اشتغال و واقعیت های دردناک

رفتار عمومی دولتها اگرچه از دیدگاه افکار عمومی پنهان نمانده و نمی ماند ولی « دیدگاه کارشناسی » و عملکرد آنها در قبال مسائل بنیادی کشور یقینا از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است . با آنکه عملکرد تخصصی و مواضع کارشناسی دولتها گاهی در پرتو تبلیغات رسانه ای و جنجالهای تبلیغاتی برای به نمایش گذاشتن چهره محبوب تری از نظام اجرائی پوشانده می شود و از اهمیت و اولویت آن کاسته شده و حتی در محاق فراموشی و « نادیده ماندن » فرو می رود ولی « واقعیت های آماری » و جدی بودن اثرات ماندگار عملکرد تخصصی دولتها عموما قابل کتمان نیست و تاثیرات خود را هر چند با تاخیر ولی حتما برجا می گذارد.
در اینجا خوبست به ۲ خطر در این مقوله که تاثیرات آن به مراحل تعیین کننده ای رسیده اشاره کنیم .
۱) اثرات جدی و مخرب سیاستهای متکی به واردات بی حد و مرز و کاهش « تعرفه های گمرکی » با هدف تشویق واردات بیشتر حتی در مورد کالاهائی که « تولید داخلی » نیز دارند در جامعه بطرز انکارناپذیری حس می شود.
واردات میوه شکر و طیف وسیعی از محصولات مصرفی که تا این اواخر صرفا توسط تولید کنندگان داخلی تهیه و تولید می شده اند از یکطرف « بازار کار » و « سطح اشتغال » را تهدید کرده و از طرف دیگر تولید کنندگان را در مورد حفظ بازار مصرف و حفظ سطح تولید خود دچار اضطراب و حتی دلسردی نموده است .
کم نیستند محصولات وارداتی که از طرق مبادی رسمی یا بصورت قاچاق وارد کشور شده اند ولی « تولید داخلی » را شدیدا تحت تاثیر خود قرار داده اند و حتی بیم آن می رود که این روند تاسف بار که به مسابقه ای برای واردات بیشتر تبدیل شده بنیان تولید داخلی را در مقیاس وسیعی متلاشی کند ویا به آن آسیب برساند.
اطلاعات موجود نشان می دهند تعدادی از سرمایه گذاران چینی با حضور در ایران به صاحبان برخی از کارخانجات تولیدی کشور توصیه کرده اند که خط تولید خود را متوقف کنند و در عوض محصولات چینی را با نصف قیمت در اختیار بگیرند. شاید تولید کنندگان داخلی در برخورد اول از این بابت « شوکه » شوند و چنین پیشنهادی را نپذیرند ولی جای نگرانی است که مبادا آن دسته از کسانی که احیانا چنین پیشنهاد خانمان براندازی را بپذیرند بعدها احساس پیروزی کنند و دیگران را بخاطر عدم پذیرش این پیشنهاد نان و آب دار! ملامت نمایند. این امر به خودی خود گستاخی طرفهای خارجی و « بدون حفاظ » بودن صحنه تولید داخلی در برابر تهاجم بیگانه را نشان می دهد و اگر با آن مقابله نشود ریشه های ضعیف و آسیب پذیر تولید داخلی و اشتغال را می سوزاند.
جای تاسف است که حتی بدون انتظار برای جدی شدن این پیشنهادات و عملی شدن آنهم تولید و اشتغال در کشور در معرض آسیبهای جدی ناشی از « سیل واردات بی رویه » قرار دارد . مطابق آمارهای رسمی میزان واردات رسمی کشور از مبادی گمرکی در سال گذشته ۴۵ میلیارد دلار و میزان واردات غیررسمی حدود ۱۵ میلیارد دلار ارزیابی شده است . این بدان معنی است که باحذف تشریفات قبلی و تسهیل در واردات بهمراه کاهش تعرفه های گمرکی و سهولت امکان ورود کالا از مبادی غیررسمی در واقع ما همگان را به پیمودن راه ساده تر و کوتاه تر یعنی واردات بیشتر تشویق کرده ایم که البته یک تصمیم و اقدام خطرناک است که آثار و تبعات آن را فردا شاهد خواهیم بود زیرا واکنش در برابر چنین پدیده هائی « زمان بر » است و بصورت تاخیری ظاهر می شود.
