در استان چهار محال و بختیاری با جمعیتی حدود ۴۰۰۰۰ نفر انجام شد. کل فرآیند شامل پنج مرحله به قرار ذیل بود:
۱) بسیج مردمی
۲) نیاز سنجی
۳) تعیین اولویت های پژوهشی
۴) طراحی برنامه های مداخله ای
۵) ارزشیابی کل فرآیند.
کل تحقیق با مشارکت فعال اعضا تیم توسعه فرخشهر، صاحب نظران، معتمدین محلی، مسئولین شهر و کلیه ذینفعان و با نظارت محققین دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام گردید. مرحله بسیج مردمی با دعوت از صاحب نظران و علاقه مندان توسط تیم توسعه فرخشهر، تشکیل ۱۰ کمیته کاری فعال با مشارکت ۴۰۰۰ نفر و تدوین شرح وظایف و شناسایی گروههای ذینفع و اطلاع رسانی به مردم از کانال های مختلف و برگزاری همایش شهر سالم انجام گردید.
مرحله نیاز سنجی پس از برگزاری کارگاه پژوهش مشارکتی و پژوهش کیفی توسط معاونت پژوهشی دانشگاه در جهت توانمندسازی اعضای تیم توسعه شروع شد. تیم توسعه با کمک نمایندگان سازمان های مشارکت کننده و نمایندگان دانشگاه پروفایل جامعه را تهیه و اطلاعات دموگرافیک جامعه بدست آمد و سپس نیازسنجی به روش ارزیابی سریع انجام گردید. نهایتا اولویت بندی نیازها با کمک ماتریس دو بعدی، دیاگرام ون، دیاگرام اولویت ها و جدول تجزیه و تحلیل مشکلات انجام گردید.
● یافته ها:
نتایج این مطالعه به شرح زیر می باشد:
۱) تشکیل ۱۰ کمیته کاری فعال در جامعه مورد مطالعه با حدود ۴۰۰۰ عضو فعال،
۲) تشکیل کارگاههـای پژوهش مشارکتی و پژوهش کیفی،
۳) نیاز سنجی و تعیین ۴۰ مشکل در جامعه مورد مطالعه،
۴) اولویت بندی مشکلات شناسایی شده با استفاده از ماتریس دو بعدی و تعیین۲۰ مشکل حائز اولویت.
● نتیجه گیری:
نتایج این تحقیق نشان داد که در هر جامعه نیازهای مردم با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی آن جامعه متفاوت می باشد و لذا توصیه می گردد جهت ارتقا سلامت، تعیین نیازهای مردم و اولویت بندی آنها با مشارکت خود مردم انجام گردد.

جعفر مقدسی
رویا ربیسی
حسین یوسفی
حمید شیروانی
شهرزاد حبیبی
سیما قادری
فریدون صفایی
فرهاد شمس
مریم راستی
محسن میرفروغی
بهروز شاه قلیان
علی ضامن صالحی فرد
رضا خدیوی
سلیمان خیری

منبع : پایگاه اطلاعات علمی