تخصص و تعهد لازمه مردم سالاری دینی

همه مسئولان یک نظام، مخصوصاً شما برادران بزرگوار نیروی انتظامی به این دو اصل و عنصر محوری که در جریان حکومت یوسف مصر مطرح است، باید عنایت کنیم؛ یکی « تعهّد » ماست و دیگری « تخصص» ما! هر کسی در هر مسئولیّت و پستی که هست، باید نسبت به آن پست متخصّص و نسبت به اصل نظام اسلامی متعهّد باشد. کارهای این نظام بخشی به مسائل فرهنگی و علمی و مانند آن وابسته است، بخشی هم به مسائل اقتصاد و سیاست و گروه کارهای دیگر مترتّب است، بخشی هم به مسائل امنیّت. هر مسئولی وقتی شایسته آن است که زیر پرچم الله اکبر به سر ببرد که در مسئولیّتش متخصّص و نسبت به نظام اسلامی متعهّد باشد.
وجود مبارک یوسف صدیق وقتی خواست وزارت اقتصاد را در شرائط قحط زده و قحطی مصر به عهده بگیرد، گفت :
ـ من دارای این دو خصوصیّت و دو عنصر محوری ام! ا جعلن ی علی خزائ ن الأرض نّی حف یأ عل یأ (۱). هم در امور اقتصاد کارشناس ماهرم، هم در رعایت حقوق بیت المال حفیظ و امینم. منی که در کارم، متخصّص ام؛ نسبت به اموال مسلمین امینم، نسبت به عقائد مسلمین امینم، نسبت به نظام متعهّدم؛ من می توانم این س مت را اداره کنم.
مسأله وزارت، عالی ترین شغل است در یک کشور و نظام. ساده ترین شغل در یک نظام همان رمه داری و چوپانی است که یک شبان در دامنه های کوه به سر می برد. قرآن کریم که آئین زندگی است و ذات أقدس له در همین کتاب آسمانی فرمود : این دعوت ما و دعوای ما و پیام ما حیات بخش است؛ یا أیّها الّذ ین آمنوا استج یبوا لله و ل لرّسول ذا دعاکم ل ما یحی یکم(۲). یعنی مؤمنان! پیام خدا و پیامبر را که شما را زنده می کند اجابت کنید. همین قرآن شرائط یک وزیر را تخصّص و تعهّد می داند، شرائط یک شبان و چوپان دامنه کوه را هم تخصّص و تعهّد می داند.
در جریان شبانی موسای پیامبر نسبت به شعیب (سلام الله علیهما) چنین می خوانیدکه دختر شعیب به پدرش پیشنهاد داد :
ـ یا ابت استأج ره نّ خیر من استأجرت القو یّ الأم ین (۳). یعنی پدرا! بهترین شبان، چوپانی است که در رمه داری هم متخصّص باشد، هم متعهّد. هم در گلّه داری نیرومند باشد، و هم در داشتن چشم پاک و گوش پاک و دل پاک امین باشد؛ نّ خیر من استأجرت القو یّ الأم ین اگر قرآن آب زندگانی است، می گوید : وزیر مملکت باید پاک، امین، متخصّص و متعهّد باشد؛ چوپان و شبان و رمه دار دامنه کوه هم باید متخصّص و متعهّد باشد. او در رمه داری متخصّص و متعهّد باشد، این در اقتصاد دانی متخصّص و متعهّد باشد.
اگر دو حاشیه مملکت ، یعنی صدر مملکت و ذیل مملکت ، یعنی وزارت و شبانی ، یعنی مشکل ترین سمت کشور و ساده ترین پیشه کشور؛ هر کسی در هر شرائطی که هست از منظر قرآن کریم این دو اصل را دارا باشد، یعنی هر کسی در رشته اش متخصّص و متعهّد باشد، آنگاه این پرچم افراشته می شودء پرچم جمهوری اسلامی و همه زیر این پرچم الله اکبر خضوع و خشوع داریم؛ و این پیام قرآن است و بس!
برای رسیدن به این پیام خ ردورزی و عقل لازم است. هر کسی اینچنین نیست که در کارش هم متخصّص باشد، هم متعهّد! یا دل بسته به نظام است، ولی آن عقل و کارشناسی و درایت را ندارد.یا متخصّص است، ولی آن عقل و تعهّد و دیانت را از دست داده است. و قرآن کریم واجدان این عناصر را تشریح کرد، فاقدان را هم تشریح کرد، علّت فقدان را هم گوشزد کرد، و این را بیماری دانست و او را درمان کرد.
● امانت خدا
فرمود :
ـ امانت خدا عبارت از دین او، قرآن او، عترت او، عبادت او، عقائد او، اخلاق او، احکام او، فقه او و مانند آن است. امانت مردم امنیّت مردم است، حقّ مردم است، آزادی مردم است، استقلال مردم است،این می شود مردم سالاری! این مردم سالاری به علاوه تعهّد دینی می شود مردم سالاری دینی. همه اینها را هم به مسئولان عالی رتبه دستور می دهد، هم به مسئولان میانه، هم به مسئولان مبتدی و ساده.
در سوره مبارکه انفال فرمود : یا أیّها الّذ ین آمنوا لا تخونوا الله والرّسول و تخونوا امانات کم و أنتم تعلمون (۴). فرمود :
ـ مردم! نه در امانت های خدا خیانت کنید، در مسائل اعتقادی، در مسائل دینی، در مسائل فرهنگی، در مسائل فقهی؛ و نه در امانت های مردمی، آنچه که به حقوق مردم بر می گردد؛ اگر مسائل مال است، اگر مسائل آزادی است، اگر مسائل استقلال است، اگر مسائل باز بودن فضای باز سیاسی است و مانند آن. اینها امانت های مردمی است که اینها را باید حفظ بکنیم. فرمود : لا تخونوا الله والرّسول، مبادا در این امانت ها خیانت کنید ؛ و تخونوا امانات کم، مبادا حقوق مردم را تضییع کنید، و أنتم تعلمون.
می دانید که امانت چیست و تلخی خیانت را
می دانید. اگر امانت های مردمی رعایت شد و امانت های الهی رعایت شد، می شود مردم سالاری دینی. اگر
امانت های مردمی رعایت شد، حقوق مردم رعایت شد ، ولی امانت های الهی ـ معاذ الله ـ رعایت نشد، این مردم سالاری دینی نخواهد بود. این همان دموکراسی باطل غرب است که چند روزی آمده و چند روزی هم افسرده خواهد شد.
مسأله مهم آن است که خدا فرمود : می دانید چه عاملی باعث می شود که دست یک کارمند در گرفتن و انجام عشوه و رشوه می لغزد ؟ آن علاقه به مال است، علاقه به فرزند است، علاقه به همسر است و علاقه به دنیاست! فرمود : این علاقه دشمن شماست. مبادا دشمن پرور باشید و آبرویتان را هزینه رشوه گرفتن کنید و هزینه دشمن!!
● خیانت در امان ممنوع
هیچ عاقلی سرمایه خود را هزینه دشمن نمی کند. در آیه بعد فرمود : واعلموا أنّما أموالکم و اولادکم ف تنه و أنّ الله ع نده اجأ عظ یم (۵). مبادا برای یک آزمون که زن و فرزند شماست؛ آبرویتان، حیثیّت تان، برزخ تان، قیامت تان را هدر بدهید! مبادا خدای ناکرده به امانت های خدا و پیامبر خیانت کنید برای دشمنتان! مبادا خدای ناکرده امنیّت مردم را آسیب برسانید، به حقوق مسلّم مردم خیانت بکنید برای دشمن تان! بدانید که اموال شما و اولاد شما آزمون است. در بخشی از آیات سوره مبارکه تغابن فرمود : نّ م ن ازواجکم و اولادکم عدوّاً لکم (۶). اینها نه تنها فتنه و آزمون اند، بلکه برخی از اینها دشمن اند. مبادا خدای ناکرده برای پرورش دشمن آبرو و دین را هزینه کنید!
انسان تا زنده است در شناسنامه او زن و فرزند نوشته است. همین که بدن سرد شد و مرد، هیچ رابطه ای بین او و فرزندان او نیست! یفص ل ب ینکم. فرمود : همین که مردید، بیگانه اید. نه آنها به یاد شمایند، نه شما به یاد آنهائید! و یوم القیامه یفص ل ب ینکم (۷). دنیا که یک نظام اجتماعی است، در شناسنامه یکدیگر نام اعضای خانواده نوشته است. انسان همین که مرد، تنها است و بس! کلأ اتوه داخ رین و کلّهم آتیه یوم القیامه فرداً (۸).
اگر در سوره انفال فرمود :
ـ دین خدا امانت است، اگر در سوره انفال فرمود : سنّت اهل بیت عصمت و طهارت امانت است، اگر در همان سوره فرمود : حقوق مسلّم مردم امانت است، و فرمود : این امانت ها را گرامی بدارید و خیانت نکنید ؛ منشاء خیانت را رسیدن به زن و فرزند و مال دانست، بعد فرمود : اینها فتنه است، اینها آزمون است. در بخشی از سوره تغابن فرمود : برخی از اینها دشمن اند! مبادا یک عاقلی دین خود را هزینه دشمن بکند!
از آن طرف فرمود :
ـ اگر دستتان پاک بود، چشم تان پاک بود، امنیّت را حفظ کردید؛ گذشته از اینکه پیش خدا و پیامبر معزّز و مکرّم اید، فرزندان شما هم در جامعه امن از امنیّت برخوردارهستند. اگر کسی خدای ناکرده به امنیّت عنایت نکرد، یا با گرفتن رشوه و دادن عشوه امنیّت را به هم زد؛ دیگر آن کشور نا امن جای زیست خود او نیست، ، جای زیست پسر و دختر او نیست. اگر خدای ناکرده مواد بیاید، مفاسد اخلاقی بیاید، مشکلات سیاسی راه پیدا کند، این مشکلات یک ویروسی است که کارمند و غیر کارمند، نیروی انتظامی و غیر انتظامی
نمی شناسد! این وقتی آمد در خانه همه را می کوبد. زندگی کردن در یک کشور نا امن تلخ است.
● امنیت وایمان دو نعمت الهی
در ادعیّه به ما آموختند که از خدای سبحان امن و ایمان طلب بکنیم. اللّهمّ نّا نسألک الأمن والیمان (۹). امنیّت به دست نیروی نظامی و انتظامی سپرده است. امنیّت های برون مرزی را نیروی نظامی به عهده دارد، امنیّت های درون مرزی را شما عزیزان به عهده دارید. سعی کنید این کشور ولی عصر را شایسته ظهور و حضور آن حضرت قرار بدهید.
فرمود :
ـ اگر این کار را کردید؛ یعنی احکام الهی که امانت خداست حفظ کردید، احکام اهل بیت را، دستورات اهل بیت را که آن هم برگرفته از وحی الهی است به عنوان امانت رسول خدا و اهل بیت (علیهم الصّلاه و علیهم السّلام) حفظ کردید، حقوق مردمی را در سایه قرآن و دین حفظ کردید، یعنی مردم سالاری دینی را تحقّق بخشیدید؛ آیه بعد سوره مبارکه انفال پیام خوب می آورد و آن این است که :
ـ یا أیّها الّذ ین آمنوا ن تتّقوا الله یجعل لکم فرقاناً (۱۰). فرمود : اگر اهل تقوا بودید، یک فروغ فرقان و تشخیص بین حقّ و باطل در نهاد شما ن هادینه خواهد شد. شبستان دل تان روشن می شود، باطن دنیا را می بینید؛ دست تان پاک خواهد شد.
آن بهره ای که از امانت می بینید، هزارها برابر بیش از آن لذّت کاذبی است که خدای ناکرده از رشوه نصیب کسی می شود. رشوه لذیذ نیست، لذیذ نما است! امّا امانت ظاهرش لذیذ است، باطنش هم لذیذ است. در چنین شرائط فرمود :
ـ ن تتّقوا الله یجعل لکم فرقاناً و یغف ر لکم ذنوبکم. هم دنیایتان تأمین است، هم آخرت تان تأمین است. مبادا خدای ناکرده یک کارگزاری در روز بازنشستگی پیش خدایش شرمنده باشد! بکوشیم که در روز مرگ یا روز بازنشستگی با چهره شفاف و دل گشوده به لقای الهی برویم و او را ملاقات کنیم. بگوئیم : خدایا! این امانت را به دست ما دادند، سالم تحویل گرفتیم، سالم تحویل نسل بعد می دهیم .
البتّه مسئولان محترم اقتصادی کشور هم باید تلاش و کوشش کنند؛ مشکل بیکاری را، مشکل تورّم را، مشکل معیشت و اقتصاد را حلّ کنند، و از طرفی هم با فقر و فساد و تبعیض مبارزه کنند تا مردم بتوانند زیر این پرچمی که به نام الله اکبر مزیّن است، خدا را عبادت کنند و خدای سبحان هم فرمود : بهترین عامل برای دعوت مردم به پرستش خدا برقراری امنیّت مردم از یک سو، و تأمین اقتصاد و معیشت امّت از سوی دیگر است. فالیعبدوا ربّ هذا الب یت الّذ ی أطعمهم م ن جوع و آمنهم م ن خوف (۱۱). فرمود : مردم حجاز باید پروردگار کعبه را بپرستند، زیرا این دو فضیلت را خدا به این مردم داده است : یکی« امنیّت »، یکی « اقتصاد ».
این نظام که نظام اسلامی است و در تحت رهبری ربّ البیت یعنی الله دارد اداره می شود و همگان بنده اویند، و زیر پرچمی که به نام مبارک اوست به سر
می برند، بکوشند که امنیّت این مملکت را چه درون مرزی، چه برون مرزی حفظ بکنند و اقتصاد این کشور را از هر جهت تأمین بکنند، فالیعبدوا ربّ هذا الب یت الّذ ی أطعمهم م ن جوع و آمنهم م ن خوف. یعنی مشکلات مالی مردم را بر طرف کرد و مشکلات امنیّتی و سیاسی مردم را هم برطرف کرد.
نتیجه عرضم آن است :
ـ آیاتی که خوانده شد به ما می گوید :
ـ صدر و ساقه این مملکت وقتی مردم سالاری دینی می شود که هر کسی در رشته خودش متخصّص و نسبت به نظام الهی یعنی قرآن و عترت متعهّد باشد؛ خواه آن فرمانده، خواه آن فرمانبر؛ تا بشود مردم سالاری دینی. نمونه این کار در فرهنگ قرآن کریم این بود که فرمود :
ـ اگر وزیر اقتصاد در کشور مصر است، حرفش همین دو اصل است : تخصّص و تعهّد! و اگر شبان و چوپان است، حرفش همین دو اصل است : یعنی تخصّص و تعهّد. یک سرباز ساده یا یک پلیس ساده در س مت خاصّ خود که محدود است، در همان بخش ضعیف باید متخصّص و متعهّد باشد، فرمانده کلّ هم باید متخصّص و متعهّد باشد تا از مجموع این عناصر محوری امنیّت و اقتصاد تأمین بشود، این کشور بشود مردم سالاری دینی.

سخنرانی آیت الله جوادی آملی (دام ظلّه) در مراسم صبحگاه نیروی انتظامی استان خراسان ؛ مشهد مقدس ـ ۱۲ مرداد ۱۳۸۱
(۱) سوره یوسف . آیه ۵۵
(۲) سوره انفال . آیه ۲۴
(۳) سوره قصص . آیه ۲۶
(۴)سوره انفال . آیه ۲۷
(۵) سوره انفال . آیه ۲۸
(۶) سوره تغابن . آیه ۱۴
(۷) سوره ممتحنه . آیه ۳
(۸) سوره مریم . آیه ۹۵
(۹) الکافی . جلد ۲ . صفحه ۵۸۷
(۱۰)سوره انفال . آیه ۲۹
(۱۱) سوره قریش . آیه ۴

منبع : روزنامه کیهان