تمرکز، کلید کارآمد در مطالعه

پراکندگی ذهن و افکار یا به عبارتی نداشتن تمرکز یکی از مشکلات عمده دانش آموزان و فراگیران می باشد، که باعث بر هم خوردن آرامش فکری و روانی آن ها در حین مطالعه و دغدغه خاطرشان بعد از مطالعه می شود.
تمرکز حواس یکی از مهم ترین رموز موفقیت در تحصیل است.
انتظار فهمیدن دروس، بدون توجه و تمرکز در مطالب، بیهوده و بی معناست.
تمرکز حواس کلید کارآمدی در مطالعه است.بدون تمرکز، مطلبی که درک و فهم فقط یک ساعت وقت لازم دارد ممکن است دو تا چند ساعت وقت بگیرد و هرگز به خوبی فهمیده نشود.
فراگیران باید راه دستیابی به تمرکز را بیاموزند زیرا درک و فهم مطالب به تمرکز و توجه بستگی زیادی دارد.
تمرکز یعنی حفظ و نگهدار توجه و حواس روی موضوعی معین، یعنی این که شما تمام نیروی ذهنی خود را متوجه آن موضوع کنید.
تمرکز باید با کنجکاوی ذهنی قوی همراه باشد.
شما می توانید بیاموزید چگونه افکارتان را متمرکز کنید و مشکلات خود را بر طرف کنید.
تمرکز مسئله ای ذاتی نیست، تمرکز یک ویژگی اکتسابی است و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد.
مهم این است که تمرین کنید و نیروی تمرکز خود را پرورش دهید.
همه شما توانایی تمرکز دارید و از آن جا که تمرکز نسبی است، بنابراین تقویت آن بستگی به موضوع مورد نظر شما دارد بنابراین تمرکز گاهی ساده و گاهی مشکل است به عنوان مثال تمرکز در موضوعاتی که جنبه فکری دارد، (مثل درس) با آن هایی که جنبه تفریحی و سرگرمی دارد مثل (تماشای فوتبال یا فیلم) تفاوت می کند.
عدم علاقه و انگیزه، در خواب و خیال رفتن و حواس پرتی سبب کاهش تمرکز می شوند عوامل حواس پرتی اکثر خوانندگان را می توان به دو دسته عوامل درونی و عوامل بیرونی تقسیم کرد.
۱) عوامل درونی عبارت است از افکار و اندیشه هایی که برای مطالعه شما مزاحمت ایجاد می کنند.
مواردی مثل: نگرانی در مورد مشکلات شخصی، تحصیلی، اجتماعی، اقتصادی، شغلی خیال پردازی در مورد مسائل ایده آلی و آرمانی (مثل اختراع یک کار نمونه و عجیب)
اولین راه مقابله با عوامل حواس پرتی این است که به هنگام مطالعه یک تکه کاغذ دم دست داشته باشید و هر مشکل یا مطلبی که ذهن شما را اشغال کرد فوری یکی دو کلمه در مورد آن بر روی کاغذ بنویسید و ساعت و تاریخی را مشخص کنید تا به آن ها فکر کنید و رسیدگی کنید.این باعث آرامش ذهن شما می شود و اگر با این کار مشکل دست بردار نیست، بهتر است از مطالعه صرف نظر کنید و به دنبال رفع مشکل باشید و بعد از این که خیالتان راحت شد به مطالعه بپردازید.به یاد داشته باشید ذهن هرگز نمی تواند در یک لحظه به دو عمل متفاوت بپردازد.بنابراین باید به یکی پرداخت و دیگری را کنار گذاشت.
۲) عوامل بیرونی؛ این ها را راحت تر از عوامل درونی می شود بر طرف کرد.
عواملی مثل: سر و صدا، نور خیلی کم یا زیاد، براق بودن کاغذ کتاب، سردی و گرمی بیش از اندازه محیط مطالعه گرسنگی، تشنگی، درد، بوی نامطبوع هستند.
البته باید توجه داشت مزاحم بودن یا نبودن این عوامل بستگی زیادی به انتظارات و خصوصیات درونی افراد دارد.می بینیم افرادی را که در محیط های شلوغ و پر سر و صدا به خوبی مطالعه کرده و مطالب را درک می کنند و برخی هم با کوچک ترین صدا از مطالعه منحرف می شوند.تفاوت این دو در این است که گروه اول آموخته اند به جای این که همیشه دنبال تغییر دنیای خارج و اطراف خود باشند، خود را تغییر بدهند و نسبت به هر مزاحمتی حساس نباشند و در نتیجه افکار خود را آرام کرده و متمرکز باشند.
یکی از کارهایی که می توانید انجام دهید تا علاقه شما نسبت به مطالعه زیاد شود این اسن که کار خود را با کسب اطلاعاتی درباره آن موضوع شروع کنید.به عنوان مثال چرا شما به والیبال یا مسائل هنری علاقه مندید؟ شما با این رغبت به دنیا نیامده اید ولی افزایش اطلاعات شما در مورد آن و اهمیتش باعث علاقه مندی شما شده است.
روش دیگر برای ایجاد یا زیاد کردن علاقه به موضوعی این است که شما اهمیت و کاربرد موضوع را بشناسید و نیاز هایی را که در آینده با آموختن آن موضوع می توانید برآورده کنید، به خوبی درک نمایید زیرا بسیاری از موضوع هایی را که هم اکنون می آموزید در آینده ای نه چندان دور برایتان موثر خواهد بود.
گاهی علت بی علاقگی به درس، ریشه در ضعف بودن دروس پایه و مقدماتی آن دارد پس لازم است برنامه ریزی کنید و ضعف های پایه ای را از بین ببرید.نگاه شما به دروس، نگاهی مثبت باشد بنابراین هرگز این فکر را که این درس خسته کننده و یا مشکل است به خود راه ندهید، زیرا این تصورات منفی شما درباره درس ها، اثر زیانباری بر یادگیری و توجه شما دارد.کلید اساسی تمرکز فکر و حواس کاربرد فنونی است که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد و سبب ایجاد واکنش در حین مطالعه می شود این فنون عبارتند از:
▪ سوال کردن: سوال کردن خواننده را به سمت نویسنده و مطلب هدایت می کند، از این طریق وی به دنبال چیزی می گردد و به احتمال زیاد آراء به دست می آورد.
▪ استنباط کردن: استنباط کردن نتیجه بررسی هایی است که خوانند از اندیشه های مورد مطالعه و نتیجه هایی که از آن ها می گیرد انجام می دهد.
▪ تجسم کردن: تجسم کردن مستلزم کاربرد حواس خواننده و در نتیجه جان دادن به کلمات متن و نویسنده است.
▪ علامت گذاری و حاشیه نویسی: با این کار خواننده صفحات را علامت گذاری می کند تا ساختمان مطالب را روشن تر سازد.
بسیاری از خوانندگان زیر مطالب را خط می کشند، ولی خط کشیدن، ساختمان مطالب را تنها در یک سطح نشان می دهد.
به منظور کشف ساختمان مطلب به طور آشکار، دست کم مطالب را باید در سه سطح اهمیت نشان داد.
علامت زدن به همراه کاربرد رمزها و نشانه ها علاوه بر روشن کردن ساختمان مطلب، شما را قادر خواهد ساخت تا عملا با اهمیت نسبی مطالب روبه رو شوید و درباره آن ها تصمیمی بگیرید.این کار شما را از بی توجهی نسبت به اهمیت مطالب باز خواهد داشت.
سعی کنید در سراسر یک کتاب رمزها و نشانه های واحدی برای علامت گذاری به کار ببرید به عنوان مثال:
ـ دور تز اصلی خط بکشید ممکن است نتوانید این کار را قبل از مطالعه تمام مطلب انجام دهید در این صورت این کار را پس از اتمام مطالعه و علامت گذاری انجام دهید.
ـ نکات اصلی را داخل کروشه قرار دهید.
ـ زیر جزئیات مهم خط بکشید.
ـ در حاشیه تداعی ها، انتقادها و سوالات خود را بر اساس مطالعات و تجربیات قبلی خود بنویسید.
▪ ربط دادن: باعث می شود تا خواننده مطالب جدیدی را به اطلاعات و تجربیات قبلی خود ربط دهد.
کلمه خوانی نکنید عبارت خوانی کنید.
از طریق عبارت خوانی خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست بخواند.
اگر سرعت مطالعه آن قدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند احساس دلزدگی ایجاد می شود و دلزدگی یکی از علل نداشتن تمرکز است.

یاحقی

منبع : روزنامه خراسان