اتاق دلبندان

طراحی اتاق کودک باید با روحیه کودکان در تطبیق باشد و باید طوری طراحی شود که تا مدرسه رفتن کودک مورد استفاده قرار گیرد از این رو در طراحی فضاهای کودکان، شناخت کودک اهمیتی خاص می‌یابد و از آنجائی که کودکان دنیای تخیلی خاص خویش را دارند، بسیاری از آنان در سنین زیر ۷ سال، دنیا را آن‌طور که باید باشد مجسم می‌کنند، نه آنگونه که هست.
همین امر باعث می‌شود محیط کودکان آن فضائی نباشد که معمار بدون شناخت، آن را طراحی می‌کند. آن‌چنان که وقتی معماری بر نمود‌های سنتی زندگی از طریق تفاوتهای مفهومی تاثیر می‌گذارد، بر خوردهایی مطرح می‌شود که قبل از آن به‌طور کامل پنهان بودند و این چنین است که آشکار و هویدا می‌شوند. شکل کلی فضای اتاق کودکان از عناصری منحصربه‌فرد، برجسته و آنچه بر انگیزنده احساسات وی است، سرچشمه می‌گیرد. اشکال هندسی رفتار ادراکی کودک را مورد توجه قرار می‌دهند و اجازه نمی‌دهند تا مفاهیم گوناگون در جزئیات تصوری کودکانه مدفون بماند.
نقاشی‌های کودکان نشان می‌دهند که کودکان در تصورات‌شان، فضا را چگونه می‌بینند. آنها به‌طور دقیق و کامل، (بعنوان کاربر) فضا را قبول کرده و آن را با جزئیات در ترسیماتشان بیان می‌کنند، که خود مایه تعجب است.
کودکان معمولآ دوست دارند در مورد اینکه که اتاق‌شان چگونه دیده می‌شود، بحث کنند. آنها اظهارات مهمی می‌کنند و نظراتی در باره رنگ اتاق و دیوارها و مبلمان مناسب خود بیان می‌کنند و می‌خواهند در مورد آنها تصمیم بگیرند. بدین‌گونه کودکان فرضیه طراحان را قطعی خواهند کرد
.این فرضیه اساس طراحی خواهد بود که تصور کودکانه، اشکال معماری و شاخص مخصوص به خود را بر می‌انگیزد، مثل آنچه که، این‌گونه توسط کودک بیان می‌شود: شبیه به ماهی است، سر و چشم دارد، مثل قایق است اما بدون پارو. اتاق کودک قلمروئی مخصوص به آنان است.آنجا برای آنان همچون جهان بزرگ تصور می‌شود.
آنان در آنجا به موسیقی گوش فرا می‌دهند، بازی می‌کنند، در رویاهای خود فرو می‌روند، کتاب می‌خوانند و...... از این رو کودک همواره در حال جنبش و جنبیدن است و دوست دارد کنجکاوی و کاوش را همراه با بازی در دنیای خود انجام دهد، بنابراین محیط اطرافش باید مطابق با فعل و انفعال درون کودک باشد و حواس و حس کنجکاوی او را بر انگیزد. از این رو بهترین فضا‌ها جهت کودکان باید رنگارنگ، جاذب، پر مشغله و منظم، پر نشاط ولی با این حال آرامش بخش و در عین حال بی خطر باشد.
نائل شدن بدانها تنها بوسیله برنامه ریزی دقیق میسر خواهد بود. از این رو با مد نظر گرفتن موارد زیر خواهیم توانست در ایجاد محیطی مناسب و متناسب با حال و هوای آنان و هر آنچه در رشد و تعالی آنان تاثیر گذار است، موفق شویم.
۱) مشورت؛ با کودک خود صبحت کنید و فعالیت‌های مورد علاقه او را بیابید. توجه کنید که او از چه چیزهائی لذت می‌برد.از صفات منحصربه‌فرد او به دقت مطلع شوید و ببینید که دوست دارد محیطش چگونه آراسته شود.کودکان باید کمک کنند تا محیط خود را بیا فرینند، بدین‌گونه آنها یاد می‌گیرند، مسئولیت‌پذیر بوده و برای به ثمر رساندن کیفیت استعداد وجودی خود کوشش کنند.
۲) قیاس و مبلمان؛ طراحی فضای منطبق با شرایط کودکان به طور قطع بستگی به شناخت کافی از ویژگی‌های رشد آنان دارد.
خصوصیات جسمی و روانی کودکان در مراحل مختلف رشد، اساس برنامه ریزی فضا و طراحی برای آنان است. اندازه میز و صندلی، کمد‌های اسباب بازی و نیز ارتفاع مناسب دستگیره درها، دستشوئی‌ها، شیر‌ها و... ضروری است. اگر فضا و عناصر آن متناسب با‌اندازه‌های کودکان باشد، آن‌ها به سادگی می‌توانند از فضا‌ها و وسایل مربوط به خود استفاده کنند.
قطعات متنوع مبلمان، نیمکت، میز و صندلی، تابلوها، قفسه‌ها و غیره که با مقیاس و در حد و‌اندازه آنان ساخته می‌شود، اغلب برای هر بازی شکل ویژه‌ای به خود می‌گیرند.
۳) تقسیمات فضا؛ اتاق کودک باید به طریقی چند منظوره طراحی شود و از آنجائی که کودکان از اتاق‌شان برای بسیاری از فعالیتها در کنار استراحت و خواب استفاده می‌کنند، تقسیمات و قلمرو‌های خاص و مشخص خود را طلب می‌کند.
