حضور زنان در ورزشگاه، فرصت یا تهدید؟

حضور تماشاچیان زن در ورزشگاه ها سبب ایجاد انگیزه در قهرمانان، ایجاد شور و نشاط، تلطیف فرهنگی ورزشگاه ها و توسعه فرهنگ ورزش کردن در خانواده ها می شود. رضا قراخانلو و فریده نیسیان در تحقیقی نگرش اقشار مختلف جامعه را درباره حضور تماشاچیان زن در میدان و رقابت های ورزشی مردان مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق آمده است: "ورزش به عنوان پدیده ای اجتماعی از مسایل مختلف جامعه تاثیر می پذیرد و گروه های مختلفی را با عنوان ورزشکار و تماشاچی زیر پوشش قرار می دهد. در جامعه کنونی، ورزش به عنوان امری انسانی - تربیتی مورد توجه بوده و در بین همه اقشار جامعه به سرعت در حال گسترش است. همچنین متاسفانه قشر عظیمی از افراد اجتماع یعنی جوانان، به دلایل گوناگون به مسایل مخرب از جمله اعتیاد روی آورده اند، زنان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و می توان گفت نداشتن امکانات کافی ورزشی و برنامه مناسب برای پر کردن اوقات فراغت، دامنگیر آنان نیز شده است. با نگاهی گذرا به مسابقات مردان که امکان حضور زنان در آن فراهم بوده است، به نظر می رسد در هر مکانی که زنان به عنوان تماشاچی حضور داشته اند، نزاکت و انضباط بیشتری در میان ورزشکاران و هواداران حاکم بوده است. حال با توجه به تاثیر تماشاچیان در نشان دادن احساس غرور و ایجاد انگیزه در ورزشکاران، به نظر می رسد حضور تماشاچیان زن در میدان های ورزشی، تاثیر مثبتی بر ورزشکاران و تماشاچیان خواهد داشت.
ایمن سازی محیط های ورزشی از راه جلوگیری از رفتارهای پرخاشگرانه، خشونت آمیز و وندالیستی، ایجاد رفتارهای اجتماعی و تربیتی منطبق با اصول و سنت های پسندیده اسلامی و ملی و فرهنگ سازی در ورزشگاه ها، افزایش انگیزش عمومی فرد بر اثر حضور تماشاچی علاقه مند، زنده کردن روح ورزش، فرهنگ سازی و یافتن الگوهای ورزشی مناسب و تقویت ورزش زنان از راه دیدن مسابقات برتر، عواملی برای بررسی امکان حضور زنان به عنوان تماشاچی در میدان ها و رقابت های ورزشی مردان است. به نظر می رسد با حضور بانوان و خانواده ها در ورزشگاه ها برای تماشای دیدارهای ورزشی، می توان نظارت و کنترل اجتماعی را در ورزشگاه تا حد زیادی افزایش داد، زیرا خرده فرهنگ اوباشگری در مقابله با فرهنگ ناموس پرستی، فرصت ابراز وجود و آلوده سازی محیط ورزشگاه را نخواهد یافت. در نگاهی کلی به نتایج بدست آمده حاصل از این تحقیق باید گفت بیشتر پاسخگویان به ورزش علاقه مندند و ورزش می کنند و دلایل ارزشمندی را برای لزوم حضور زنان در ورزشگاه ها ارایه می دهند. این دلایل هم به لحاظ فرهنگی و هم از نظر فنی قابل تامل است، زیرا به نظر پاسخگویان، حضور تماشاچیان زن سبب ایجاد انگیزه در قهرمانان، ایجاد شور و نشاط، تلطیف فرهنگی ورزشگاه ها و توسعه فرهنگ ورزش کردن در خانواده ها می شود. در فرهنگ ملی ایران، بسیاری از گفتارها و رفتارهایی که در زمان عدم حضور زنان عادی قلمداد می شود، در جمعی که زنان حاضر باشند، با احتیاط و حتی خودداری افراد همراه می شود. حجب و حیای مردان در حضور زنان، ویژگی عرفی - ملی ایرانیان است که از آن می توان با عنوان شرم فرهنگی و ارزشی نام برد. یافته های تحقیق حاضر حکایت از این مساله دارد که حضور زنان در جایگاه تماشاچیان - به احتمال بسیار-مانع از بروز برخی رفتارها و گفتارهای غیر اخلاقی مردان خواهد شد.
اگرچه آزمایش این نظریه دشوار به نظر می رسد، گذشتن از آن نیز آسان نیست. متاسفانه امروزه در برخی از مسابقات - به ویژه در فوتبال-استفاده از کلمات بسیار زشت و ناسزاهای رکیک، عادی و معمولی شده است، به نحوی که گاهی چند هزار تماشاچی، حتی برای مدتی بیش از چند دقیقه مستهجن ترین کلمات را به کار می برند. آیا این رفتار در حضور چند هزار خانم نیز تکرار خواهد شد؟ آیا اگر از قبل به تماشاچیان تذکر داده شود که خانواده ها و بانوان نیز حضور دارند، باز هم با همین شدت به این رفتارهای ناپسند و غیر اخلاقی ادامه داده خواهد شد؟
در این مسیر موانعی نیز وجود دارند که باید برطرف شوند. مهمترین مانع را مناسب نبودن زمان حاضر می دانند. شاید بتوان گفت برای حضور تماشاچیان زن در ورزشگاه ها، به زمان بیشتری نیاز داریم. به نظر می رسد این زمان باید مصرف رشد فرهنگی - اجتماعی مردم شود تا به مرتبه ای برسند که فضای ورزشگاه ها از نظر فرهنگی برای زنان امن باشد. برای رفع مشکلات حضور تماشاچیان زن باید توسط مدیران ورزشی و مسئولان ورزشگاه ها برنامه ریزی شود. برای مثال بسیاری از پاسخگویان به جداسازی محل استقرار زنان و مردان و روش هایی مانند آن اشاره کرده اند. تماشای نوبتی مسابقات نیز درصد زیادی از نظرها را به خود جلب کرده است. توقع پاسخگویان از رسانه ها برای آماده سازی شرایط برای احقاق حق زنان بسیار منطقی است و باید مورد نظر رسانه ها باشد. این کار چه بسا از نظر اقتصادی برای خود رسانه ها نیز سودمند باشد. هم از منظر اجتماعی و هم از منظر منطق هزینه - فایده، مدیران باید به این موضوع توجه جدی داشته باشند که با پاک کردن صورت مساله و به تاخیر انداختن موضوع، جامعه متضرر خواهد شد، چرا که نیمی از جامعه - یعنی زنان-با این احساس زندگی می کنند که عدم اجازه به آنان برای تماشای مسابقات مردان، دلیل دیگری از پایمان شدن حقوق زنان در ایران است و این احساس بی گمان، هزینه سنگینی را در پی دارد. براساس یافته ها، افراد مورد بررسی در بیشتر استان ها دیدن مسابقات رشته های فوتبال، والیبال، بسکتبال، وزنه برداری، ورزش های رزمی، تنیس روی میز، بدمینتون، تنیس، قایقرانی و ورزش های بومی و محلی را مجاز می دانند، از این رو سرمایه گذاری در ایجاد شرایط و زمینه های مناسب به منظور تماشای این مسابقات برای زنان با نگاهی به موارد زیر باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
ایجاد انگیزه ویژه استقرار زنان و خانواده ها در میدان های ورزشی، فراهم ساختن امکانات و تسهیلات رفاهی ویژه تماشاچیان زن از جمله تهیه بلیت در نقاط مرکزی شهر، وسیله آمد و شد ویژه زنان و خانواده ها، امکانات ویژه ورود و خروج از ورزشگاه ها، کاهش نرخ بلیت تماشای مسابقات برای خانواده ها و سازماندهی هواداران رشته های ورزشی از راه تاسیس کانون هواداران در همه فدراسیون ها نیز کار مهم و موثری است.
تقویت مظاهر فرهنگی از سوی تماشاچیان و ورزشکاران مرد نیز ضروری است. برای مثال پوشش خاص یا برهنه بودن بالاتنه مردان تماشاچی شاید در ورزشگاه های جهان از نظر عرفی پذیرفته باشد، ولی این کار ممکن است مانع حضور زنان در ورزشگاه ها باشد. به عنوان مثال دیگر باید برخی رفتارهای عرفی ورزشکاران با یکدیگر و با تماشاچیان نیز اصلاح شود که این موارد را می توان به هنگام تشویق یکدیگر، به هنگام شادی ناشی از رسیدن به گل در فوتبال مشاهده کرد. حمل کردن شعارهای مکتوب و تصویری و بیان کلمات دو پهلو که یادآور مسایل غیر اخلاقی، جنسی و شبیه آن است نیز باید اصلاح شود. رفع عوامل ایجاد نارضایتی و رعایت حقوق تماشاچیان مرد نیز زمینه لازم برای حضور شایسته زنان را فراهم خواهد کرد.

منبع : روزنامه ابتکار