نگاه خوشبینانه و بد بینانه به قانون مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده در حال حاضر در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا در حال اجرا است و شاید بتوان آن را یکی از مدرنترین روشهای اخذ مالیات دانست. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران از نسبت بسیار پایین تری نسبت به سایر کشورها برخوردار است، در حالی که از ۳ درصد تعیینی در ایران تنها ۱/۵ درصد آن مالیات بوده و ۱/۵ درصد آن نیز مربوط به عوارض شهرداریها است، در خارج از ایران، به طور متوسط این نرخ ۱۵ درصد است. مالیات بر ارزش افزوده یکی از راهکارهای جلوگیری از فرار مالیاتی است. از دیگر مزایای اجرای این قانون ایجاد عدالت مالیاتی است که آنچه در بحث اخذ مالیات تاکنون در حد شعار مطرح شده در این قالب به اجرا درمی آید . مالیات بر ارزش افزوده همان مالیات بر مصرف است.براساس این قانون از تولید کننده و یا فروشنده این مالیات اخذ نمی شود بلکه پرداخت کننده اصلی آن مصرف کننده می باشد و لذا، هر قدر مصرف بیشتری صورت گیرد مالیات بیشتری نیز پرداخت می شود. بابت خرید کالاهای اساسی و دارویی مالیات بر ارزش افزوده اخذ نمی شود و دولت به واسطه این قانون از این قدرت برخوردار است در جاهایی که صلاح میبیند برخی کالاها را مشمول مالیات کند یا از مالیات معاف نماید. به دو شکل می توان به این موضوع نگاه کرد: نگاه بدبینانه و نگاه خوشبینانه.
در نگاه بدبینانه کسانی دست به مخالفت می زنند که نسبت به قانون آگاهی داشته ولی با توجه به داشتن فرارهای مالیاتی در گذشته این قانون را به نفع خود نمی بینند. در نگاه خوشبینانه نیز باید گفت که دلیل این مخالفتها کمی اطلاعی افراد و عدم اطلاع رسانی کافی است. باید با افرادی با نیات ناصواب در این بحث برخورد شود. به صراحت می توان گفت که طلا فروشها بیشترین فرار مالیاتی را تاکنون داشته اند و لذا عمده مخالفت آنها نیز در همین مساله ریشه دارد . نکات اساسی در این بحث اینکه اساس مخالفت آنها نیز لحاظ منفعت مردم نیست بلکه آنها به دنبال منافع خودشان هستند. دولت مگر از طلا فروشان و سایر صنوف مگر چه می خواهد؛ صدور قبض فروش و اعمال ۳ درصد مالیات و اخذ آن از مصرف کننده، این درخواست مگر چه ضرری را متوجه اینگونه صنوف می نماید. کوتاهی دولت در برخورد با آن گروهی که از قانون اطلاع دارند ولی با عدم تامین منافع خود در قالب این قانون با آن مخالفت می کنند، نابخشودنی است. در این میان نیز هستند افراد دلسوزی که حق را می گویند و خواستار تعیین روش و ابزار محاسباتی از سوی مسئولان در روند اجرایی شدن این قانون هستند.
در گذشته وقتی قرار بود تا مثلا یک سنگ از کارخانه تولید سنگ خریداری و در کارخانه ای دیگر پردازش شود در هر دو مرحله مالیات گرفته شود، ولی اکنون قانونگذار شرایطی فراهم کرده تا از هر جنس یکبار مالیات اخذ شود . در این روش به طور مثال نرخ اولیه از نرخ تمام شده سنگ تزئینی کم می شود و در واقع از ارزش افزوده مالیات اخذ میگردد. نباید اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده فضایی را برای افزایش قیمتها به همین بهانه فراهم کند. چراکه در این روش طلایی که مثلا گرمی ۱۸ هزارتومان فروش می رفت الان هم باید به همان قیمت فروش رود. چراکه در گذشته طلافروش مالیات آن را می داد حال باید آن را مصرف کننده بپردازد یعنی با اعمال همان ۳ درصد مالیات بر ارزش افزوده باز باید قیمت نهایی بر مصرف کننده ۱۸ هزار تومان باشد. در غیر این صورت با عدم کنترل و نظارت دولت، قیمتها دچار افزایش خواهد شد و در نهایت چنین برداشت می گردد که قانون، قانون بدی بوده است. دولت به مدد این قانون از این امکان برخوردار می شود که به شکلی هدفمند و کنترلی استفاده از برخی کالاها را قصد کاهش مصرف آن را دارد، مصرفش را کاهش داده و یا به طور برعکس عمل نماید.
هیچ یک از اقتصاددانان با این قانون مخالفتی ندارند و اگر بحثی هم وجود دارد بر سر لزوم آماده سازی ابزارهای اجرایی و سپس عملیاتی شدن قانون است، بحث دیگر نیز لزوم اطلاع رسانی کافی در این خصوص به مردم است. به نظر من فرصت ۴ یا ۵ ماهه زمان مناسبی برای فراهم کردن ابزار مربوطه برای این کار و آگاهسازی مردم است. اجرایی شدن این قانون به ابزار آنچنانی نیازی ندارد، اینکه تولید کننده فیش و برگه صدور صادر کند و بر روی اجناس خود برچسب زده و از سویی به درج قیمت اجناس بپردازد. این روش باعث افزایش درآمدهای دولت شده و این امکان را به دولت می دهد تا به تعادل بخشی بین تولید داخلی و خارجی بپردازد. ا زسویی‌اجرای مالیات بر ارزش افزوده شدیدا به ضرر وارد کنندگان است و بیشترین فشار را بر وارد کنندگان وارد خواهد کرد.

حمید حسین زاده

منبع : روزنامه رسالت