ضرورت تنظیم بازار جهانی نفت

سقوط آزاد قیمت های نفت خام به درآمدهای ارزی کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت لطمه های جدی و جبران ناپذیر وارد کرده است . این پدیده باعث سقوط قیمت ها برای سبد نفتی اوپک به زیر ۷۰ دلار در هر بشکه شده است . قرار است وزیران نفت کشورهای عضو اوپک جمعه آینده در نشستی به بررسی وضعیت بازار بپردازند و با توجه به کاهش تقاضا برای نفت که ناشی از بحران اقتصادی آمریکا و اثرات آن بر مصرف انرژی در اروپا و آسیای جنوب شرقی است سقف تولید اوپک را حداقل یک میلیون بشکه در روز کاهش دهند. مسئله اینست که تنظیم بازار جهانی نفت یک ضرورت عینی است و نمی توان برای نقش آفرینی در این مقوله « دفع الوقت » کرد.
که میزان تقاضای امروز نفت خام را در حد میزان تقاضای سال ۱۳۷۲ برآورد) IEA ( با در نظر گرفتن ارزیابی آژانس بین المللی انرژی کرده برای بازگرداندن ثبات به بازار جهانی نفت بایستی دستکم ۵ تا ۶ میلیون بشکه در روز از تولید نفت اوپک کاسته شود تا بلکه شوک نفتی کنونی جبران گردد.
کاهش ناگهانی و سقوط آزاد قیمت نفت در واقع به درآمد ارزی تولید کنندگان نفت و به اقتصاد برنامه ریزی شده صادر کنندگان نفت لطمه می زند و باعث بی ثباتی در عرضه و تقاضای نفت در مقیاس جهانی میشود. اگر چه گفته میشود این پدیده براثر کناره گیری دلالان و حذف « معاملات کاغذی » از بازار نفت صورت گرفته ولی به نظر می رسد شوک فعلی عمدتا از ناحیه دلالان و براثر فشار کشورهای صنعتی از جمله آمریکا و هم پیمانانش بر اوپک و سایر تولید کنندگان عمده نفت خام جهان تحمیل شده است . در واقع واشنگتن و متحدانش از این طریق سرگرم انتقال کانون بحران اقتصادی خود از درون مرزهای جغرافیایی شان به کشورهای نفتی هستند و سعی دارند زیانهای مالی خود را از جیب گشاد کشورهای صادر کننده نفت جبران کنند که خود نوعی عدم صداقت را در ذهن ها تداعی می کند.
دقیقا در چنین شرایطی « گوردون براون » نخست وزیر انگلیس با حملات لفظی به کشورهای اوپک از تصمیم آنها برای باز گرداندن ثبات به بازار نفت به شدت گلایه کرده و با بکارگیری کلمات رکیکی ضمن حمله به سازمان اوپک ادعا کرد کاهش تولید نفت در شرایط کنونی شرم آور است . وی همچنین تهدید کرد که انگلیس و همفکرانش تلاش خواهند کرد تا از برگزاری چنین جلسه ای جلوگیری کنند.
پیش از این قرار بود جلسه اوپک در ماه آینده برگزار شود لکن تشدید وخامت اوضاع و سقوط آزاد قیمت های نفت باعث شد تا اعضای اوپک برای تشکیل جلسه به میزان ۳ هفته زودتر از قرار قبلی به تفاهم برسند . این واقعه با نکاتی همراه است که باید مورد توجه قرار گیرند.
۱) گستاخی و شرارت انگلیس در این زمینه نبایستی بی پاسخ بماند . اعضای اوپک و همچنین سازمان اوپک بایستی به دولتمردان لندن بفهمانند که به اندازه دهانشان سخن بگویند و بیشرمی خود را به دیگران نسبت ندهند. بعلاوه به دولت ضعیف گوردون براون بایستی گوشزد شود که آنچه شرم آور است صدور بحران اقتصادی آمریکا و اروپا به سایر کشورها است و پرداختن هزینه های بحران جاری اقتصادی غرب از جیب کشورهای نفتی با دزدی در روز روشن هیچ فرقی ندارد.
۲) جای تعجب است که کشورهای اروپایی برای آماده سازی ساختارهای حکومتی خود مرتبا با یکدیگر در تماس و مشاوره های فوری قرار دارند ولی دیگران را بخاطر تشکیل جلسه ملامت می کنند. گویا گوردون براون فراموش کرده که در چارچوب تلاش برای مقابله با آثار و تبعات بحران اقتصادی آمریکا حتی منتظر تشکیل جلسه مقامات اتحادیه اروپا نشد و با تشکیل جلسه سران فرانسه انگلیس آلمان و ایتالیا در پاریس به چاره جویی پرداخت که البته مورد اعتراض سایر کشورهای اروپایی قرار گرفت .
سازمان اوپک می بایست بسیار زودتر از اینها وارد عمل می شد و برای کاهش تولید و « تنظیم بازار » سریعا تصمیم می گرفت و مانع سقوط شدید قیمت ها می شد. این « واکنش تاخیری » از جانب سازمان اوپک به نوسانات شدید و بی نظمی در بازار جهانی نفت کمک کرده و فرصتهای طلایی برای سو استفاده کشورهای صنعتی از تلاطم بازار نفت را فراهم ساخته است .
آنچه شرم آور است توقعات بیجای انگلیس برای جبران خسارات وارده از جیب دیگران است که البته انگلیسیهای استعمارگر از این قبیل رفتارهای شرم آور در تاریخ سیاه خود فراوان دارند.
۳) با در نظر گرفتن بحران اقتصادی آمریکا و توسعه یافتن ابعاد بحران به سایر کشورها از جمله اروپا و آسیای جنوب شرقی پیش بینی میشود رشد اقتصاد جهان دچار رکود شود و در نتیجه نیاز به سوخت های فسیلی مرتبا کاهش یابد. این بدان معنی است که صرفنظر از کاهش قیمت نفت احتمال کاهش سقف تولید کشورهای نفتی نیز جدی است . همین امر به احتمال عدم تحقق درآمدهای پیش بینی شده نزد کشورهای نفتی دامن می زند . رئیس کل بانک مرکزی پیش بینی کرده است احیانا ۵۴ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی کشور کاسته شود و به اقتصاد برنامه ریزی شده بر این اساس لطمه وارد گردد.
طبعا لازم است آثار و تبعات بحران اقتصادی آمریکا و به تبع آن بحران اقتصادی احتمالی در سایر کشورها مورد ارزیابی قرار گیرد و راهکارهای جدی فوری و متناسب با ابعاد بحران به درستی شناسائی شوند و بدون اعتنا به جو سازیهای انگلیس و سایر کشورهای صنعتی تصمیمات لازم و کافی برای جلوگیری و مهار آثار انعکاسی این بحران بر درآمدهای نفتی و بر اقتصاد کشور اتخاذ گردد.
این کمترین انتظار مردم و نظام از دست اندرکاران امور اجرایی و مراکز تصمیم گیری کشور است .

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی