مقایسه تطبیقی صنعت لیزینگ در ایران و جهان

صنعت لیزینگ ایران با وجود قدمت سی ساله همچنان دوران معرفی و رشد را طی می کند و در عین حال طی چند سال اخیر با کاهش فعالیت مواجه شده است. دکتر رحمانی در این مقاله سعی کرده زمینه های فعالیت، محرک های توسعه، بازیگران اصلی، چالش ها و موانع پیش رو را به اختصار بررسی کند. این مقاله را با اندکی تلخیص می خوانید.
● بازار لیزینگ
بازار لیزینگ را می توان بر حسب محصولات و مشتریان طبقه بندی کرد. بر اساس تجارب جهانی، صنعت لیزینگ در چهار زمینه اقلام خرد، کوچک، متوسط و بزرگ فعال است. در کشورهای پیشرفته گستره فعالیت لیزینگ معطوف به اقلام متوسط و بزرگ در بخش های خانوار، بنگاه های اقتصادی و سازمان های دولتی است. در کشورهای کمترتوسعه یافته، تمرکز فعالیت های لیزینگ معطوف به اقلام خرد، کوچک و متوسط برای خانوارها و بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط است. بر این اساس بازار اصلی لیزینگ در ایران شامل اقلام کوچک و متوسط در بخش های خانوار و بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط است و در موارد نادری نیز لیزینگ اقلام بزرگ برای شرکت های صنعتی انجام شده است. بر اساس آمار منتشره از سوی کانون شرکت های لیزینگ در سال گذشته بیش از ۴۵ درصد عملیات لیزینگ به خودرو سواری و ۴۵ درصد به خودرو کار اختصاص یافته و تنها ۱۰ درصد از فعالیت لیزینگ ها به کالا های غیرخودرویی اختصاص یافته است... بازیگران اصلی در بازار لیزینگ ایران شرکت های وابسته به بانک ها و تولیدکننده است.
● محرک های توسعه صنعت لیزینگ در جهان
▪ محرک های اصلی توسعه صنعت لیزینگ در جهان به شرح زیر است:
۱) تسهیل معاملات اعتباری (حل مشکل تضمین و وثیقه)
۲) کمک به فروش محصولات
۳) مالیات
۴) ایجاد اشتغال و رفع فقر و محرومیت.
اولین نوآوری ها در استفاده از لیزینگ توسط موسسات اعتباری و بانک ها جهت حل مشکلات تضمین و وثیقه اعتبار گیرندگان صورت گرفت. با تفکیک مالکیت از حق استفاده از دارایی، امکان عقد قراردادهای لیزینگ جهت واگذاری منافع دارایی در قبال دریافت وجه (اقساط اجاره) فراهم شد.
دومین محرک توسعه لیزینگ، شرکت های تولیدی و صنعتی هستند که به منظور حفظ یا افزایش سهم بازار فروش خود درصدد جلب مشتریان جدید و تبدیل تقاضای بالقوه به بالفعل هستند. تحقیقات بازار نشان داده ایجاد مشوق های مالی جهت خرید نسبت به اعطای تخفیف در قیمت فروش موثرتر است لذا این شرکت ها به دنبال فراهم کردن تسهیلات مالی برای مشتریان بودند و لیزینگ را مناسب ترین ابزار برای این منظور یافتند.
محرک بعدی افزایش حجم عملیات لیزینگ، مالیات است. این مورد به خصوص در ایالات متحده آمریکا نقش موثری در افزایش ضریب نفوذ لیزینگ (نسبت سرمایه گذاری های انجام شده از طریق لیزینگ به کل سرمایه گذاری های انجام شده در یک اقتصاد) دارد. هزینه اجاره به لحاظ مالیاتی، هزینه قابل قبول است و شرکت ها می توانند در قالب قراردادهای لیزینگ، در سال های اولیه بهره برداری، هزینه های بیشتری نسبت به حالت خرید دارایی و استهلاک آن در حساب ها منظور کنند و از صرفه جویی مالیاتی برخوردار شوند. علاوه بر این دولت آمریکا بابت سرمایه گذاری جدیدی در ماشین آلات و تجهیزات ۱۰ درصد تشویق مالیاتی به شرکت ها اعطا می کرد. به عبارت دیگر شرکت ها می توانستند معادل ۱۰ درصد قیمت خرید این دارایی ها از مالیات سال خرید کسر کنند. شرکت هایی که سودآوری چندانی نداشتند و مالیات آنها کم بود، به ناچار در قالب قراردادهای لیزینگ از شرکت های دیگر دارایی را تحصیل می کردند و بخشی از منافع حاصل از تشویق مالیاتی در قالب اجاره بهای کمتر از موجر به مستاجر منتقل می شد.
دلیل دیگر جذابیت لیزینگ نسبت به خرید دارایی این است که عمدتاً تعهدات قرارداد اجاره در دفاتر مستاجر ثبت نمی شود بنابراین به نوعی تامین مالی خارج از ترازنامه محسوب می شود و از این طریق ظرفیت استقراض مستاجر افزایش می یابد.
● محرک اصلی صنعت لیزینگ ایران
▪ محرک های اصلی صنعت لیزینگ در ایران به شرح زیر است:
۱) کمک به فروش محصولات (لیزینگ های وابسته)
۲) کمک به تخصیص منابع مالی (لیزینگ های بانکی).
موج جدید توسعه فعالیت های لیزینگ از سال ۱۳۸۰ از طریق شرکت های لیزینگ وابسته به خودروسازها شروع شد و به سرعت به سایر بخش ها گسترش یافت. همچنین بانک ها به خصوص بانک های پارسیان و صنعت و معدن از شرکت های لیزینگ به عنوان ابزار تخصیص منابع مالی و اعطای تسهیلات و در واقع کمک به فروش محصولات بانکی استفاده کردند. بانک پارسیان علاوه بر لیزینگ پارسیان از شرکت های لیزینگ مستقل به عنوان کانال توزیع محصولات بانکی استفاده می کند. استقبال از لیزینگ خودرو سواری توسط خانوارها باعث آشنایی عمومی با صنعت لیزینگ شد. هرچند افزایش مشتریان لیزینگ به مرور باعث نارضایتی بعضی از آنها شد که عموماً این نارضایتی ناشی از نرخ های سود لیزینگ است. به هر حال صنعت لیزینگ در عین حال که هم اکنون دوره معرفی و رشد را سپری می کند طی چند سال اخیر با کاهش حدود ۴۰ درصدی فعالیت نیز مواجه شده است. فراز و فرود این صنعت نشان می دهد تا اشباع بازار راه طولانی در پیش است.
● محرک های اصلی توسعه
▪ محرک های اصلی توسعه آتی صنعت لیزینگ در ایران به شرح زیر است:
۱) کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی
۲) مشکلات فروش در صنایع تولید کالاهای بادوام
۳) توسعه صنایع خرد، کوچک و متوسط
۴) ایجاد اشتغال
۵) ورود شرکت های لیزینگ خارجی
۶) کمبود منابع مالی شرکت ها و سازمان های عمومی مثل شهرداری، مترو، راه آهن و هواپیمایی
۷) ورود شرکت های لیزینگ موجود به عرصه لیزینگ بین المللی و اقلام بزرگ.
این محرک ها زمانی بیشتر موثر خواهند بود که فضای مطلوب کسب و کار در کشور از لحاظ حقوقی، اقتصادی و روابط بین الملل فراهم شود.
در هرحال کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی باعث افزایش تقاضای تسهیلات و سهمیه بندی آن خواهد شد بنابراین انتظار می رود بخشی از تقاضاهای خانوارها و تقاضاهای واقعی بنگاه های خرد، کوچک و متوسط از طریق بازار لیزینگ تامین شود. از طرف دیگر شرکت های لیزینگ به عنوان کانال های توزیع محصولات و خدمات بانکی می توانند در قالب قراردادهای عاملیت به تحقق برنامه بانک ها در اعطای تسهیلات به صنایع کوچک و متوسط و طرح های زودبازده کمک کنند.
مشکلات فروش در صنایع تولید کالاهای بادوام غیر از خودرو نیز توجه شرکت ها را به سوی لیزینگ جلب کرده است برای مثال صنایع کامپیوتر، تولید لوازم خانگی، ماشین آلات و ادوات کشاورزی و ماشین آلات نساجی تمایل به استفاده از لیزینگ جهت کمک به فروش محصولات خود دارند.
سایر محرک های فوق الذکر به صورت بالقوه مطرح هستند و بالفعل کردن آنها مستلزم فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به مسوولان مربوطه است. مطالعات سازمان بین المللی کار (ILO) و تجارب کشورهای کمتر توسعه یافته نشان می دهد لیزینگ ابزار موثری برای ایجاد اشتغال است. در کشورهایی نظیر روسیه با کمک شرکت تامین مالی بین المللی (IFC) مطالعاتی جهت ترویج لیزینگ متناسب با نیازهای جامعه روستایی صورت گرفته و پروژه های موفقی برای توسعه روستاها اجرا شده است. همچنین شهرداری مسکو شرکت لیزینگی به منظور تامین دارایی های مورد نیاز ایجاد کرده که دستاوردهای زیادی نیز داشته است.
گسترش ارتباطات جهانی ایران و نیز مساعد شدن فضای سرمایه گذاری خارجی فرصتی برای ورود شرکت های لیزینگ خارجی و نیز ورود شرکت های لیزینگ ایرانی به فعالیت های لیزینگ بین المللی و در نتیجه توسعه لیزینگ اقلام بزرگ فراهم خواهد کرد.
● عوامل موثر بر تقاضا برای لیزینگ
تقاضا برای لیزینگ متاثر از عوامل زیر است:
- قیمت محصولات لیزینگ
- هزینه های جانبی لیزینگ و نوع وثیقه
- دوره اجاره
- سرعت ارائه خدمات.
قیمت محصولات لیزینگ با توجه به ساختار سرمایه هر شرکت و بر اساس میانگین موزون هزینه سرمایه (نرخ سود تسهیلات، نرخ اوراق مشارکت، بازده مورد توقع سهامداران و هزینه سایر منابع) و هزینه های اداری و عملیاتی تعیین می شود. این قیمت باید در مقایسه با قیمت محصولات جایگزین یعنی وام و تسهیلات بانک ها و سایر موسسات مالی و اعتباری و نیز نرخ سود در بازار غیررسمی رقابتی باشد. هزینه های جانبی شامل کارمزد، حق الزحمه کارشناسی، هزینه بیمه اعتباری و هزینه وثایق نیز تاثیر مستقیمی بر تقاضا برای لیزینگ دارد. مدت اجاره با مبلغ اقساط رابطه معکوس دارد و باعث افزایش تقاضا برای لیزینگ خواهد شد. سرعت در ارائه خدمات که ناشی از ارتباط نزدیک تر با مشتری و بوروکراسی کمتر شرکت های لیزینگ است، یکی از عوامل موثر بر تقاضا برای لیزینگ را تشکیل می دهد.
شرایط اقتصادی (رونق یا رکود) نیز بر حجم تقاضا تاثیر دارد. عموماً در دوران رونق اقتصادی تقاضا برای لیزینگ افزایش می یابد و در دوران رکود تقاضای کمتری وجود دارد.
● تجارب جهانی در توسعه لیزینگ
به منظور ترسیم چشم اندازی از توسعه صنعت لیزینگ در ایران، بررسی تجارب کشورهای موفق در این صنعت مناسب است لذا در این بخش وضعیت لیزینگ در اروپا و نیز نحوه توسعه آن در اروپای شرقی و مرکزی که به عنوان اقتصادهای نوظهور شناخته می شوند، بررسی می شود.
در اروپا لیزیوروپ که در واقع فدراسیون انجمن های لیزینگ اروپا است، آمار و اطلاعات عملیات لیزینگ در این قاره را جمع آوری و منتشر می کند. ماموریت اصلی لیزیوروپ حمایت از اعضا در اتحادیه اروپا و سایر موسسات بین المللی از طریق حضور فعال در جلسات و مشارکت در موضوعات مورد بحث است.
در این کشور ها بیشترین حجم عملیات لیزینگ به ترتیب به لیزینگ خودرو سواری، ماشین آلات و کارخانجات، خودرو کار و وسایل حمل ونقل جاده های اختصاص دارد. از کل لیزینگ خودرو سواری، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد خودروهای نو و بقیه خودروهای دست دوم بوده است.
بیشترین حجم عملیات لیزینگ غیرمنقول به ساختمان صنعتی و مسکونی اختصاص یافته است. البته توزیع ترکیب دارایی های مورد اجاره و نیز ضریب نفوذ لیزینگ در کشورهای مختلف اروپا متفاوت است. هر چقدر کشورها توسعه یافته تر باشند، ضریب نفوذ لیزینگ در آنها بالاتر است.
بیشترین حجم عملیات لیزینگ در فرانسه به ماشین آلات و تجهیزات صنعتی و خودرو کار، در آلمان به خورو سواری، در ایتالیا به ماشین آلات و تجهیزات صنعتی، در انگلستان و ایرلند و نیز کشورهای اسکاندیناوی به خودرو سواری اختصاص دارد.
● ترکیب قراردادهای لیزینگ بر حسب بخش های اقتصادی
در اروپا عمده بازار لیزینگ معطوف به بخش های خدمات و تولید و ساختمان است.
در اروپای شرقی و مرکزی که بازارهای نوظهور لیزینگ تلقی می شوند، عمده دارایی های مورد اجاره خودرو سواری و خودرو کار است.
● جایگاه ویژه خودرو
▪ جایگاه ویژه خودرو در اقتصادهای نوظهور اروپا ناشی از عوامل زیر است:
- فشارهای رقابتی در بازار خودرو
ریسک پایین به دلیل مالکیت کالا (سوخت مطالبات نسبت به سایر بازارها کمتر است)
- بهینه بودن متوسط مبلغ سرمایه گذاری در لیزینگ (نه خیلی زیاد، نه خیلی کم)
کالای جانشین مناسبی برای «تامین مالی مصرف کنندگان»
- تمایل شدید خانوارها به داشتن خودرو شخصی.
مسیر توسعه لیزینگ در اروپای شرقی و مرکزی، در مراحل اولیه بازار لیزینگ با خودروهای سواری که سهم بسزایی از بازار تامین مالی مصرف کنندگان را به خود اختصاص می دهد، رشد یافت. محرک اصلی در این مرحله عرضه کنندگان خودرو (تولیدکنندگان و نمایندگی های فروش) بودند که از لیزینگ به عنوان ابزار کمک فروش استفاده کردند. سپس لیزینگ به بازار خودروهای کار مثل کامیون، ون، تریلر و جرثقیل تسری یافته است. در این مراحل به دلیل اینکه مالکیت خودروها مستند به اسناد و مدارک قانونی است، بررسی اعتباری مشتریان لیزینگ پیچیدگی زیادی نداشت و سوخت مطالبات نسبتاً پایین بود.
در گام سوم، لیزینگ برای تامین مالی انواع دارایی های دیگر استفاده شد. در این مرحله محرک اصلی توسعه لیزینگ بانک ها بودند و با توجه به اینکه سایر دارایی های منقول غیر از خودرو اسناد مالکیت قانونی ندارد لذا ریسک فروش آن توسط مستاجر نیز وجود دارد، اعطای لیزینگ بر مبنای کیفیت مشتری صورت می گیرد و به این منظور سیستم های اعتبارسنجی و موسسات رتبه بندی این خدمات را به شرکت های لیزینگ ارائه کردند البته بسیاری از شرکت های بزرگ بخش اعتبارسنجی دارند و راساً کیفیت مشتریان را ارزیابی می کنند.
● نقطه آغاز حرکت در ایران
در ایران همانند بسیاری از اقتصادهای نوظهور، به نظر می رسد بازار لیزینگ مصرف کنندگان نقطه مناسبی برای شروع حرکت و معرفی صنعت لیزینگ باشد. شکل گیری این بازار متاثر از شرایط زیر است:
- خلاء تامین مالی مصرف کنندگان توسط بانک ها
- فقدان تقاضای موثر برای کالاهای سرمایه ای مثل خودرو، ماشین آلات راهسازی و معدنی
- افزایش ظرفیت تولید شرکت های صنعتی بزرگ مثل ایران خودرو و سایپا و جست وجو ی کانال های جدید فروش
- فشار دولت و مجلس به واحدهای تولیدی (به خصوص خودرو سازها) برای فروش محصولات به صورت اقساطی در کنار سیستم پیش فروش
تنوع بخشی به فعالیت ها و توجه به بخش مالی به عنوان موتور محرک سودآوری گروه های صنعتی
ورود بانک های خصوصی به عرصه فعالیت های لیزینگ.
بانک های دولتی عموماً به دلیل سیستم سهمیه بندی تسهیلات بین بخش های اقتصادی نمی توانند تقاضای گسترده خانوارها برای تحصیل خودرو، کالاهای با دوام و مسکن را تامین کنند لذا تامین مالی مصرف کنندگان بازار بسیار مناسبی برای بانک های خصوصی، موسسات مالی و اعتباری و شرکت های لیزینگ است و توسعه فعالیت های هر سه گروه عمدتاً از طریق این بازار میسر شده است.
سیاست های دولت نهم چرخشی در تخصیص منابع بانک های دولتی ایجاد کرده است و در واقع بخشی از منابع که صرف تامین مالی تجاری و شرکتی می شد، به تامین مالی مصرف کنندگان اختصاص یافته است به عبارت دیگر بانک های دولتی رقیب بانک های خصوصی و شرکت های لیزینگ در این بازار شده اند. با این وجود شرکت های لیزینگ می توانند به عنوان کانال های توزیع تسهیلات بانک های دولتی عمل کنند و از این طریق باعث صرفه جویی در هزینه های اداری و تشکیلاتی و نیز کاهش ریسک اعتباری و مطالبات معوق بانک ها شوند البته وقوع چنین امری مستلزم آگاهی مسوولان بانک ها از مقوله برون سپاری و مزیت های آن است.
فزونی تقاضای تامین مالی مصرف کنندگان نسبت به ظرفیت و توانایی بانک ها و موسسات مالی (عرضه)، زمینه را برای حفظ و گسترش سهم لیزینگ ها فراهم خواهد کرد و بیشترین حجم عملیات لیزینگ به این بازار اختصاص خواهد داشت.
● بازار لیزینگ تجاری در ایران
▪ بازار لیزینگ تجاری عموماً شامل اقلام متوسط است. شرکت های لیزینگ فعلی در بخش های زیر فعال هستند:
- بخش حمل و نقل: خودروهای کار (انواع کامیون، اتوبوس و مینی بوس)، کشتی
ـ بخش پزشکی: انواع تجهیزات پزشکی، دندان پزشکی، آزمایشگاهی و بیمارستانی
ـ بخش پیمانکاری: ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری
ـ بخش تولید: ماشین آلات و کارخانجات تولیدی
ـ بخش معدن: ماشین آلات و تجهیزات معدنی.
در بازار لیزینگ تجاری، بخش حمل و نقل بیشترین سهم را دارد. اگرچه تخصیص بودجه های دولتی در قالب وجوه اداره شده به منظور نوسازی صنعت حمل و نقل اعم از کامیون، اتوبوس، هواپیما و کشتی افزایش یافته و اعتبارات خاصی از محل صندوق ذخیره ارزی پیش بینی شده است ولی لیزینگ خودروهای کار جایگاه ویژه خود را در بازار لیزینگ ایران حفظ خواهد کرد. با توجه به مبلغ سرمایه گذاری بالا و نیز رقابتی بودن نرخ ها به نظر نمی رسد شرکت های لیزینگ بتوانند از محل منابع خود، حضور فعال و موفقی در بخش حمل و نقل داشته باشند و بهتر است به عنوان کانال توزیع شرکت های تولیدکننده و بانک ها عمل کنند. هر دو گروه اخیر تجربه خوبی از همکاری با شرکت های لیزینگ دارند بنابراین امکان توسعه بازار لیزینگ خودرو کار وجود دارد.
تجهیزات پزشکی که عمدتاً وارداتی است نیز مشکل فروش دارند. برای شرکت های لیزینگ این امکان وجود دارد که در قالب اعتبارات اسنادی مدت دار از فروشندگان این تجهیزات با نرخ های سود مناسب اعتبار بگیرند و لیزینگ تجهیزات پزشکی را توسعه دهند. به هر حال لازم است در خصوص مدیریت ریسک نرخ ارز نیز تدابیری اندیشیده شود.
بخش پیمانکاری با توجه به افزایش اعتبارات عمرانی (طرح تملک دارایی سرمایه ای) رونق خواهد گرفت. اگرچه در خصوص نحوه واگذاری طرح ها و پروژه ها به پیمانکاران ابهاماتی وجود دارد، ولی مطمئناً این بخش بازار هدف مناسبی برای شرکت های لیزینگ هستند. تامین مالی این بخش را می توان در قالب قراردادهای عاملیت با تولیدکنندگان داخلی یا گشایش اعتبار اسنادی مدت دار برای فروشندگان خارجی انجام داد. در مورد تجهیزات بزرگ امکان لیزینگ سندیکایی با بانک ها و شرکت های لیزینگ خارجی وجود دارد. در بخش تولید مشکلات نقدینگی شدیدی وجود دارد. معاملات فروش (خرید) و اجاره مجدد زمینه مناسبی برای حل این مشکل است.به هر حال مشکلات نقدینگی به معنی وجود ریسک اعتباری است. در گروه های بزرگ صنعتی، لیزینگ زنجیره تامین به خصوص فرصت بسیار مناسبی برای شرکت های لیزینگ است و امکان کاهش ریسک اعتباری به خوبی وجود دارد.
تامین ماشین آلات و کارخانجات تولیدی در قالب لیزینگ بین المللی فرصت دیگری در این بخش است. حجم منابع مالی خارجی باید براساس قانون برنامه چهارم جذب شود.
سرمایه گذاری در چارچوب ترتیبات قراردادی شامل انواع قراردادهای BOT از جمله قراردادهای ساخت، اجاره و واگذاری، بیع متقابل، مشارکت مدنی و قراردادهای مشابه است. تولید کنندگان خارجی زیادی وجود دارند که مایل به تامین ماشین آلات و تجهیزات در قالب قراردادهای BLT برای پروژه های بزرگ هستند. این بازار از کارخانجات سیمان تا نیروگاه های برق و کارخانجات پتروشیمی را دربر می گیرد. موفقیت در ورود به بازار اقلام بزرگ مستلزم این است که شرکت های لیزینگ داخلی در قالب سندیکا یا مشارکت مدنی، شریک خارجی داشته باشند. مطمئناً ورود به این عرصه، موجب ارتقای دانش فنی و تکنولوژی لیزینگ در ایران خواهد شد. در بخش معدن امکان عاملیت وجوه اداره شده دولتی و بانک ها وجود دارد. به دلیل حمایت ها و تسهیلات یارانه ای دولتی زمینه گسترش لیزینگ در این بخش محدودتر است.
● بازار لیزینگ دولتی در ایران
اگرچه افزایش قیمت نفت باعث افزایش درآمد دولت و نیز ذخایر ارزی کشور شده است ولی بسیاری از سازمان های دولتی و بخش عمومی نظیر شهرداری ها مشکل کمبود منابع دارند. به نظر می رسد این بازار لیزینگ به صورت بالقوه بسیار گسترده و جذاب باشد ولی ریسک آن نیز بالاست. ایجاد بازار لیزینگ دولتی همانند لیزینگ لوازم خانگی که از سوی صندوق مهررضا مدیریت می شود مستلزم ایجاد بسترهای حقوقی و قانونی لازم، آگاهی تصمیم سازان و تصمیم گیران مربوط و نیز ضمانت های اجرایی کافی برای ایفای تعهدات از سوی این سازمان هاست.
● فرصت های توسعه بازار
زمینه های توسعه بازار و محصولات فرصت های زیادی برای توسعه لیزینگ در ایران وجود دارد. برای لیزینگ اقلام بزرگ، شرکت های لیزینگ باید بتوانند در قالب سندیکا یا کنسرسیوم با هم و نیز با بانک ها و دارندگان منابع مالی مثل بیمه ها و صندوق های بازنشستگی همکاری کنند. برای ورود به بازار لیزینگ بین المللی نیز باید بخش خاصی در شرکت های لیزینگ یا انجمن لیزینگ تشکیل و با بهره گیری از مشاوران خارجی یا جلب همکاری شرکت های خارجی پیشرو، الزامات حضور در این بازار تامین شود. شرکت های لیزینگ در طراحی محصولات باید دقیقاً بررسی کنند و تصمیم بگیرند که وارد کدام بخش های اقتصادی شوند، چه دامنه ای از محصولات ارائه و خدمات اجاره را به صورت خالص یا کامل ارائه کنند.مطمئناً یکی از ابعاد توسعه صنعت لیزینگ ایران، توانایی شرکت های لیزینگ در طراحی و ارائه محصولات و خدمات نوین است.
● موانع توسعه لیزینگ
▪ بررسی چشم انداز توسعه صنعت لیزینگ بدون توجه به موانع توسعه آن ممکن نیست. برخی از مهم ترین موانع توسعه لیزینگ به شرح زیر است:
- فقدان قانون و مقررات لیزینگ
- مشکلات تامین منابع مالی
- نرخ های سود مورد انتظار بالا
- نرخ مالیات بالا به خصوص در لیزینگ غیرمنقول
- بوروکراسی شدید
- مشکلات حقوقی و قضایی
- ناکافی بودن دانش فنی لیزینگ
- عدم شناخت کافی از صنعت لیزینگ در جامعه
- ایجاد جو نامناسب
- کنترل ها و محدودیت های ارزی
- مشکلات گمرکی
- اقتصاد دولتی.
رفع هر یک از موانع مذکور مطمئناً بستر توسعه صنعت لیزینگ را مساعدتر خواهد کرد. شرکت های لیزینگ چنانچه بخواهند حضور مستمر و موفقی در بازار داشته باشند باید تلاش کنند تهدیدهای محیطی را شناسایی و موانع را بردارند یا اثرات منفی آنها را تخفیف دهند. در این راه شرکت ها باید مسوولیت های اجتماعی خود را به نحو شایسته انجام و از طریق تشکل های صنفی در تصمیم سازی ها حضور فعال تری داشته باشند.
● نتیجه گیری
بازار لیزینگ ایران دوران معرفی و رشد را طی می کند و فرصت های زیادی برای توسعه آن وجود دارد. اگر چه صنعت لیزینگ در بعضی زمینه ها مثل لیزینگ خودرو به سرعت به نقطه اشباع نزدیک می شود ولی در زمینه های دیگری همچون لیزینگ اقلام بزرگ و لیزینگ دولتی تاکنون وارد نشده است. لیزینگ مصرف کنندگان در حال حاضر بزرگ ترین بخش بازار لیزینگ است ولی علائم نشان می دهند گرایش به سمت لیزینگ تجاری در حال افزایش است. در بازار لیزینگ تجاری در بخش های حمل ونقل ، پیمانکاری، پزشکی و تولید پتانسیل مناسبی برای رشد و توسعه وجود دارد. در این بخش ها از طریق قراردادهای عاملیت با تولید کنندگان و بانک ها و نیز اخذ اعتبارات از فروشندگان خارجی امکان انجام عملیات لیزینگ وجود دارد. برای ورود به بازار لیزینگ اقلام بزرگ، ایجاد مشارکت با لیزینگ ها و بانک های خارجی به لحاظ تامین مالی و فناوری لیزینگ ضرورت دارد. به هر حال برای توسعه صنعت لیزینگ نیاز به بسترسازی و فرهنگ سازی و رفع موانع است که انجام آن مستلزم وجود تشکل های صنفی قوی شرکت های لیزینگ و حضور فعال در فرآیندهای اجتماعی و سیاسی تصمیم گیری و تصمیم سازی است.

دکتر علی رحمانی، مدیر عامل شرکت بورس

منبع : روزنامه سرمایه