میزان مقاومت چند دارویی و روش اندازه‌گیری آن در بیماران مبتلا به لوسمی میلوبلاستیک و لنفوبلاستیک حاد

● سابقه و هدف
مقاومت دارویی علت عمده شکست درمانی در بیماری‌های بدخیم خصوصاًَ بیماری‌های بدخیم خونی است و شایع‌ترین نوع مقاومت دارویی به علت بروز pgp (گلیکوپروتئین p ) می‌باشد. مشکل عمده بروز این ژن در بدخیمی‌های خونی، عدم وجود یک روش استاندارد برای کشف و بررسی کمیت بروز ژن در نمونه‌های توموری و عدم تطابق با کلینیک بیمار است. هدف از انجام طرح حاضر، تعیین میزان مقاومت چند دارویی( MDR ) بر اساس بیان pgp در شروع درمان و استفاده از آن به منظور پیش‌بینی پاسخ به درمان و پیامد عود یا فوت می‌باشد.
● مواد وروش‌ها
مطالعه انجام شده از نوع کاربردی بود. تعداد ۱۸۵ بیمار در فاصله خرداد ۱۳۸۰ تا اردیبهشت ۱۳۸۵ وارد مطالعه شدند. برای هر یک از بیماران تشخیص بر اساس مورفولوژی، ایمونوفنوتیپ و سیتوژنیک انجام گرفته و بروز pgp ، بر اساس فلوسیتومتری مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی میزان pgp ابتدا خون محیطی و نمونه‌های مغز استخوان بر روی ضد انعقاد EDTA جمع‌آوری شده و به آزمایشگاه منتقل و طی مراحلی جهت بررسی آماده شد.
سپس همه بیماران با توجه به نوع بیماری تحت دستور عمل درمانی استاندارد قرار گرفتند و پاسخ به درمان مشخص شد. پس از پی‌گیری بیماران، یافته‌های بالینی بر حسب مقاومت اولیه و نیز میزان بقا، عود و بهبودی کامل محاسبه شده و سپس با یافته‌های آزمایشگاهی مقایسه شدند. جهت تحلیل نتایج از آزمون‌های من‌ـ‌ ویتنی،کروسکال ـ والیس، کاپلان ـ مایر( kaplan-meier ) و کای‌دو( Chi-square ) استفاده شد.
● یافته‌ها
از ۱۸۵ بیمار با میانه سنی ۵/۲۸ سال (با دامنه تغییرات ۱۱ تا ۷۶ سال)، ۱۲۸ بیمار AML و ۵۷ بیمار ALL ، ۶۲% مرد و ۳۸% زن بودند. pgp با سن، جنس، نوع بیماری( ALL و AML ) و نیز تعداد سلول‌های سفید رابطه معنی‌داری نشان نداد، هم چنین میزان بیان pgp در زیر گروه‌های مختلف بیماری AML نیز رابطه معنی‌داری نداشت. میزان بقای کلی( OS ) دو ساله ۶۳%(خطای معیار ۸/۴%) و میزان بقای عاری از بیماری( DFS ) در این مدت ۴۲%(خطای معیار ۵%) به دست آمد، هم چنین نتایج نشان داد که DFS با pgp در بیماران ALL و AML-none M۳ رابطه معنی‌داری دارد.
● نتیجه گیری
میزان بروز pgp در سطح سلول، احتمالاًَ یک فاکتور پیش‌آگهی دهنده برای پیش‌بینی شانس عود محسوب می‌شود و می‌تواند در تصمیم‌گیری درمانی نقش داشته باشد.

دکتر کامران علی مقدم
دکتر مژگان اعلمی صمیمی
آسیه عشوری
دکتر مهرانگیز توتونچی
دکتر محمد فرهادی لنگرودی
دکتر فاطمه نادعلی
دکتر مسعود ایروانی
دکتر سید اسداله موسوی
دکتر علی خدابنده
دکتر محمد جهانی
دکتر اردشیر قوام زاده

منبع : فصلنامه پژوهشی خون