از قبیل فضائی برای مطالعه و بازیهای مهیج و همچنین فضائی برای سرگرمی. فضای بازی باید در کنار فضای خواب و استراحت کودک و در ارتباط مناسب با آن طراحی شود.
تجهیزات مورد نیاز در فضای بازی شامل قفسه و صندلی، پارک کودک و .... است. در صورتی‌ که‌ یک‌ اتاق‌ به‌ طور مشترک‌ متعلق به دو فرزند است، بهتر است‌ فضای‌ اتاق‌ به‌ نحوی‌ تقسیم‌ شود که‌ هر یک‌ از فرزندان‌ بخشی‌ را متعلق‌ به‌ خود بدانند.
این‌ کار با استفاده‌ از یک‌ پارتیشن‌ مشبک‌ چوبی‌ به‌ ارتفاع‌ حداکثر یک‌ و نیم‌ متر، قفسه‌های‌ قابل‌ انعطاف‌ اسباب‌بازی‌ها و یا کتابخانه‌ دو سویه‌ امکان ‌پذیر است.
۴) محدودیت‌ها؛ کودک در این مرحله کنجکاو و بی باک است.
تا آنجائی که هیچ‌گونه اطلاعی از خطر ندارد. از این رو با ایجاد قفسه‌ها نه تنها اشیائی مانند بطری و دارو در ارتفاعی مناسب و بدور از دست کودک در امان است بلکه محیط نیز نظمی دوچندان می‌یابد.
۵) رنگ؛ رنگهای روشن به چشم بچه‌ها با شکوه هستند. برای دیوارها از کاغذ دیواری رنگی و یا رنگ شاد استفاده کنید و رنگ و بافت را به آنها اضافه کنند. می‌توانیم حریم‌ها و همچنین لبه‌های دیوار را مشخص و برجسته کنیم و ابر‌ها و ستارگان را بر سقف اضافه کنیم. کودکان رنگهای تابناک و درخشنده را دوست دارند.
اما شما می‌توانید با به کار بردن رنگهای شاد و تابناک در روی هر دیوار محدوده‌های رنگی را نیز معین کنید.
رنگهای شاد و شفاف و آزاد، تصور کودکانه را بر می‌انگیزند و آنان را به آفرینش و خلاقیت تشویق می‌کنند. همچنین پیدایش یا ظهور دیوارهای روشن از قبیل استفاده از کارکترهای کارتونی و مانند آن در دیوارهای اتاق‌های کوچک می‌تواند بسیار مفید باشد. اگر هر یک‌ از دیوارهای‌ اتاق‌ به‌ یک‌ رنگ‌ درآید، فضایی‌ شاد و جذاب، بدون‌ نیاز به‌ تزیینات‌ بسیار فراهم‌ می‌آید. رنگ‌های‌ زرد و سبز در کنار رنگ‌ سفید دیوارها علاوه‌ بر آنکه‌ باعث‌ جلوه‌ هرچه‌ بیشتر وسایل‌ اتاق‌ می‌شوند، با روحیه‌ بالندگی‌ و سرزندگی‌ کودکان‌ نیز متناسب‌اند. از یک‌ نوع‌ پارچه‌ طرح‌دار برای‌ پرده‌ و روتختی‌ و... استفاده‌ کنید.
همان‌ طرح‌ پارچه‌ برای‌ آباژور اتاق‌ کودکان‌ و قاب‌‌عکس‌ هم‌ می‌تواند استفاده‌ شود. اگر هنگام‌ تعویض‌ روتختی، پرده‌ اتاق‌ نیازی‌ به‌ تعویض‌ ندارد. از پارچه‌ جدید به‌ عنوان‌ والان‌ پرده‌ استفاده‌ کنید و یا آن‌ را به‌ صورت‌ نواری‌ پایین‌ پرده‌ بدوزید؛ یا طرح‌های‌ آن‌ را روی‌ پرده‌ تکه‌ دوزی‌ کنید.
به‌ جای‌ پرده‌ می‌توانید از حصیرهای‌ ریزبافت‌ آفتاب‌گیر استفاده‌ کنید و سطح‌ آن‌ را نیز هماهنگ‌ با سایر قسمت‌های‌ اتاق‌ نقاشی‌ کنید.
۶) روشنائی؛ فضاهائی با نور طبیعی و شفاف اثر مثبت بر کودکان دارند.
به عبارت دیگر اتاق‌های تاریک با نور مصنوعی و نامناسب اثر منفی در پی خواهند داشت. از این رو گزیدن نحوه و میزان روشنائی در اتاق کودک اهمیتی بس مهم را ایفا می‌کند و تاثیر مهمی در خواندن و نوشتن و ایجاد آرامش و تمرکز آنان دارد.
نور مناسب فضا را جهت محیطی آرام و مناسب جهت مطالعه محصور می‌کند. بررسی تاثیر میزان نور در شب نیز در روحیه آنان حائز اهمیت است.
۷) پنجره‌ها؛ پنجره و جهت آن در اتاق کودک اهمیتی ویژه دارد.از طریق آن نور به داخل می‌تابد و شادابی و سحرخیزی را به بار می‌آورد.
کودک پنجره‌های را که در تقابل و مرتبه چشمانش است، بیشتر دوست دارد، تا مجبور نباشد برای نگاه کردن به خارج خود را بالا بکشد.
از سوی دیگر کودکان از میان پنجره‌ها حرکت خورشید را دنبال می‌کنند و تا زمانی که به محل مشخصی برسد و غروب کند، فعالیت‌های خود را خاتمه می‌دهند.

منبع : روزنامه اطلاعات