۲) مدیر کل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار در نخستین گردهمائی سراسری بیمه بیکاری در شیراز اطلاعات هشدار دهنده ای را بازگو کرده است . مطابق این اظهارات اتباع بیگانه انحصار بخش قابل توجهی از مشاغل تخصصی و نیمه تخصصی در کشور را در اختیار گرفته اند. از جمله ۵۰ هزار خیاط افغانی در استان تهران شناسائی شده اند و حتی صنعت کفش را هم به تدریج در انحصار خود (البته فعلا بعنوان کارگر) در آورده اند . افاغنه در صنعت کشاورزی و ساختمانی حضور فعال و بعضا انحصاری دارند . با در نظر گرفتن اینکه هم اینک حدود ۳ میلیون افغانی در کشور حضور دارند و روزانه هزاران نفر به آنها افزوده می شود بیم آن می رود که ما از این بابت دچار لطمه های جبران ناپذیر بیشتری شویم .
برای لحظه ای تصور کنید که تدریجا این جماعت جذب صنایع انحصاری ایران همانند فرش و... شوند و فردا با مراجعت به کشورشان با استفاده از همین فرصتهای باد آورده به رقابت با فرش ایرانی در سطح جهانی بپردازند و با تولید و عرضه فرش ارزانتر اما با طرح و نقشه های ایرانی بپردازند در آنصورت بازار فرش ما باز هم دچار بحرانهای تازه تری می شود.
با تامل بیشتر پیرامون این دو پدیده به نظر می رسد « بازار تولید » و مهمتر از آن « بازار مصرف » ۷۰ میلیونی کشور در معرض آسیب های جدی قرار گرفته که بخشی از آن به علت تصمیمات اشتباه و بعضی دیگر بعلت عدم اتخاذ تصمیمات لازم است .
ما از یکطرف با واردات انبوه بازار تولید داخلی را در معرض هجوم محصولات بیگانه قرار داده ایم و حتی سلیقه های مشتریان را و « الگوی مصرف » داخلی را تغییر داده ایم و از طرف دیگر بازار کار و اشتغال را بی هیچ ضابطه و خط مشی روشنی در اختیار دیگران گذاشته ایم .
آیا مسئولان نظام از کنار مراکز تجمع کارگران ساختمانی در سطح شهر عبور نکرده اند آیا در آخرین ساعات روز نگاه حسرت آمیز کارگرانی که تمام روز را به انتظار ایستاده اند و نگران به پایان رسیدن آخرین ساعتهای روز هستند به چشم خود ندیده اند آیا هجوم آنها برای سبقت گرفتن از یکدیگر به خاطر تصاحب یک « شغل یک روزه » را ندیده اند
آیا بازی با آمارهای مربوط به سطح اشتغال و بیکاری می تواند بر واقعیت های دردناک مربوط به بیکاری طیف وسیعی از هموطنان ما سرپوش بگذارد فرض کنیم که پذیرفتیم « نیروی شاغل » کسی است که فقط چند ساعت در هفته به کار مشغول باشد ولی این پذیرش اجباری تعاریف من درآوردی هم می تواند بر بیکاری و گرسنگی و نیاز روزافزون مردمی که حتی نمی دانند حقشان چیست و چگونه آنرا مطالبه کنند سرپوش بگذارد
اینها خطرهای بزرگی هستند که امروز ثبات اقتصادی کشور را هدف گرفته اند و ممکن است فردا ثبات سیاسی اجتماعی نظام را تهدید کنند و چنین مباد.

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی